اتاق سردخانه فضای بسته و محصور شده‌ای است که دما و رطوبت آن به دقت و بصورت مستمر کنترل می‌شود و از آن جهت انجماد و نگهداری مواد مختلفی از جمله محصولات غذایی، گوشت، مرغ و ماهی، لبنیات، میوه و صیفی‌جات و همین‌طور تجهیزات الکترونیکی، پزشکی، شیمیایی و مواد دارویی استفاده می‌شود.
انواع سردخانه بر اساس ساختار
سردخانه کوچک
از سردخانه کوچک یا اتاقی جهت انجماد و نگهداری انواع مواد غذایی، میوه، لبنیات، محصولات پروتئینی مانند گوشت، مرغ، ماهی، میگو، سوسیس و کالباس نگهداری می‌شود. این دسته از سردخانه‌ها و تجهیزات سردخانه‌ای معمولاً در محل هایپرمارکت‌ها، رستوران‌ها، کترینگ‌ها احداث می‌شوند. سردخانه کوچک در هر دو نوع بالای صفر و زیر صفر طراحی و تولید می‌شود.
سردخانه متحرک
از سردخانه متحرک دانفوس معمولاً جهت توزیع و ارسال مواد غذایی و دارویی به شهرهای مختلف و مراکز عرضه محصولات غذایی مانند هایپرمارکت‌ها و داروخانه‌ها و همچنین صادرات به کشورهای دیگر استفاده می‌شود. این نوع سردخانه‌ها معمولاً توسط وانت بارها و کشنده‌های سنگین جابه‌جا می‌شوند و قابلیت طراحی به صورت زیر صفری و همچنین بالای صفری را نیز دارند. بسته به حساسیت بالای دمای نگهداری محصول سردخانه متحرک می‌تواند دارای یک سیستم رزرو یا استندبای باشد تا در صورت خرابی یکی از سیستم‌ها دیگری شروع به کار کرده و از خرابی و فشار محصول جلوگیری نماید.
سردخانه کانتینری
از سردخانه کانتینری جهت نگهداری مواد غذایی در کشتی‌ها، شناورها و همچنین سکوهای نفتی استفاده می‌شود. این نوع سردخانه که به اسم سردخانه کانکسی نیز شناخته می‌شوند در دو رنج دمایی بالای صفر و زیر صفر طراحی و ساخته می‌شود. استفاده از سردخانه کانکسی یا سردخانه کانتینری محدود به حمل و نقل دریایی و سکوهای نفتی نبوده و از آن می‌توان در محل‌هایی که نیاز به جابه‌جایی مداوم سردخانه راست نیز استفاده کرد.
در سردخانه کانکسی می‌توان سردخانه بالای صفر و زیر صفر را در یک کانکس یا کانتینر طراحی و تولید نمود و بدین ترتیب در هزینه‌ها و محل نصب صرفه‌جویی قابل توجهی کرد. سردخانه‌های کانتینری معمولاً در دو اندازه 20 فوت و 40 فوت طراحی و تولید می‌شوند اما با توجه به شرایط و درخواست مشتری امکان طراحی و تولید سردخانه کانکسی در ابعاد و اندازه‌های مختلف در شرکت آبگین تهویه مقدور می‌باشد.
سردخانه صنعتی
به سردخانه‌های بزرگ با مساحت زیاد و حجم بارگیری بالا سردخانه صنعتی گفته می‌شود. از سردخانه صنعتی جهت انبار کردن و ذخیره‌سازی مواد غذایی از قبیل انواع میوه، خشکبار، گوشت، مرغ، ماهی و … در تناژهای بسیار بالا استفاده می‌شود. سردخانه صنعتی معمولاً به صورت فریونی رک و یا آمونیاکی و در دو رنج دمایی بالای صفر و زیر صفر طراحی و ساخته می‌شود. این نوع سردخانه از تجمیع تعداد بالایی اتاقک با مساحت بالا در یک مجموعه تشکیل می‌شود که کنترل دما و رطوبت کلیه اتاق‌ها در یک اتاق کنترل واحد انجام می‌شود. احداث سردخانه صنعتی معمولاً در مجاورت یا نزدیکی باغ‌ها، مراکز صید و مراکز کشتار دام انجام می‌شود.
