میلگرد بستر کجا استفاده می شود

میلگرد بستر یکی از نوآوری های مهم در صنعت ساختمان سازی نوین است که نقش حیاتی در افزایش استحکام و پایداری سازه ها به ویژه در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله ایفا می کند.

این المان تقویتی که در لایه های افقی ملات بین ردیف های بلوک یا آجر قرار می گیرد به طرز چشمگیری مقاومت دیوارها را افزایش داده و از ایجاد ترک های ناشی از نشست یا حرکت سازه جلوگیری می کند.

استفاده صحیح و مطابق با استاندارد از میلگرد بستر نه تنها ایمنی ساختمان را تضمین می کند بلکه به بهبود عملکرد کلی دیوارها و افزایش طول عمر مفید آن ها نیز کمک شایانی می نماید.

در ادامه این مقاله به بررسی جامع کاربردها انواع مزایا و نکات کلیدی در اجرای میلگرد بستر خواهیم پرداخت تا درک عمیق تری از اهمیت این جزء سازه ای پیدا کنید.

میلگرد بستر چیست؟ (تعریف و انواع)

میلگرد بستر که گاهی به آن آرماتور بستر نیز گفته می شود نوعی المان فولادی تقویتی است که به صورت افقی در درزهای ملات دیوارهای بنایی (آجری یا بلوکی) قرار داده می شود.

هدف اصلی استفاده از میلگرد بستر ایجاد پیوستگی و همبستگی بیشتر بین واحدهای بنایی و افزایش مقاومت کششی و برشی دیوار است.

این محصول معمولاً از دو مفتول فولادی طولی موازی تشکیل شده که توسط مفتول های عرضی به هم متصل شده اند و شکلی نردبانی یا خرپایی ایجاد می کنند.

استانداردهای ملی و بین المللی ابعاد و مشخصات فنی میلگرد بستر را تعیین می کنند تا از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل شود.

انواع میلگرد بستر

میلگردهای بستر بر اساس شکل مفتول های عرضی که مفتول های طولی را به هم متصل می کنند به دو نوع اصلی تقسیم می شوند:

• میلگرد بستر نردبانی: در این نوع مفتول های عرضی به صورت عمود بر مفتول های طولی قرار گرفته و آن ها را به هم متصل می کنند. شکل کلی این نوع میلگرد شبیه نردبان است.
• میلگرد بستر خرپایی: در این نوع مفتول های عرضی به صورت مورب (زیگزاگی) بین مفتول های طولی قرار گرفته و شکلی شبیه به خرپا ایجاد می کنند. این ساختار معمولاً صلبیت بیشتری دارد.

هر دو نوع میلگرد بستر نردبانی و خرپایی برای تقویت دیوارهای بنایی استفاده می شوند اما تفاوت هایی در نحوه عملکرد و کاربرد آن ها وجود دارد که در ادامه بررسی می شود.

تفاوت میلگرد بستر خرپایی و نردبانی

تفاوت اصلی بین میلگرد بستر خرپایی و نردبانی در الگوی مفتول های عرضی آن ها است. در نوع نردبانی مفتول های عرضی به صورت مستقیم و عمود بر مفتول های طولی جوش داده می شوند.

این ساختار برای ایجاد پیوستگی و جلوگیری از ترک های افقی بسیار موثر است.

در مقابل در نوع خرپایی مفتول های عرضی به صورت مورب (زیگزاگی) بین مفتول های طولی قرار می گیرند.

این الگوی مورب باعث می شود که میلگرد بستر خرپایی علاوه بر مقاومت در برابر نیروهای افقی در تحمل بارهای برشی و جلوگیری از گسیختگی برشی دیوار نیز عملکرد بهتری داشته باشد.

انتخاب بین این دو نوع معمولاً به نوع دیوار بارهای وارده و الزامات طراحی سازه بستگی دارد.

کاربردهای اصلی میلگرد بستر

میلگرد بستر عمدتاً برای تقویت دیوارهای بنایی به خصوص دیوارهای غیرباربر در برابر نیروهای خارج از صفحه (مانند نیروی زلزله یا باد) و همچنین کنترل ترک های ناشی از جمع شدگی یا تغییرات دما استفاده می شود.

این المان تقویتی در انواع ساختمان ها از مسکونی تا تجاری و صنعتی کاربرد دارد و به افزایش ایمنی و دوام دیوارها کمک می کند.

استفاده از میلگرد بستر در دیوارهای ساخته شده با بلوک های سیمانی سفالی هبلکس و آجرهای مختلف رایج است.

این محصول به خوبی با ملات پیوند خورده و یک شبکه تقویتی در داخل دیوار ایجاد می کند.

استفاده در دیوارهای آجری

در دیوارهای آجری میلگرد بستر در درزهای ملات بین ردیف های آجر قرار داده می شود.

این کار باعث می شود که ردیف های مختلف آجر به صورت یکپارچه عمل کرده و مقاومت دیوار در برابر نیروهای جانبی به طور قابل توجهی افزایش یابد.

