درمان اسکولیوز در کودکان+ از ورزش تا بریس و جراحی

اسکولیوز انحراف جانبی ستون فقرات در کودکان می تواند نگرانی های زیادی را برای والدین ایجاد کند. خوشبختانه گزینه های درمانی متعددی برای اسکولیوز وجود دارد که از ورزش های اصلاحی و بریس تا جراحی بسته به شدت انحراف و سن کودک متغیر است. تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب نقش کلیدی در جلوگیری از پیشرفت اسکولیوز و بهبود کیفیت زندگی کودک دارد. در این مقاله به بررسی جامع روش های درمان اسکولیوز در کودکان می پردازیم و به سوالات رایج والدین پاسخ می دهیم.

اسکولیوز چیست و چه انواعی دارد؟

اسکولیوز به انحراف جانبی ستون فقرات گفته می شود که معمولاً با چرخش مهره ها نیز همراه است. این عارضه می تواند مادرزادی ناشی از بیماری های عصبی-عضلانی یا ایدیوپاتیک (بدون علت مشخص) باشد. اسکولیوز ایدیوپاتیک شایع ترین نوع اسکولیوز در کودکان و نوجوانان است و بر اساس سن شروع به سه دسته نوزادی کودکی و نوجوانی تقسیم می شود.

• اسکولیوز ایدیوپاتیک نوزادی: در سه سال اول زندگی تشخیص داده می شود و اغلب خود به خود بهبود می یابد.
• اسکولیوز ایدیوپاتیک کودکی: بین 3 تا 10 سالگی تشخیص داده می شود و نیاز به بررسی دقیق تر دارد.
• اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانی: شایع ترین نوع است و در سنین 10 سالگی به بعد تشخیص داده می شود.

علائم و نشانه های اسکولیوز در کودکان

علائم اسکولیوز در کودکان می تواند خفیف یا شدید باشد و بسته به میزان انحراف ستون فقرات متفاوت است. برخی از علائم شایع اسکولیوز عبارتند از:

• عدم تقارن شانه ها (یک شانه بالاتر از دیگری)
• عدم تقارن لگن (یک لگن بالاتر از دیگری)
• برجستگی یک طرف قفسه سینه
• خم شدن به یک طرف
• نامتقارن بودن خط کمر
• در موارد شدید تنگی نفس و خستگی زودرس

تشخیص اسکولیوز در کودکان

تشخیص اسکولیوز معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک آغاز می شود. پزشک با بررسی وضعیت ستون فقرات شانه ها لگن و قفسه سینه به دنبال علائم عدم تقارن می گردد. تست آدامز (خم شدن به جلو) نیز برای بررسی دقیق تر انحراف ستون فقرات انجام می شود. برای تایید تشخیص و تعیین میزان انحراف از رادیوگرافی (عکس برداری با اشعه ایکس) استفاده می شود. زاویه انحراف ستون فقرات (زاویه کاب) بر اساس رادیوگرافی محاسبه می شود و مبنای تصمیم گیری برای درمان است.

درمان اسکولیوز در کودکان: رویکردهای مختلف

درمان اسکولیوز در کودکان به عوامل مختلفی از جمله سن کودک میزان انحراف ستون فقرات نوع اسکولیوز و سرعت پیشرفت آن بستگی دارد. هدف اصلی درمان جلوگیری از پیشرفت انحراف و بهبود ظاهر و عملکرد ستون فقرات است. روش های درمانی مختلفی برای اسکولیوز وجود دارد که شامل:

• مشاهده و پیگیری: برای انحراف های خفیف (کمتر از 25 درجه) در کودکان در حال رشد معمولاً فقط مشاهده و پیگیری دوره ای توصیه می شود.
• ورزش های اصلاحی: ورزش های خاصی می توانند به تقویت عضلات ستون فقرات و بهبود انعطاف پذیری کمک کنند. این ورزش ها معمولاً تحت نظر فیزیوتراپیست انجام می شوند.
• بریس: بریس ها وسایلی هستند که برای حمایت از ستون فقرات و جلوگیری از پیشرفت انحراف استفاده می شوند. انواع مختلفی از بریس ها وجود دارد که بر اساس نوع و محل انحراف توسط پزشک تجویز می شوند.
• جراحی: جراحی معمولاً برای انحراف های شدید (بیشتر از 45-50 درجه) که با روش های دیگر قابل کنترل نیستند توصیه می شود. هدف از جراحی اصلاح انحراف و تثبیت ستون فقرات است.

ورزش های اصلاحی برای اسکولیوز

ورزش های اصلاحی نقش مهمی در درمان اسکولیوز خفیف تا متوسط دارند. این ورزش ها به تقویت عضلات مرکزی بدن بهبود انعطاف پذیری ستون فقرات و اصلاح وضعیت بدن کمک می کنند. برخی از ورزش های رایج برای اسکولیوز عبارتند از:

• کشش جانبی: برای افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات و اصلاح انحراف جانبی.
• تقویت عضلات مرکزی: مانند پلانک و تمرینات شکمی برای حمایت از ستون فقرات.
• تمرینات تنفسی: برای بهبود عملکرد ریه ها و افزایش ظرفیت تنفسی.
• تمرینات تعادلی: برای بهبود تعادل و هماهنگی بدن.