سردخانه کنترل اتمسفر CA
در سردخانه کنترل اتمسفر میزان اکسیژن و برخی از گازهای دیگر مانند اتیلن مرتب کنترل شده و در صورتی که میزان آن از حد معین شده‌ای بیشتر باشد به کمک روش‌هایی آن را کاهش می‌دهند. سبزیجات و میوه‌ها دارای تنفس هستند و برای این کار اکسیژن مصرف می‌کنند و دی‌اکسید کربن آزاد می‌کنند، در نتیجه این فرآیند محصولات زودتر می‌رسند و فاسد می‌شوند. برای کاهش این روند می‌بایست میزان اکسیژن یا اتیلن موجود در سردخانه را تا حد امکان کاهش داد تا میوه و سبزی در شرایط بهتر و مدت زمان بیشتری تازه و قابل مصرف بماند.
برای این کار در سردخانه کنترل اتمسفر میزان اکسیژن و مانند اتیلن مرتب کنترل شده و در صورتی که میزان آن از حد معین شده‌ای بیشتر باشد به کمک روش‌هایی آن را کاهش می‌دهند. برای کاهش میزان اکسیژن سردخانه دو روش عمده وجود دارد.
روش اول:
تزریق گاز دی‌اکسید کربن به فضای سردخانه و ایجاد فشار مثبت از این طریق و در نتیجه کاهش میزان اکسیژن در سردخانه.
روش دوم:
تزریق هوا پس از عبور دادن آن از فیلترهای مخصوص و جداسازی برخی از گازها مانند اکسیژن به داخل سردخانه.
انواع سردخانه بر اساس نوع محصول نگهداری
سردخانه‌های مخصوص صنایع گوشت
سردخانه‌های مخصوص صنایع گوشت، معمولاً در کنار کشتارگاه‌ها ساخته می‌شود و ظرفیت آن‌ها بر مبنای 80% کشتار هر شیفت است. ظرفیت اتاق‌های نگهداری گوشت منجمد معادل کشتار 60 شیفت و اتاق‌های نگهداری گوشت سرد معادل دو روز کشتار است. معمولاً کشتار هر شیفت کشتارگاه حدود 30 تا 50 تن است که در این حالت ظرفیت سردخانه 2000 تا 3000 تن می‌باشد. پیشنهاد می‌شود در صورت کشتار شیفتی 30 تن، سردخانه یک طبقه و 50 تن، سردخانه چند طبقه ساخته شود. در صورت نیاز منطقه‌ای، ظرفیت کشتار می‌توان کمتر از 30 تن نیز گرفت. برای نگهداری گوشت به صورت تازه باید سالن مجهز به ریل نقاله‌ای با چنگک باشد. حداقل ظرفیت اتاق‌ها بر حسب تن در شیفت، در جدول زیر آمده است.
سردخانه‌های مخصوص صنایع لبنیاتی
این سردخانه‌ها معمولاً در کنار کارخانه‌های تهیه شیر ساخته می‌شوند. معمولاً شیر با درجه حرارت 20 درجه سانتی‌گراد وارد شده و تا 2 درجه سانتی‌گراد سرد می‌شود. در این نوع سردخانه‌ها، باید از اتاق‌های سرد مطابق با تولید و نوع مواد و تهیه سرشیر، خامه، ماست و غیره در نظر گرفته شود. در سردخانه‌های لبنی در صورت استفاده از ظروف شیشه‌ای، حداکثر ارتفاع کالاچینی 1/5 متر و در صورتی که شیر و خامه و پنیر در ظروف پاکتی یا نایلونی بسته‌بندی شده باشند، در چیدن سنتی (استفاده از پالت) ارتفاع کالاچینی تا 2 متر و در صورت استفاده از باکس پالت، دو ردیف و یا حداکثر سه ردیف در نظر گرفته می‌شود.
