رزین اپوکسی چیست؟ مزایا و کاربردهای رزین اپوکسی
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید ابزارها و وسایلی که روزانه از آن استفاده می‌کنید، چگونه ساخته شده یا از چه دانشی برای تولید آن‌ها استفاده شده است؟ به عنوان مثال کامپیوتر از جمله وسایلی است که همه ما از آن استفاده می‌کنیم. اما آیا از خودتان پرسیده‌اید که عملکرد این دستگاه چگونه و بر چه اساسی است؟ حتما مقاله ما را مطالعه کردید و با رزین اپوکسی و رزین پلی استر آشنا هستید یا با آن کار کرده‌اید؛ اما چند نفر از شما می‌دانید که رزین اپوکسی از چه موادی ساخته شده است؟ اگر کنجکاو هستید بیشتر درباره رزین اپوکسی و کاربردهای آن بدانید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
رزین اپوکسی چیست؟
اپوکسی نوع بهبود یافته رزین است. به عبارت دیگر همان چسب اپوکسی به شکل مایع است. تمام اپوکسی‌ها دارای دو بخش هستند: رزین و عامل پخت. زمانی که این دو با هم واکنش نشان می‌دهند، فرآیند سخت شدن اتفاق می‌افتد. رزین اپوکسی که به آن پلی پوکساید نیز می‌گویند، پری پلیمر و پلیمر واکنش پذیر بوده که حاوی گروه‌های اپوکساید است که سطح مقاومت گرمایی و شیمیایی بسیار بالا و قدرت چسبندگی بسیار قوی دارند.
اپوکسی از بهترین چسب‌های موجود برای کاربردهای صنعتی است. رزین اپوکسی زمانی که پخت می‌شود اتصال سخت و بادوامی ایجاد می‌کند و برای فلزات قدرت چسبندگی بسیار بالایی دارد. قدرت تحمل شیمیایی و محیطی این ماده چسبناک بسیار عالی است. به آسانی فضاهای خالی را پر می‌کند و در مقابل مواد شیمیایی سخت، خاصیت درزگیری فراهم می‌کند. این ماده جایگزین خوبی برای پرچ و جوشکاری است.
از آنجا که رزین اپوکسی قابلیت جلوگیری از فرسودگی دارد، از آن به عنوان راه حلی ایده‌آل برای محافظت از بسیاری از لوازم خانگی که به مرور زمان زنگ زده و فرسوده می‌شوند به کار برده می‌شود.
عامل پخت
عامل پخت نقش بسیار مهمی در کیفیت رزین اپوکسی هنگام پخت دارد. دستورالعملهای عامل پخت متفاوتی وجود دارد؛ اما یکی از رایج‌ترین آن‌ها ترکیب آمید و پلی آمید است.
دما
دما نیز نقش بسیار مهمی در پخت اپوکسی دارد. گرما به زمان پخت سرعت می‌بخشد اما سرما فرآیند پخت را آهسته می‌کند. سرما برای زمان ذخیره و نگهداری اپوکسی مناسب است.
رزین اپوکسی شفاف
اپوکسی شفاف بدون رنگ بوده و از مزایای آن نسبت به دیگر اپوکسی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
درجه سمیت کمتر، زمان کاربردپذیری بیشتر، فرسایش کمتر در معرض هوا، مقاومت شیمیایی بالاتر، مقاومت در برابر فرسودگی، استحکام بالا، براقیت بالا، سرعت پخت، عدم تفکیک رنگ، بدون رنگ پریدگی و خاصیت تراز بالا.
یکی از مهم‌ترین کاربردهای رزین اپوکسی شفاف در هنر، ساخت قطعات تزئینی و بدلیجات است. اما این ماده چسبناک علاوه بر هنر در صنایع کامپوزیت، لمینت، چسب و بسیاری موارد دیگر نیز کاربرد دارد.
مزایای رزین اپوکسی
رزین اپوکسی مزیت‌های زیادی نسبت به چسب و فیلرها دارد. قادر است علاوه بر پر کردن فضاهای خالی قدرت خود را حفظ کند، ضد آب است و قابلیت چسبیدن به سطوح مختلفی را دارد. یکی از صنایعی که از این ماده استفاده زیادی می‌برد صنعت قایق سازی است. آن‌ها از رزین‌اپوکسی برای ایجاد ساختاری محکم، سبک و ضدآب استفاده می‌کنند. حتی شما هم می‌توانید از این ماده قوی در خانه‌های خود استفاده کنید. اپوکسی‌هایی که برای مصارف خانگی به کار می‌روند در فرم‌های مایع، ژل و دوجزئی اپوکسی رزین و بتونه موجود هستند.