میلگرد بستر در دیوارهای آجری به جلوگیری از ترک های پله ای شکل که معمولاً در اثر نشست یا زلزله ایجاد می شوند کمک می کند.

همچنین استفاده از آن در نزدیکی بازشوها (پنجره و درب) برای تقویت لبه ها و جلوگیری از تمرکز تنش بسیار مفید است.

استفاده در دیوارهای بلوک سیمانی

دیوارهای ساخته شده با بلوک های سیمانی یا لیکا نیز از جمله کاربردهای اصلی میلگرد بستر هستند.

میلگرد بستر در درزهای افقی ملات بین بلوک ها قرار داده می شود و اتصال محکمی بین آن ها برقرار می کند.

این امر به ویژه در بلوک های توخالی که مقاومت کششی کمی دارند اهمیت پیدا می کند.

استفاده از میلگرد بستر در دیوارهای بلوک سیمانی پایداری دیوار را در برابر نیروهای خارج از صفحه بهبود بخشیده و از فروپاشی آن در هنگام زلزله جلوگیری می نماید.

مزایای استفاده از میلگرد بستر

استفاده از میلگرد بستر در ساخت دیوارهای بنایی مزایای متعددی دارد که به افزایش ایمنی دوام و کیفیت ساختمان منجر می شود.

این مزایا شامل بهبود عملکرد لرزه ای کنترل ترک و افزایش یکپارچگی دیوار است.

میلگرد بستر یک راهکار مقرون به صرفه و موثر برای تقویت دیوارهای غیرباربر است.

اجرای آن نسبتاً ساده بوده و نیاز به تجهیزات پیچیده ای ندارد.

افزایش مقاومت در برابر زلزله

یکی از مهم ترین مزایای میلگرد بستر افزایش مقاومت دیوارها در برابر نیروهای ناشی از زلزله است.

این المان تقویتی با ایجاد پیوستگی افقی در دیوار از جدا شدن و فروپاشی اجزای بنایی جلوگیری می کند.

میلگرد بستر به توزیع بهتر تنش ها در سطح دیوار کمک کرده و مانع از تمرکز تنش در نقاط ضعف می شود.

این عملکرد باعث می شود که دیوار در هنگام زلزله به صورت یک واحد یکپارچه عمل کند و احتمال آسیب دیدن آن کاهش یابد.

جلوگیری از ترک خوردگی دیوارها

ترک خوردگی دیوارها یکی از مشکلات رایج در ساختمان ها است که می تواند ناشی از نشست ساختمان تغییرات دما جمع شدگی ملات یا بلوک ها باشد.

میلگرد بستر با جذب تنش های کششی ناشی از این عوامل از ایجاد و گسترش ترک ها در دیوار جلوگیری می کند.

این المان تقویتی مانند یک شبکه عمل کرده و نیروهای کششی را در طول دیوار پخش می کند در نتیجه مانع از تمرکز تنش در یک نقطه و شروع ترک می شود.

این مزیت به حفظ زیبایی و دوام دیوار در بلندمدت کمک می کند.

افزایش یکپارچگی دیوارها

میلگرد بستر با اتصال محکم ردیف های بنایی به یکدیگر یکپارچگی و همبستگی کلی دیوار را افزایش می دهد.

این یکپارچگی باعث می شود که دیوار صلبیت بیشتری پیدا کرده و در برابر بارهای وارده چه قائم و چه جانبی بهتر عمل کند.

دیوارهای یکپارچه شده با میلگرد بستر مقاومت بیشتری در برابر نیروهای خارج از صفحه دارند و کمتر مستعد کمانش یا فروپاشی هستند.

این ویژگی به ویژه در دیوارهای بلند و نازک اهمیت زیادی دارد.

نکات مهم در اجرای میلگرد بستر

اجرای صحیح میلگرد بستر برای اطمینان از عملکرد بهینه آن ضروری است. رعایت نکات فنی و استانداردها در مرحله اجرا تاثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی دیوار خواهد داشت.

این نکات شامل آماده سازی بستر نحوه قرارگیری میلگرد و استفاده از مصالح مناسب است.

آموزش کارگران و نظارت دقیق مهندس ناظر بر اجرای میلگرد بستر از اهمیت بالایی برخوردار است.

عدم رعایت نکات اجرایی می تواند باعث بی اثر شدن یا کاهش کارایی میلگرد بستر شود.

رعایت فاصله بین میلگردها

یکی از نکات کلیدی در اجرای میلگرد بستر رعایت فاصله استاندارد عمودی بین آن ها است.

بر اساس مقررات ملی ساختمان (مبحث ۸) میلگرد بستر باید در فواصل مشخصی در ارتفاع دیوار قرار داده شود.

این فاصله معمولاً به ارتفاع دیوار و نوع بلوک یا آجر بستگی دارد اما به طور کلی در هر دو یا سه ردیف بلوک/آجر یک ردیف میلگرد بستر قرار می گیرد.

رعایت این فاصله باعث می شود که شبکه تقویتی در تمام ارتفاع دیوار توزیع شده و مقاومت آن به صورت یکنواخت افزایش یابد.

