«سایه»ای بر سر موسیقی ایران

به گزارش سلام دکتر، ورود امیرهوشنگ ابطحاج به دنیای موسیقی نویسی را می توان از زمان پیوستن او به بیوگرافی همایون خرم که آهنگ معروف «تو ای پری کجایی» را نوشت که به دلیل محبوبیت این اثر بر سر زبان ها افتاد، متوجه شد. .

به عقیده بسیاری بیان دغدغه های جمعی سایه در اشعارش و در واقع پیوند مستقیم اشعارش با زبان عوام دلیل استقبال اهالی موسیقی از آثار اوست.

در واقع هر کجای موسیقی ایرانی را که نگاه کنی، نشانه هایی از شعر «سایه» را می یابی. ترانه های آنها، از جمله موسیقی منحصر به فردشان، شعر آنهاست. اگر همین «تو آی پری کجایی» را در نظر بگیرید، کمتر کسی است که با صدای مرحوم حسین قوامی و البته آهنگسازی بی نظیر همایون خرم نشنیده باشد، حتی اگر جوان باشند و به اندازه کافی رشد نکرده باشند. . مدت، اصطلاح.

همایون خرم بعدها در مصاحبه با یک مجله درباره چگونگی پیدایش این تصنیف گفت: «شب که رفتم خانه مقدسی در منوچهری بود که باغی داشت. شب زیبایی بود و چند اجراهایی را که با تجهیزات حرفه ای خود ضبط کرده بودند گوش دادم. من به شخصه کارهایی را که نوشتم و اجرا کردم فقط یک بار گوش می کنم و فرصتی برای شنیدن دوباره و تایید آن ندارم. آقای ابتهاج در حین گوش دادن به اجراها گفت: خیلی دلم می خواهد روی یکی از آهنگ های شما شعر بسازم. چیزی نگفتم اما وقتی به بالکن و هوای خوب و باد و باغ و اواخر تابستان نگاه کردم انگار باران می بارید. بلافاصله رفتم و در بالکن نشستم و این آهنگ را از بالا تا پایین خواندم. حتی جواب های خواننده هم برگشت. واقعاً به ندرت پیش می آید که یک آهنگ عالی به ذهن بیاید. از صفر تا صد؛ به همین دلیل است که برخی از دوستان و شنوندگانی که شنیدند، گفتند که خاک نیست. و هنوز هم معتقدم که این آهنگ به من داده شده و “لاتی ای پری کجایی” برای من الهام است. الهام کاملاً آمد. آهنگ را برایش پخش کردم، خیلی خوشحال شد و شروع کرد به نوشتن شعرش.

از این رو دوستی دیرینه «شایی» با هنرمندان موسیقی ایرانی چون محمدرضا شجریان، همایون خرم، پرویز مشکاتیان، عبدالوهاب شهیدی، محمدرضا لطفی، شهرام ناظری و… ترانه های مفید و شاید ماندگاری چون «ایران ای» بوده است. سرای امید» با صدای شجریان و البته آهنگسازی لطفی کمی طولانی شد.

لطفی درباره تنظیم این مطلب که به گفته خودش در شب پیروزی انقلاب برای پخش به رادیو رفته است، گفت: تصنیف سپیده دیرتر از مقدمه آن نوشته شده است. چند ماه قبل از اولین کنسرت این کار، وقتی به خانه سایه رفتم و یک تصنیف با سه تار برایش خواندم، او خیلی دوست داشت آهنگ هایش را بخواند. از شما می خواهم هر چه زودتر این کار را انجام دهید زیرا کنسرت در راه است و بدون این تصنیف کار ما کامل نمی شود. کار نوشتن آهنگ طولانی شد و من نگران بودم تا اینکه یک هفته مانده به کنسرت شعر آماده شد و آن را نزد شجریان بردم.»

نمونه ای از صمیمیت سایه با هنرمندان موسیقی را می توان همین جمله عبدالوهاب شهیدی دانست که درباره رابطه اش با شجریان و سایه گفت: «من و آقای شجریان سال ها با هم بودیم. یکی از خاطرات من با ایشان در سفر به مشهد مقابل آقای سایه بر سر مزار خیام بود. خاطرات زیادی از آن سال ها دارم. این خاطرات برای من بسیار قوی هستند، اما نمی توانم آنها را بیان کنم، زیرا برای من خیلی سنگین هستند.»