سردخانه‌های مخصوص نگهداری میوه و سبزی
علاوه بر سردخانه‌های عمومی، معمولاً در مناطق تولید میوه و یا مصرف کننده میوه، سردخانه مخصوص میوه و سبزی ساخته می‌شود. در چنین سردخانه‌هایی معمولاً اتاق سردکن منظور می‌شود. میوه با درجه حرارت کمتر از 15 درجه سانتی گراد مستقیماً وارد اتاق نگهداری می‌شود و حداکثر ورود روزانه میوه به سالن، 8% ظرفیت اتاق است. در صورت صدور میوه منجمد و نگهداری به مدت زیاد باید اتاق مخصوص انجماد نیز در نظر گرفته شود. تعداد اتاق‌ها و ظرفیت آن‌ها بستگی به نوع میوه دارد. به هیچ عنوان نباید میوه و سبزی را در یک اتاق نگهداری کرد و یا میوه‌های معطر مثل پرتقال، لیمو، گرمک و خربزه را با دیگر میوه‌ها در یک جا انبار کرد. برای انگور که نیاز به گوگرد دارد باید اتاق مخصوص در نظر گرفت.
در سردخانه‌ای که ظرفیت آن بیش از 5000 تن است، پیشنهاد می‌شود ظرفیت هر اتاق بین 200 تا 250 تن و در سردخانه‌های کوچک به ظرفیت 50 تن و در سردخانه‌های متوسط ظرفیت هر اتاق بین 100 تا 150 تن انتخاب می‌شود. غیر از اتاق نگهداری و پیش سردکن، معمولاً اتاقی برای درجه‌بندی (سورتینگ) میوه و اتاقی گرم برای رسیدن میوه باید در نظر گرفت. یکی از مشکلات سردخانه‌های مخصوص میوه در ایران، عدم سورت شدن و ضدعفونی قبل از بسته بندی است که باعث می‌شود میوه‌های ضرب دیده در موقع چیدن، با توجه به رطوبت بالا در سالن‌های نگهداری، شروع به فاسد شدن کنند و میوه‌های سالم را نیز آلوده کند.
با توجه به این امر و همچنین عدم دقت در ثابت نگه داشتن درجه حرارت و رطوبت، در بیشتر اوقات تا نیمی از میوه‌ها قابل استفاده نیست و انرژی مصرف شده برای نگهداری به هدر می‌رود. در بعضی از سردخانه‌ها که در جنب باغ‌ها احداث می‌شوند، حوضچه‌هایی جهت سرد شدن و ضدعفونی در نظر گرفته می‌شود و میوه‌ها پس از سورت شدن بسته‌بندی و از طریق پیش سردکن وارد سالن‌های نگهداری می‌شوند. در این سردخانه‌ها فاسد شدن به حداقل می‌رسد.
سردخانه‌های مخصوص ماهی (شیلات)
ظرفیت سالن‌های این نوع سردخانه، بستگی به زمان عمل‌آوری، زمان بارگیری و تخلیه دارد. مدت سرد کردن ماهی به نوع سرد کردن و درجه حرارت اتاق و فرم و اندازه ماهی بستگی دارد. اگر سرد کردن ماهی به وسیله یخ انجام گیرد، حتماً باید یخ ساز و اتاق نگهداری یخ را به میزان مصرف 4 الی 6 روز در نظر گرفت. مقدار یخی که در جعبه‌های ماهی ریخته می‌شود حداقل 50% وزن ماهی است و این عمل در اتاق مخصوص انجام می‌گیرد که ظرفیت آن معادل 10% ظرفیت سردخانه است.
