حکم شرعی مردی که زنش را کتک میزند

اسلام صریحاً خشونت فیزیکی علیه زنان را محکوم می کند و هیچ مجوزی برای کتک زدن همسر صادر نکرده است. هرگونه تفسیر از متون دینی که به خشونت جسمی منجر شود، خلاف آموزه های اصیل قرآنی و سنت نبوی است و بر کرامت و حقوق زن تأکید دارد. بنیان خانواده در اسلام بر مودت، رحمت و احترام متقابل استوار است و هر رفتاری که این ارکان را سست کند، مورد تأیید شریعت نیست. خشونت خانگی، پدیده ای مذموم است که ریشه های آن را باید در سوءتعبیر از آموزه های دینی، باورهای نادرست فرهنگی و مشکلات روانی و اجتماعی جستجو کرد. این مقاله با هدف شفاف سازی دیدگاه اسلام در خصوص این مسئله حساس، به بررسی جامع ابعاد قرآنی، روایی، فقهی، حقوقی، اجتماعی و روان شناختی خشونت علیه زنان می پردازد تا راهکارهای عملی برای ایجاد فضایی امن و سرشار از آرامش در خانواده ارائه دهد و به تمامی ابهامات پیرامون سوءتفاهم از برخی آیات قرآنی پاسخ قاطع و روشنی دهد.

کرامت زن در اسلام و نهی قاطع از خشونت: مبانی قرآنی و سنت نبوی

خانواده، بنیادی ترین نهاد اجتماعی و کانون آرامش در دیدگاه اسلام است. در این ساختار، زن نقشی محوری و بی بدیل ایفا می کند. آموزه های قرآنی و سیره نبوی، زن را محور مودت، رحمت و تربیت نسل دانسته و هرگونه تعدی به کرامت او را به شدت نهی می کنند. درک صحیح از جایگاه زن در اسلام، کلید فهم رویکرد دین در قبال خشونت خانگی است.

جایگاه والای زن در قرآن کریم: محور مودت و رحمت

قرآن کریم در آیات متعدد، بر تکریم زن، معاشرت به معروف و ایجاد فضایی از محبت و رحمت بین زوجین تأکید دارد. این آیات، الگوی روشنی برای روابط زناشویی در اسلام ارائه می دهند که از هرگونه خشونت به دور است. به عنوان مثال، در سوره نساء، آیه ۱۹ می فرماید: و عاشروهن بالمعروف (با زنان به نیکی معاشرت کنید). این آیه، یک اصل کلی و بنیادین را برای رفتار همسران با یکدیگر مطرح می کند که شامل خوش رفتاری، احترام متقابل، درک و همدلی است. مفهوم معروف در اینجا به هر آنچه عقل سلیم و عرف جامعه سالم آن را پسندیده و شایسته می داند، اشاره دارد و قطعاً خشونت و آزار جسمی و روانی، در هیچ عرفی معروف محسوب نمی شود.

همچنین، در سوره روم، آیه ۲۱ آمده است: و من آیاته أن خلق لکم من أنفسکم أزواجا لتسکنوا إلیها و جعل بینکم مودة و رحمة إن فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون (و از نشانه های او این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد. بی گمان در این [امر] برای مردمی که می اندیشند، نشانه هایی است). این آیه به صراحت هدف اصلی ازدواج را سکون (آرامش)، مودت (دوستی و علاقه قلبی) و رحمت (دلسوزی و مهربانی) معرفی می کند. خشونت، کاملاً در تضاد با این اهداف است و می تواند بنیان آرامش و مودت را در خانواده از بین ببرد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که از منظر قرآن، خانواده نه کانون نزاع و خشونت، بلکه پناهگاهی برای آرامش و رشد است.

سیره نبوی و روایات اهل بیت (ع): اسوه ای از مهربانی و عدالت

پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) در قول و عمل، بهترین الگو برای رفتار با زنان و نهی شدید از هرگونه خشونت بوده اند. سیره عملی پیامبر (ص)، مملو از احترام، مهربانی و مدارا با همسران و زنان جامعه است. ایشان در احادیث متعددی به خوش رفتاری با زنان تأکید کرده و مردان خشونت گرا را از خود دور دانسته اند.