همین طور مرحوم شجریان نیز درباره این دوستی سه نفر می گوید: «درباره این مرد بزرگ (عبدالوهاب شهیدی) بارها با سایه صحبت کرده ایم و سایه همیشه با احترام از او یاد می کند. احترام بین ما احترامی است که هیچکس متوجه آن نمی شود، اما وجود داشت و هنوز هم هست. از زمانی که من در رادیو بودم و حتی از زمانی که آقای سایه آنجا بودند و برنامه های «گل تازه» و «گلچین هفته» را تهیه کردند، همیشه همراهشان بودند و خاطرات زیادی از آن دوران داریم. با استاد پایور که حق بزرگی به گردن من دارد، با محمدرضا لطفی و گروه شیدا، ارکستر گلها، آقای فرهاد فخرالدینی و دیگر گروه هایی که در رادیو هستیم، آقای شهیدی همیشه با اینها برنامه دارد. گروه‌های موسیقی در رادیو یا کنسرت‌ها.»

شاید شروع این دوستی ها و همکاری ها به فعالیت هوشنگ ابتهاج در رادیو در برنامه گلها و ساخت برنامه موسیقی گلچین هوا توسط او برگردد. مدتی بعد «گروه شیدا» ​​در سال 1352 توسط محمدرضا لطفی و با همکاری درویش رضا نازگیری، حسین المامی و ناصر فرهنگ فر در دانشگاه تهران تأسیس شد و فعالیت رسمی خود را در سال 1353 با همکاری محمدرضا لطفی آغاز کردند. هوشنگ ابتهاج. در رادیو ایران

پس از قیام 17 شهریور در سال 1357، گروه شیدا و عارف متشکل از حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان، محمدرضا لطفی، محمدرضا شجریان و هوشنگ ابتهاج از صدا و سیمای آن زمان کناره گیری کردند و به صورت مستقل و با همین نام در سال 1395 زندگی کردند. زیرزمین لطفی آهنگ و موسیقی انقلابی پخش می کنند. آلبوم های گروه چاووش از شاخص ترین آثار موسیقی کلاسیک ایران در این زمان است.

خود ابتهاج در جایی گفته است که «موسیقی مرا به شعر شناخت». و شاید همین نکته حاکی از آن باشد که سایه از ابتدای فعالیت در عرصه ادبیات و موسیقی همواره مسیری به سوی موسیقی داشته و از آن زمان به بعد به حضور شعر او در عرصه موسیقی مربوط می شود.

به هر حال شعر ابتهاج همیشه نقش مهمی در موسیقی ایرانی داشته است و هنرمندانی چون شجریان و ناظری که از شعر شاعرانی چون حافظ، سعدی و مولانا در آثار خود استفاده کرده اند، اما جدای از آن، او این کار را انجام داده است. ‘t از آثار شاعران معاصری چون سایه بهره برده است.

از این رو هنرمندان جوان نیز در آثار خود از اشعار مرحوم ابتهاج استفاده کرده اند که معروف ترین و پرطرفدارترین نمونه آن به ویژه در بین جوانان، ترانه ارغوان با صدای علیرضا قربانی و سروده مهیار علیزاده است. آلبوم حریق خزان.

بعدها ح.آ سایه درباره کار این شعر قربانی گفت: «دیگر تقصیر من نیست، خدا باید خوشحال باشد، بله، ظاهراً شنوندگان هم از او خوشحال هستند، شنیدم که در هنگام معرفی مردم شروع به گریه کردند. شروع؛ یعنی می دانند.اما عیب این است -البته راست می گویند- این آهنگ طولانی ترانه و تصنیف است، خیلی از آن استفاده می شود و قسمت کوچکی از شعر سست و کور شده است، اما در کل حال و هوای ایجاد شده توسط این شعر بخشی از خود شعر است ما جای آن را می دانیم راستش خواندن این شعر برای من سخت است، اغلب سعی می کنم شعر را از ابتدا با لحن دیگری بخوانم که مال من نیست، برای اینکه بتوانم سریع از دست ها بگذرم، گاهی فراموش می کنم این کار را انجام دهم و به آب عطر می دهم و خواندن ها متوقف می شود.

حال به استفاده از شعر سایه در آثار موسیقایی برخی از هنرمندان می پردازیم:

محمدرضا شجریان:

– در کوچه سر شب (در دشتی) نوشته فریدون شهبازیان از آلبوم جام تهی.

– «تصنیف سپیده» یا «ایران سرای امید» که یکی از موفق ترین آثار به جا مانده از این همکاری با آهنگسازی محمدرضا لطفی است.

– استفاده از شعر ابتهاج در قالب تصنیف «نور سایه» در آلبوم «رنگ های تعالی» با همکاری محمدرضا شجریان، سهراب و تهمورس پورنظری.

– شعر «در کوچسر شب» استفاده شده در آلبوم جام تهی (دشتی) با صدای محمدرضا شجریان و تنظیم فریدون شهبازیان.

– استفاده از شعر باد بگیر تا غم به تو بیاورد ساقی از سایه در یکی از آهنگ های آلبوم تصویری هم نوا بام با صدای محمدرضا شجریان و ترانه های همایون شجریان. که در سال 2002 انجام شد.

– در آلبوم «شب، سکوت، کویر» با صدای محمدرضا شجریان و آهنگسازی کیهان کلهر، غزل «ای عاشقان» از HA shadow است.