سایر چسب‌ها و فیلرها نیاز به زمانی برای خشک شدن دارند، اما اپوکسی نیازمند دو جزء است که هنگام ترکیب واکنشی شیمیایی نشان می‌دهد که باعث می‌شود مایع یا بتونه سفت شود. مدت زمانی که باید با رزین اپوکسی دوجزئی کار کنید بستگی به ساختار شیمیایی هاردنر دارد. برای کارهای کوچک می‌توانید از اپوکسی یک دقیقه‌ای استفاده کنید؛ اما به طور کلی اپوکسی‌هایی که زمان بیشتری برای سخت شدن نیاز دارند دوام و استحکام بیشتری نیز خواهند داشت.
اگر روش درست استفاده را بدانید مزایای نتیجه کار با آن شامل موارد زیر خواهد بود:
- قابلیت چسبندگی به سطوح مختلف
- مقاوم در برابر رطوبت
- مقاومت شیمیایی بالا
- طول عمر بالا
کاربردهای رزین اپوکسی
رزین اپوکسی ماده بادوامی است که به عنوان یک محصول همه کاره در بسیاری از صنایع از هنر گرفته تا صنعت اتومبیل سازی کاربرد دارد. این ماده بادوام در متریال‌های گوناگونی از جمله ، پارچه، شیشه و فلز به کار برده می‌شود. از جمله کاربردهای رزین‌اپوکسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از رزین‌اپوکسی به عنوان چسب
- سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی
- رنگ آمیزی
- پوشش و درزگیری
- تعمیرات
- جواهرسازی
- مقاومت شیمیایی و مکانیکی بسیار بالا و مناسب برای استفاده به عنوان کف پوش کارخانه‌ها
- کفپوش اپوکسی آنتی‌استاتیک کانداکتیو مناسب برای هدایت الکتریسیته ساکن
- کفپوش اپوکسی آنتی‌باکتریال مناسب برای مراکز بهداشتی
- فرآوری اصولی سنگ
- استحکام بخشی به سنگ
- جلادهی بعد از ساب
- ایجاد مقاومت برای چوب و پر کردن منافذ
- ساخت وسایل مختلف مانند میز، انواع بدلیجات و …
رنگ اپوکسی چیست؟
رنگ اپوکسی مخلوطی از رنگ اکریلیک و اپوکسی بوده که از آن به عنوان کفپوش استفاده می‌کنند. پوشش اپوکسی رنگ نیست اما فرمولاسیون آن می‌تواند امکان رنگ آمیزی به صورت دلخواه را فراهم کند تا مانند رنگ معمولی خشک شود. این محصول در برابر مواد شیمیایی مانند بنزین یا روغن نسبتا مقاوم است؛ به همین دلیل از آن بیشتر برای پارکینگ، گاراژ و … استفاده می‌شود.
اپوکسی گروت چیست؟
این نوع اپوکسی نوعی دوغاب بوده که برای کاشی کاری مناسب است و در پروسه اختلاط نیاز به استفاده از سیمان پرتلند یا آب نیست. هاردنر، رنگدانه، رزین اپوکسی و فیلر سیلیس از ویژگی‌های منحصر به فرد این ماده است. میزان متخلخل بودن اپوکسی گروت از دوغاب سیمانی کمتر است؛ به همین جهت برای مناطق چرب و اسیدی مانند آشپزخانه ایده آل است. هاردنر یا سخت کننده اپوکسی نقشی کلیدی در فرآیند سخت شدن اپوکسی گروت دارد. سخت کننده اپوکسی یا هاردنر برای پر کردن انواع ترک و حفره در سازه‌های بتونی حیاتی است.
اپوکسی ماده‌ای ایده آل برای اتصال انواع مواد مختلف است.
فرآیند پخت رزین اپوکسی
رزین اپوکسی ابتدا در حالت مایع بوده و هنگام پخت در اثر واکنش شیمیایی ترکیب با هاردنر به حالت کاملا جامد درمی‌آید. به این مراحل curing time یا زمان پخت گفته می‌شود. پخت رزین‌اپوکسی شامل مراحل زیر است:
مرحله اولیه
زمانی که رزین‌اپوکسی و هاردنر با هم ترکیب می‌شوند کمی سفت شده و حالت چسبناک و ژل مانند به خود می‌گیرد.
مرحله نهایی
در مرحله نهایی رزین کاملا سفت شده و می‌توان با استفاده از و به آن شکل داد. چنانچه میخواهید به رزین پیچ و مهره نصب کنید، باید بعد از حدود 7 روز که مقاومت خود را به طور کامل به دست آورده است این کار را انجام دهید.
چگونه می‌توان اپوکسی را رقیق کرد؟
برای رقیق کردن اپوکسی می‌توان از اتر، بوتاندیول دی گلیسیدیل اتر یا تری متیلولپروپان تری گلیسیدیل اتراستفاده کرد تا غلظت آن را به میزان دلخواه درآورد. هم چنین برای تغییر فرمولاسیون اپوکسی می‌توان از مواد مختلف استفاده کرد برای مثال اضافه کردن پرکننده‌های معدنی مانند تالک، سیلیکا، الومین، انعطاف دهنده، کاهنده ی ویسکوزیته، رنگ، حجم دهنده، تسریع کننده، تقویت کننده‌های چسب و … .