استفاده از ملات مناسب

نوع و کیفیت ملات مورد استفاده برای نصب میلگرد بستر بسیار مهم است.

ملات باید دارای مقاومت و چسبندگی کافی باشد تا بتواند میلگرد بستر را به خوبی در خود جای داده و اتصال محکمی با بلوک ها یا آجرها برقرار کند.

معمولاً از ملات ماسه سیمان با نسبت اختلاط مناسب برای این منظور استفاده می شود.

ضخامت ملات در درزی که میلگرد بستر در آن قرار می گیرد باید به اندازه ای باشد که میلگرد به طور کامل در ملات مدفون شود و پوشش کافی داشته باشد.

استانداردهای میلگرد بستر

تولید و استفاده از میلگرد بستر تابع استانداردهای مشخصی است که کیفیت و عملکرد آن را تضمین می کند.

در ایران استاندارد ملی ایران شماره ۷۰۸۱ مربوط به میلگرد بستر دیوارهای بنایی مشخصات فنی ابعاد جنس و روش آزمون این محصول را تعیین کرده است.

رعایت این استاندارد برای تولیدکنندگان و مجریان الزامی است.

علاوه بر استانداردهای ملی استانداردهای بین المللی مانند ASTM A951 نیز وجود دارند که می توانند به عنوان مرجع مورد استفاده قرار گیرند.

اطمینان از اینکه میلگرد بستر مورد استفاده مطابق با استانداردهای مربوطه تولید شده برای تضمین کیفیت ساختمان ضروری است.

قیمت میلگرد بستر

قیمت میلگرد بستر تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد.

جنس فولاد مورد استفاده (معمولاً فولاد گالوانیزه یا آجدار) ضخامت مفتول ها نوع میلگرد (نردبانی یا خرپایی) و طول هر شاخه از جمله این عوامل هستند.

نوسانات قیمت ارز و قیمت جهانی فولاد نیز بر قیمت میلگرد بستر تاثیرگذار است.

برای اطلاع از قیمت دقیق و به روز میلگرد بستر باید با تولیدکنندگان یا تامین کنندگان معتبر مصالح ساختمانی تماس گرفت.

هرچند استفاده از میلگرد بستر هزینه ای به پروژه اضافه می کند اما با توجه به مزایای آن در افزایش ایمنی و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری در بلندمدت یک سرمایه گذاری ارزشمند محسوب می شود.

عوامل موثر بر قیمت

مهم ترین عوامل موثر بر قیمت میلگرد بستر شامل وزن هر شاخه (که به ضخامت و طول مفتول ها بستگی دارد) نوع پوشش (گالوانیزه بودن یا نبودن) و برند تولیدکننده است.

میلگردهای گالوانیزه که مقاومت بیشتری در برابر زنگ زدگی دارند معمولاً قیمت بالاتری نسبت به نوع بدون پوشش دارند.

همچنین هزینه های حمل و نقل نیز می تواند بر قیمت نهایی محصول تاثیر بگذارد.

خرید مستقیم از تولیدکننده یا نمایندگی های اصلی ممکن است به کاهش هزینه ها کمک کند.

FAQ

آیا استفاده از میلگرد بستر در همه ساختمان ها ضروری است؟

استفاده از میلگرد بستر در دیوارهای بنایی به خصوص در مناطق لرزه خیز و برای دیوارهای غیرباربر طبق مقررات ملی ساختمان ایران توصیه و گاهی الزامی است تا مقاومت و پایداری دیوارها افزایش یابد.

بهترین نوع میلگرد بستر برای دیوار آجری کدام است؟

هر دو نوع نردبانی و خرپایی برای دیوارهای آجری قابل استفاده هستند. انتخاب بین آن ها به طراحی سازه و نیازهای خاص پروژه مانند میزان مقاومت برشی مورد نیاز بستگی دارد.

آیا می توان میلگرد بستر را جایگزین وال پست کرد؟

خیر میلگرد بستر و وال پست دو المان تقویتی متفاوت با وظایف مکمل هستند. میلگرد بستر تقویت افقی دیوار را فراهم می کند در حالی که وال پست (وادار) تقویت قائم و اتصال دیوار به سازه اصلی را بر عهده دارد و جایگزین یکدیگر نیستند.

چگونه می توان از کیفیت میلگرد بستر اطمینان حاصل کرد؟

برای اطمینان از کیفیت میلگرد بستر باید محصول را از تولیدکنندگان معتبر تهیه کرده و از انطباق آن با استاندارد ملی ایران (مانند استاندارد ۷۰۸۱) اطمینان حاصل کرد. بررسی ظاهر محصول و گواهی نامه های فنی نیز توصیه می شود.

آیا استفاده از میلگرد بستر در کاهش هزینه های ساختمان سازی موثر است؟

اگرچه خرید و نصب میلگرد بستر هزینه ای اولیه دارد اما با افزایش مقاومت دیوارها و جلوگیری از ترک خوردگی و آسیب های ناشی از زلزله هزینه های تعمیر و نگهداری در بلندمدت را کاهش داده و به افزایش عمر مفید ساختمان کمک می کند.