اصلاح یک اشتباه تاریخی درباره فرش ایرانی

به گزارش سلام دکتر، حضور این شرکت در بخشی از فرآیند تولید فرش ایران دیدگاه های متفاوتی را به دنبال داشته است. اما آیا حضور اندک صنعت در تولید این محصول به ما اجازه می دهد که این هنر دیرینه را یک اثر هنری بدانیم؟ آیا فرش یک هنر کامل است یا با دخالت کمی صنعتی در فرآیند تولید آن می توان فرش را یک صنعت هنری دانست؟

برای یافتن پاسخ سوالات قبلی و بررسی نقش طراحان در تولید فرش امروزی با هوشنگ زارع یک ​​کشاورز، طراح، هنرمند و مخترع اصیل است نظر شما را در این زمینه جویا می شویم.

تولیدکنندگان فرش دستباف نمی خواهند پولی بپردازند!

این هنرمند در ابتدا با انتقاد از تعبیر رایج اصطلاح اثر هنری گفت: باید فرش را یک هنر ملی بدانیم که صنعت در آن نقشی ندارد. هرکس فرش را یک اثر هنری می نامد یا دانش کافی ندارد و این هنر را نمی شناسد یا دلیل دارد. به عنوان مثال در نقاشی و تذهیب اغلب از آبرنگ و برس های صنعتی استفاده می شود، اما آیا فقط در صنعت استفاده می شود؟ چگونه می توان تولید را بدون دخالت شرکت شروع کرد؟ این مسائل را به هیچ وجه نمی توان به عنوان سوال در نظر گرفت و نمی تواند یک تصویر فرش را به یک اثر هنری تبدیل کند.

وی ادامه داد: تولیدکنندگان فرش دستباف تمایلی به سرمایه گذاری ندارند و متاسفانه طراحان ما به سمت فرش ماشینی رفته اند. آنها هم نمی خواهند، اما به هر حال برای کسب درآمد باید این کار را انجام دهند. فرش ماشینی کاملاً کارخانه ای است که هنرمند در بخشی از فرآیند تولید آن کمک می کند. اما فرش دستباف متفاوت است. حتی پیش از این سازها با دست ساخته می شدند. از نورد تا پخت، طراحی و بافت به روش سنتی انجام می شود و هنوز هم موجود است. فقط در برخی موارد از ابزار تولید مصنوعی استفاده می کنیم و در همه هنرها اینگونه است.

زارع اصل می افزاید: «خود نقاشان که می گویند نقاشی هنر است، همه لوازمشان ساخته شده است. اما آیا نقاشی یک نقاشی است؟ یک نفر که نمی شناسم اشتباه تاریخی کرد و فرش را یک اثر هنری نامید. من خودم هرگز از این کلمه استفاده نکرده ام، چون این هنر را می شناسم و هرکس آن را می شناسد از کلمه هنر استفاده نمی کند، چون هنر کشور ماست، صددرصد هنر است.

این هنرمند با اشاره به نقش بافنده گفت: بافنده مانند کارگری نیست که فقط کار فنی می کند، بلکه انسانی است که هنری را انجام می دهد که واقعاً با خلاقیت، تجربه و هنر خلق شده است. اکنون ما اصرار داریم که به هر حال شرکت خود را در هنر فرش بیاوریم. الان فرش ما به دلیل عدم مدیریت صحیح مظلوم است و مکرر کتک می خورد.

وی ادامه داد: وقتی هنری داریم که دیگران نمی توانند با آن رقابت کنند و با هنر و صنعت خودمان آن را انجام می دهیم، یعنی فرش خلوت و ظلم است. مثلاً شرکت ملی فرش می گوید: ذوق بزنیم. اگر کسی فرش ایرانی را می شناسد، می داند که فرش های بسیار زیادی وجود دارد که می تواند هر سلیقه ای را پوشش دهد. اصلا محال است کسی بیاید و فرش های ایرانی زیادی ببیند و چیزی را دوست نداشته باشد. به عنوان مثال، اگر از کسی بپرسید که کف فرش چه رنگی می خواهد؟ اگر بگویید نارنجی هزار فرش نارنجی می گیریم که فقط دو بشقاب می فروشد و این یعنی طعم ندارد، کاری که الان می کنید این است که طعم دیروز تولید را می آورید.

زارع اصل همچنین گفت: مثلاً گفتند در حال حاضر فرش هایی از هند، پاکستان و نپال عرضه می شود و ما باید کاری کنیم. اما چه باید کرد؟ آیا به جای متریال خوب از مواد بی مصرف استفاده کنیم یا هزینه ای برای عکاس و طراح نپردازیم؟ آیا نباید یک بافنده حرفه ای بیاوریم و یک بافنده معمولی را استخدام کنیم چون حقوقش کم است و می خواهیم تولید هند و نپال و پاکستان را بیاوریم؟

ما در مورد حفظ تصویر فرش صحبت می کنیم

وی درباره افکار منفی که در حوزه فرش ایجاد شده است، گفت: با دستان خودمان هر روز هنرمان را به نابودی نزدیک می کنیم. زیرا افکار افکار اشتباهی هستند. سالها زحمت کشیده و در دوره های مختلف از جمله صفویه فرش های بزرگی ساخته شده است. دلیل آن هم این است که تجارت خارجی ایران بسیار گسترده است و ما از دربار به کشورهای دیگر هدایایی می فرستیم و دولت مجبور است از بازیگران حمایت کند تا نگران پول نباشند و فقط روی تصویر تمرکز کنند. حاصل کار در دوره صفویه و آثار هر موزه امروزی به داشتن هیئتی افتخار می کند.