یکی از مشهورترین احادیث نبوی می فرماید: خَیْرُکُمْ خَیْرُکُمْ لِأَهْلِهِ وَ أَنَا خَیْرُکُمْ لِأَهْلِی (بهترین شما کسی است که برای خانواده اش بهتر باشد و من بهترین شما برای خانواده ام هستم). این حدیث به وضوح نشان می دهد که معیار ارزش گذاری مردان، رفتار شایسته با همسر و فرزندان است. مردی که دست به خشونت علیه همسرش می زند، قطعاً از این دایره بهترین ها خارج است.

در حدیثی دیگر، پیامبر (ص) زن را به گل تشبیه کرده و فرمودند: المرأة ریحانة و لیست بقهرمانة (زن مانند گلی خوشبو است، نه پهلوان و زورگو). این تشبیه لطیف، بیانگر نیاز زن به مراقبت، نرمش و ظرافت در برخورد است و هرگونه رفتار خشن، در تضاد با طبیعت گل است.

پیامبر (ص) به شدت از مردانی که همسران خود را کتک می زدند، انتقاد کرده و می فرمودند: أ یَضرِبُ أحدُکمُ المرأةَ ثم یَظلُّ مُعانِقاً لها؟ (آیا همسرانتان را کتک می زنید و سپس می خواهید در کنار او شاد باشید؟) این کلام نبوی، عمق قبح اخلاقی و تناقض رفتاری مردان خشونت گرا را آشکار می سازد و نشان می دهد خشونت نمی تواند با مودت و صمیمیت در یک کانون جمع شود.

در صدر اسلام، پیش از نزول برخی آیات، مواردی وجود داشت که مردانی که همسران خود را مورد ضرب و شتم قرار می دادند، توسط پیامبر (ص) مجازات شده و حتی حکم قصاص برای آن ها صادر می شد. این نشان می دهد که حتی قبل از تبیین کامل مراحل برخورد با نشوز، اصل مقابله با خشونت علیه زنان در جامعه اسلامی ریشه داشت. پیامبر (ص) مردانی که همسر خود را تنبیه بدنی می کردند، از نیکان جدا می دانستند و این خود تأکید بر تقبیح شدید این عمل است.

تفسیر آیه ۳۴ سوره نساء: بازخوانی یک حکم برای رفع ابهامات

آیه ۳۴ سوره نساء، یکی از پربحث ترین آیات در مورد روابط زناشویی و مسئله نشوز است که متأسفانه گاهی به غلط دستاویزی برای توجیه خشونت علیه زنان قرار می گیرد. اما با بررسی دقیق و عمیق تفاسیر معتبر، روشن می شود که این آیه نه تنها جواز خشونت نیست، بلکه چارچوبی اصلاح گرایانه و مشروط را برای حل تعارضات خانوادگی ارائه می دهد.

این آیه می فرماید: الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَیبِ بِمَا حَفِظَ اللّهُ وَاللاَّتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکمْ فَلاَ تَبْغُواْ عَلَیهِنَّ سَبِیلاً إِنَّ اللّهَ کانَ عَلِیا کبِیرًا؛ (مردان، سرپرست و نگهبان زنان هستند، به خاطر برتری هایی که خداوند (از نظر نظام اجتماع) براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است و به خاطر انفاق هایی که از اموالشان (در مورد زنان) می کنند. و زنان صالح، زنانى هستند که متواضع اند و در غیاب (همسر خود) اسرار و حقوق او را در مقابل حقوقى که خدا براى آنان قرار داده، حفظ می کنند. و (امّا) آن دسته از زنان را که از سرکشى و مخالفتشان بیم دارید، پند و اندرز دهید (و اگر مؤثر واقع نشد،) در بستر از آنها دورى نمایید و (اگر هیچ راهى جز شدت عمل براى وادار کردن آنها به انجام وظایفشان نبود،) آنها را تنبیه کنید و اگر از شما پیروى کردند، راهى براى تعدّى بر آنها نجویید. (بدانید) خداوند، بلندمرتبه و بزرگ است.)