مهم است که ورزش های اصلاحی تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شوند تا از انجام صحیح آن ها و جلوگیری از آسیب دیدگی اطمینان حاصل شود.

بریس برای درمان اسکولیوز: انواع و نحوه استفاده

بریس ها وسایلی هستند که برای حمایت از ستون فقرات و جلوگیری از پیشرفت انحراف در کودکان در حال رشد استفاده می شوند. بریس ها معمولاً برای انحراف های متوسط (25 تا 45 درجه) تجویز می شوند. انواع مختلفی از بریس ها وجود دارد که بر اساس نوع و محل انحراف توسط پزشک تجویز می شوند:

• بریس TLSO (Thoraco-Lumbo-Sacral Orthosis): شایع ترین نوع بریس است و برای انحراف های سینه ای و کمری استفاده می شود.
• بریس Milwaukee: یک بریس گردنی-سینه ای-کمری-ساکرال است که برای انحراف های شدیدتر استفاده می شود.
• بریس Charleston Bending Brace: یک بریس شبانه است که در حالت خمیده به پهلو استفاده می شود.

استفاده از بریس معمولاً بین 16 تا 23 ساعت در روز توصیه می شود. مهم است که بریس به درستی تنظیم شود و بیمار به طور منظم توسط پزشک معاینه شود.

جراحی اسکولیوز: چه زمانی لازم است؟

جراحی اسکولیوز معمولاً برای انحراف های شدید (بیشتر از 45-50 درجه) که با روش های دیگر قابل کنترل نیستند توصیه می شود. هدف از جراحی اصلاح انحراف و تثبیت ستون فقرات است. در جراحی اسکولیوز معمولاً از پیچ و میله های فلزی برای اصلاح و ثابت کردن ستون فقرات استفاده می شود. پس از جراحی بیمار نیاز به بستری در بیمارستان و فیزیوتراپی دارد.

مراقبت های بعد از جراحی اسکولیوز

مراقبت های بعد از جراحی اسکولیوز شامل:

• کنترل درد: استفاده از داروهای مسکن برای کاهش درد.
• فیزیوتراپی: شروع فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بهبود عملکرد ستون فقرات.
• محدودیت فعالیت: اجتناب از فعالیت های سنگین و خم شدن و چرخیدن زیاد.
• پیگیری پزشکی: مراجعه منظم به پزشک برای بررسی روند بهبودی.

بیشتر بخوانید:

بررسی انواع اسکولیوز

پیشگیری از اسکولیوز در کودکان

پیشگیری کامل از اسکولیوز ایدیوپاتیک امکان پذیر نیست اما می توان با رعایت برخی نکات احتمال ابتلا به آن را کاهش داد:

• بررسی دوره ای ستون فقرات: انجام معاینات دوره ای توسط پزشک یا فیزیوتراپیست برای تشخیص زودهنگام اسکولیوز.
• حفظ وضعیت بدنی صحیح: آموزش و تشویق کودکان به حفظ وضعیت بدنی صحیح در هنگام نشستن ایستادن و راه رفتن.
• تقویت عضلات مرکزی بدن: انجام ورزش هایی که عضلات مرکزی بدن را تقویت می کنند.
• استفاده از کوله پشتی مناسب: استفاده از کوله پشتی مناسب با وزن متعادل و توزیع صحیح بار.

جمع بندی 

اسکولیوز یکی از مشکلات شایع ستون فقرات در کودکان است که می‌تواند نگرانی‌های زیادی برای خانواده‌ها ایجاد کند اما با تشخیص زودهنگام و انتخاب درمان مناسب می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشید. روش‌های درمانی متنوعی شامل ورزش‌های اصلاحی بریس و در موارد شدید جراحی وجود دارد که هر کدام بسته به شدت انحراف و شرایط کودک انتخاب می‌شوند. رعایت نکات پیشگیری و پیگیری منظم نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر راهنمایی‌های تخصصی و مشاوره درمانی می‌توانید به اکادمی دکتر یوسفی مراجعه کنید و از تجربه کارشناسان این حوزه بهره‌مند شوید.

سوالات متداول 

آیا ورزش باعث تشدید اسکولیوز می شود؟

خیر ورزش های مناسب و تحت نظر متخصص نه تنها باعث تشدید اسکولیوز نمی شوند بلکه به تقویت عضلات و بهبود انعطاف پذیری ستون فقرات کمک می کنند.

آیا بریس اسکولیوز باعث درمان قطعی می شود؟

بریس اسکولیوز به درمان قطعی اسکولیوز منجر نمی شود اما می تواند از پیشرفت انحراف جلوگیری کند و نیاز به جراحی را کاهش دهد.

چه زمانی جراحی اسکولیوز ضروری است؟

جراحی اسکولیوز معمولاً برای انحراف های شدید (بیشتر از 45-50 درجه) که با روش های دیگر قابل کنترل نیستند توصیه می شود.

آیا اسکولیوز ارثی است؟

در برخی موارد اسکولیوز می تواند ارثی باشد اما در بیشتر موارد علت آن مشخص نیست.

بهترین سن برای درمان اسکولیوز چه زمانی است؟

بهترین زمان برای درمان اسکولیوز قبل از پایان رشد اسکلتی است. تشخیص زودهنگام و شروع درمان در سنین پایین تر شانس موفقیت را افزایش می دهد.