زارع اصل ادامه داد: هنرمندان خوبی از طراح و طراح تا بافنده داریم و فقط مدیریت خوبی در تولید و ارائه نداریم. یعنی الان مشخص نمی شود که متولی اصلی فرش چه ارگانی است؟ آیا شما یک شرکت ملی فرش هستید؟ نهاد سکوت یا میراث فرهنگی؟»

این هنرمند می افزاید: حرکت صنعت فرش ملت ایران از وزارت صمت به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و هنر با وضعیت فعلی فرش فرقی نمی کند؛ زیرا فرش ما هر دو بار مظلوم است. چرا فرش نباید سیستم دیگری داشته باشد، چرا باید در خانه داری باشد، یک نفر سی سال پیش اشتباه کرده است و ما توان انجام آن را نداریم، این اشتباه را 30 سال است که جبران کنیم!

زارع اصل همچنین گفت: جای تاسف است که رئیس شرکت فرش ایران از واژه «آثار» برای فرش استفاده کرد. اگر مردم اطلاعاتی ندارند دلیلی برای اظهار نظر و مسئولیت در رابطه با این تصویر ندارند. روش های طراحی، ساخت و رنگرزی ما در درجه اول قرار دارد.»

وی با اشاره به دیدگاه‌های متفاوتی که در مورد کیفیت طرح‌های فرش وجود دارد، گفت: مثلاً دلال می‌گوید من فقط می‌خواهم فرشم را بفروشم و هر چه بخرند می‌فروشم، اما یکی می‌گوید من فقط کار اصلی هستم. این دیدگاه ها همیشه وجود دارند، اما دلیلی وجود ندارد که اگر یک مشتری یک سرویس مدرن می خواهد، همه همان را می خواهند. ما محصولات زیادی داریم اما متاسفانه در ارائه اشتباه می کنیم و جایگاه هنر خود را نمی دانیم. دعوا بیشتر بر سر منافع شخصی است. اگر مردم بخواهند مثل قبل به کار خود ادامه دهند، مشخص است که طراح که بهترین طرح را می کند و دستمزد می گیرد، نقاش بهترین کار را انجام می دهد و حقوق می گیرد. برای بافنده هم همینطور است، بعد کار به دست تاجر یا فروشنده می رسد و باید کار ارائه را بداند.

این بازیگر افزود: در نمایشی که من هم مشاور خریدار خارجی بودم، او قصد خرید فرش را داشت و در نهایت یک فرش معمولی خرید. از او پرسیدیم که چرا بهترین خدمات را نخرید. در جواب به ما گفت چون من قصری ندارم که چنین چیزهایی بخرم و این فرش ها برای قصر مناسب است. نگاه خارجی ها به فرش ایرانی این است که برخی از این آثار را شایسته قصر می دانند!»

وی ادامه داد: ما می‌توانیم برای کسانی که می‌توانند سود ببرند، محصولی داشته باشیم. یا برای شخصی که می خواهد از فرش استفاده کند و بعد از چند سال آن را عوض کند، محصولاتی بی صدا داشته باشید. اشتباهات بسیار زیاد است و متاسفانه شناخت کافی از هنر این کشور وجود ندارد. فرش چهره ملی ایرانیان است. اگر الان دقت کنید متوجه می شوید که فرش چیزی است که در زندگی ایرانیان اهمیتی ندارد. اکنون دیگر درباره گسترش این تصویر صحبت نمی کنیم، بلکه در مورد حفظ تصویری صحبت می کنیم که هزاران سال طول کشید تا به این سطح برسد. هرکسی می تواند دیدگاه خود را داشته باشد، درست یا نادرست، اما انتشار دیدگاه نادرست اشتباه است.

چرا از بقیه مردم حمایت نمی کنند؟

زارع اصل درباره مهاجرت قالیبافان به کشورهای همسایه که رئیس صنعت فرش ایران به آن اشاره کرد، گفت: بسیاری از صنعتگران برای کسب سود بیشتر به کشورهایی مانند ترکیه رفته اند. اما طرح ایرانی را زیر سوال برده اند و حتی وضعیت طرح را تنزل داده اند. نمونه های خوب در ایران زیاد است و مهاجرت نکرده اند. مثلا فکر نمی کردم با این همه تجربه بروم. “

وی ادامه داد: رئیس صنعت کشور به جای انداختن توپ در زمین طراح باید برود و از تامین کنندگان بپرسد آخرین باری که هزینه طراحی پرداخت کرده اند کی بوده است؟ طراحان ما نمی توانند آخرین باری را که برای یک طرح هزینه کرده اند به یاد بیاورند. توسعه دهندگان همه چیز را رایگان می خواهند. یک تولیدکننده می خواهد برای رنگرزی هزینه کمتری بپردازد و سود کند».

این هنرمند افزود: اگر بگوییم بافتنی تلفیقی از تکنیک و هنر است، باید طراحی را صددرصد هنر بدانیم. به عنوان یک هنرمند خلاق، مخترع اغلب یک ایده را تولید و تکمیل می کند و سایر عوامل تولید آن را اجرا می کنند. هر اتفاقی روی فرش بیفتد، نقش آن را تعیین می کند. وقتی تهیه کننده در جایگاه شما نباشد چه اتفاقی می افتد؟ یعنی هر محصولی به خوبی توسعه نیافته است. هر چیزی که در طرح اجرا می شود قابل بافت است. پس جایگاه طراح الان کجاست؟ نمونه های خوب و بدیع الان در چه وضعیتی هستند؟ ما فقط با عشق و دل به کارمان ادامه می دهیم.»

انتهای پیام