پاک کردن اپوکسی
اپوکسی ماده‌ای بسیار چسبناک است که روی مواد مختلف به راحتی می‌چسبد و بعد از خشک و سخت شدن به آسانی نمی‌توان آن را پاک کرد. اپوکسی در حالت عادی به شکل مایع است اما در ترکیب با هاردنرابتدا گرم شده سپس رفته رفته سرد و سخت می‌شود. برای پاک کردن اپوکسی ابتدا باید آن را به حالت مایع یا ژلی تبدیل کنید تا بتوانید رزین را پاک کنید. برای پاک کردن رزین سه روش مختلف وجود دارد:
- گرما دهی
- مواد شیمیایی
- انجماد
قدم اول برای پاک کردن اپوکسی ابتدا دستکش دست کنید و حتما از عینک ایمنی و ماسک فیلتردار استفاده کنید.
پاک کردن رزین به روش گرما دهی
سطح آغشته به اپوکسی را به استون آغشته کرده و اجازه دهید تا به مدت یک ساعت یا بیشتر با استون در تماس باشد. البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که استون سطح آغشته به رزین را از بین نبرد. برای این منظور باید قبل از هر اقدامی ابتدا برچسب ترکیبات چیزی که چسب روی آن ریخته شده است را بخوانید زیرا استات، تری استات و الیاف مد آکریلیک در استون حل می‌شوند. استفاده از این محصولات باعث ایجاد حفره‌هایی می‌شود که قابل ترمیم نیستند. اگر رزین روی محصولی که ترکیبات بالا را داشت، ریخت اصلا آن را به استون آغشته نکنید.
پس از خیساندن لکه رزین با استون، محل را با سشوار صنعتی به مدت چند دقیقه داغ کنید. برای نرم شدن اپوکسی باید دما به بیش از 200 درجه برسد. سشوار را روی یک نقطه ثابت نگه ندارید و حتما آن را روی سطح حرکت دهید.
در کار با سطوح پلاستیکی و چوبی دقت داشته باشید که سطح در اثر حرارت زیاد نسوزد.
اپوکسی نرم شده را با استفاده از کاردک پلاستیکی یا پشت چاقو جدا کنید. اگر قسمت‌هایی هنوز سفت است دوباره آن را حرارت دهید تا بتوانید آن را جدا کنید.
پاک کردن اپوکسی با استفاده از مواد شیمیایی
در استفاده از مواد شیمیایی باید دقت داشته باشید که ممکن است به پارچه، پلاستیک، وینیل یا … آسیب برساند و ماده شیمیایی ممکن است سطح را در خود حل کرده و آن را از بین ببرد. مواد شیمیایی مانند اکسیدان 3 و 4 به سرعت مشتعل می‌شود. بهتر است از تینر نقاشی استفاده کنید؛ زیرا استون تینر نفاشی اپوکسی را به راحتی نرم می‌کند.
برای پاک کردن رزین اپوکسی می‌توانید ماده شیمیایی را مستقیما روی اپوکسی یا دستمالی به آن آغشته و روی لکه اپوکسی قرار دهید. یک ساعت فرصت دهید تا اپوکسی نرم یا به صورت ژل دربیاید. 2 تا 3 قاشق غذاخوری تری سدیم فسفات را در داخل یک گالن آب گرم بریزید و ترکیب کنید. سپس مخلوط را روی لکه ریخته و با اسفنج پخش کنید. بعد از 5 دقیقه ماده را پاک کنید.
ابتدا رزین را با کاردک پلاستیکی بتراشید و آن را با دستمال کاغذی جدا کنید. اگر مقداری اپوکسی روی سطح باقی ماند، ماده شیمیایی را روی آن ریخته و صبر کنید تا شل شود و بعد آن را از روی سطح پاک کنید. در آخر با استفاده از دستمالی تمیز و آب گرم سطح را کاملا تمیز کنید.
پاک کردن اپوکسی به روش انجماد
اسپری منجمد کننده را می‌توانید از ابزار فروشی‌ها تهیه کنید. قبل از استفاده باید آن را به خوبی تکان دهید بعد از فاصله 30 سانتی‌متری روی لکه اسپری کنید. بعد از اسپری کردن، رزین اپوکسی منجمد و شکننده می‌شود. سپس با استفاده از کاردک پلاستیکی یا چاقویی کند می‌توانید لکه رزین را بشکنید.
چنانچه نظر یا سوال خاصی در رابطه با رزین اپوکسی دارید در قسمت دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.