قدرت دستگاه‌های انجماد ماهی بستگی به نوع سردخانه دارد و برای سردخانه‌ای که مستقیماً ماهی تازه دریافت می‌کند 10% ظرفیت سردخانه و برای سردخانه‌های بندری تحویل گیرنده ماهی که مقداری ماهی به وسیله کشتی به صورت منجمد تحویل می‌شود تا 5% از ظرفیت سردخانه (اتاق نگهداری ماهی منجمد) در نظر گرفته می‌شود.
طراحی سردخانه
برای طراحی سردخانه (Cold Room) باید مسائلی چون نوع محصول، شرایط مورد نیاز جهت نگهداری محصول از قبیل دما و رطوبت مناسب، حجم بارگیری، مدت زمان نگهداری، روش بارگیری، عمل آوری و تکنولوژی آن، روش نگهداری محصول، مسیر تردد وسایل حمل و نقل و استفاده از عناصر استاندارد ساختمانی چون پی‌ها، دیوارها، سقف‌ها و غیره را در نظر گرفت. سردخانه‌هایی که ظرفیت بارگیری آن‌ها کمتر از 5000 تن باشد، معمولاً به صورت یک طبقه و سردخانه‌هایی که ظرفیت آن‌ها بیش از 5000 تن باشد، به صورت چند طبقه‌ای ساخته می‌شود. ولی به خاطر موقعیت محل، ممکن است حتی سردخانه به ظرفیت 3000 تن نیز در دو طبقه یا بیشتر ساخته شود.
در صورت استفاده از مصالح ساختمانی سنتی، طول و عرض اتاق‌ها (سالن‌ها) باید ضریبی از 6 متر باشد. در سردخانه‌های متوسط و بزرگ یک طبقه‌ای حداکثر عرض 24 متر پیشنهاد می‌شود. مربع مستطیل‌های ساختمانی (فاصله ستون‌ها) 12×6 متر یا 18×6 متر است. برای سردخانه‌ای با ظرفیت کمتر از 600 تن، پیشنهاد می‌شود از مربع مستطیل‌های ساختمانی 6×6 استفاده شود. ارتفاع اتاق‌ها (فاصله بین کف تا زیر سقف) برای سردخانه‌های یک طبقه‌ای، بهتر است 6 متر یا بیشتر باشد. برای ظرفیت کمتر از 600 تن، 4/8 متر و حداقل 3/6 متر پیشنهاد می‌شود. در سردخانه‌های چند طبقه‌ای ارتفاع 4/8 الی 5/4 متر است.
سردخانه‌هایی که ظرفیت آن‌ها کمتر از 5000 تن باشد، معمولاً به صورت یک طبقه و سردخانه‌هایی که ظرفیت آن‌ها بیش از 5000 تن باشد، به صورت چند طبقه‌ای ساخته می‌شود. ولی به خاطر موقعیت محل، ممکن است حتی سردخانه به ظرفیت 3000 تن نیز در دو طبقه یا بیشتر ساخته شود. در صورت استفاده از مصالح ساختمانی سنتی، طول و عرض اتاق‌ها (سالن‌ها) باید ضریبی از 6 متر باشد. در سردخانه‌های متوسط و بزرگ یک طبقه‌ای حداکثر عرض 24 متر پیشنهاد می‌شود. مربع مستطیل‌های ساختمانی (فاصله ستون‌ها) 12×6 متر یا 18×6 متر است.
برای سردخانه‌ای با ظرفیت کمتر از 600 تن، پیشنهاد می‌شود از مربع مستطیل‌های ساختمانی 6×6 استفاده شود. ارتفاع اتاق‌ها (فاصله بین کف تا زیر سقف) برای سردخانه‌های یک طبقه‌ای، بهتر است 6 متر یا بیشتر باشد. برای ظرفیت کمتر از 600 تن، 4/8 متر و حداقل 3/6 متر پیشنهاد می‌شود. در سردخانه‌های چند طبقه‌ای ارتفاع 4/8 الی 5/4 متر است.