آلبوم راز دل مجموعه ای از موسیقی سنتی ایرانی با صدای محمدرضا شجریان و کاری از گروه پایور از فرمرز پایور است که در آن از اشعار چشم اعتزیر و غم بهاری ح.ا سایه استفاده شده است. .

– آلبوم “جان جان” یا “چاووش 9” که توسط گروه شیدا به سرپرستی محمدرضا لطفی و با حضور محمدرضا شجریان به عنوان خواننده در برنامه سه گاه ساخته شد. اشعار استفاده شده در این اثر از عطار و ا. این یک سایه است

– «به یاد عارف» که در گذشته با نام «چاووش 1» شناخته می شد، اولین مجموعه آهنگ از مجموعه 12 آلبوم چاووش است که با صدای محمدرضا شجریان و همکاری در بیات ترک اجرا شد. حزب شیدا به رهبری محمدرضا لطفی. تمام اشعار این اثر از سایه می آید.

شهرام ناظری:

– استفاده از آهنگ سایه در آلبوم دوم آلبوم امیر کبیر با صدای شهرام ناظری و آهنگسازی پژمان طاهری با عنوان تصنیف “ای عاشقان”

– در آلبوم سفر عصرت شهرام ناظری با موسیقی فرخزاد لایق، آهنگ غروب با شعر هوشنگ ابتهاج سروده شده است.

– در آلبوم «چاووش سه» یا «انقلاب» نوشته محمدرضا لطفی و حسین علیزاده، تصنیف «حصار» با شعر ابتهاج توسط بیژن کامکار سروده شد.

در آلبوم «چاووش 4» شهرام ناظری با همکاری گروه شیدا و عارف که توسط مشکاتیان سروده شده است، تصنیف «مرا عاشق» از هوشنگ ابتهاج وجود دارد.

– آلبوم «چاووش 8» با صدای شهرام ناظری و سیما بینا که با همکاری گروه شیدا به سرپرستی محمدرضا لطفی در شوشتری ساخته شده است دارای اشعار و اشعاری از مثنوی بانگ نی از ح.ا سایه است.

– آلبوم «لاله بهار» نام آلبومی با موسیقی و آهنگسازی پرویز مشکاتیان و آواز شهرام ناظری است که با شعری از ح.ا سایه سروده و آهنگسازی شده است.

همایون شجریان:

– متن آهنگ چه غریبانه از آلبوم با ستاره ها با صدای همایون شجریان و آهنگسازی محمدجواد ضرابیان از هوشنگ ابطاج.

– «چه آتش ها» نام یکی از آلبوم های همایون شجریان است که با کپی علی قمصری در سال 1392 منتشر شد و آهنگ «بزم تو» شعری از هوشنگ ابتهاج است.

علیرضا قربانی:

– سه آهنگ «ارغوان»، «آواز بیقرار» و «دلی در آتش» از آلبوم «آتش خزان» نوشته مهیار علیزاده.

– نوستالژی از آلبوم صداها و پل ها نوشته احسان موتوری

– چهار قطعه ساز و آواز با اشعار سایه در آلبوم «عزاداران خموش» نوشته پژمان طاهری نوشته شد.

– مقاله «صبح آزادی» از آلبوم «دخت پریور» ساخته مهیار علیزاده با شعری از ابتهاج.

وحید تاج:

– استفاده از اشعار سایه در آلبوم سپند دل نوشته وحید تاج و سروده محمدرضا عزیزی.

– «انجیل آزادی» اثر وحید تاج و موسیقی ابتهاج

– در آلبوم “از روزهای رنگ” دو ساز و آواز و آهنگ خزان ده با شعر ابتهاج.

محمد معتمدی:

از اشعار سایه در آلبوم «وطنم ایران» نوشته محمدرضا لطفی استفاده شده است.

– «سایه جان» نام آلبومی نوشته محمدرضا لطفی و با همکاری نوازندگان شیدا است. هنرمند این اثر محمد معتمدی است. این اثر که در کنسرت برج میلاد ضبط شده است تقدیم به هوشنگ ابتهاج (ح.آ سایه).

صلاح عقیلی:

– آلبوم «منظره بهشت» نوشته ناصر ایزدی، با آهنگ کانتری آنلاین و موسیقی سالار عقیلی در قطعه ای به نام «درخت تر» با شعر هوشنگ ابتهاج.

آهنگ سریال ورش با آهنگ های ابتهاج

– آلبوم موسیقی «سوردمت به جداها» به آهنگسازی مسعود پریوی، قطعه «حسرت فراز» شعر سایه است.

– قطعه ای به نام «هنر زمان» برگرفته از شعری با همین عنوان از ابتهاج، آهنگسازی پیمان خزنی و اجرای سالار عقیلی است.

انتهای پیام