مفهوم دقیق نشوز در فقه اسلامی

کلید فهم صحیح این آیه، درک دقیق مفهوم نشوز است. نشوز به معنای سرپیچی یا عدم تمکین خاص زن در انجام وظایف زناشویی و اموری است که به طور مستقیم به حقوق زناشویی مرد مربوط می شود، نه هرگونه اختلاف نظر، نافرمانی در مسائل عادی زندگی، یا عدم اطاعت از خواسته های نامعقول مرد. نشوز به معنای خروج از چارچوب وظایف مشترک زناشویی است که بنیان خانواده را به خطر می اندازد. این مفهوم صرفاً به زن محدود نمی شود و مرد نیز می تواند دچار نشوز شود، یعنی وظایف خود را در قبال زن انجام ندهد. اما آیه ۳۴ مشخصاً به نشوز زن می پردازد.

مراحل سه گانه مواجهه با نشوز: گام به گام تا اصلاح

آیه شریفه، سه مرحله تدریجی و مشروط را برای مواجهه با نشوز زن پیشنهاد می کند که همگی با هدف اصلاح رفتار و حفظ بنیان خانواده طراحی شده اند، نه مجازات یا انتقام:

1. وعظ (نصیحت و اندرز): در مرحله اول، مرد وظیفه دارد با کلامی نرم و مهربان، زن را از خطای خود آگاه سازد. این نصیحت باید از سر دلسوزی و با هدف راهنمایی باشد، نه تحقیر یا سرزنش. هدف، بازگرداندن زن به مسیر صحیح با گفت وگو و تفاهم است.
2. هجر در مضاجع (دوری در بستر): اگر وعظ مؤثر واقع نشد، مرحله دوم دوری موقت در بستر خواب است. این دوری باید صرفاً به معنای امتناع از همبستری باشد و نه دوری کامل یا ترک خانه. هدف از این مرحله، نشان دادن نارضایتی شدید مرد و ایجاد فضای تأمل برای زن است تا متوجه اهمیت رفتارش شود. این قهر نباید طولانی شود تا به سردی روابط زناشویی منجر نگردد.
3. واضربوهن (تفسیر و تأویل): این مرحله، محل اصلی سوءتفاهم ها و تفاسیر مختلف است که نیازمند دقت و روشنگری است.

واکاوی معنای واضربوهن: رد قاطع خشونت جسمی

در مورد معنای واضربوهن (و آنها را بزنید) هیچ مفسر معتبری ضرب در این آیه را به معنای آزار جسمی شدید، تحقیرآمیز، آسیب رسان و موجب کبودی یا جراحت تعبیر نکرده است. اسلام به هیچ وجه چنین خشونتی را جایز نمی داند. در این باره، تفاسیر متعددی وجود دارد که همگی بر محدودیت و عدم آسیب رسانی این مرحله تأکید می کنند:

• نظریه دوری کردن و فاصله گرفتن: برخی از محققان و مفسران معاصر، با استناد به معانی متعدد واژه ضرب در زبان عربی (مانند ضربتم فی الارض به معنای سفر کردن)، این دیدگاه را مطرح می کنند که منظور از ضرب در این آیه، فاصله گرفتن یا دوری کردن از زن است. آیت الله سید کمال حیدری، از مدرسین حوزه علمیه قم، از جمله صاحب نظرانی است که این تفسیر را ارائه می دهد. طبق این نظر، مرد می تواند برای اعلام نارضایتی شدید، از زن فاصله بگیرد، مثلاً به طور موقت به سفر برود تا زن متوجه جدیت مسئله شود. این تفسیر کاملاً از هرگونه خشونت جسمی مبرا است.
• نظریه تنبیه آرام و سمبلیک: دیدگاه غالب تر در میان فقها و مفسران شیعه این است که منظور از ضرب در این آیه، یک تنبیه بسیار آرام و سمبلیک است که هرگز نباید دردآور، آسیب رسان یا تحقیرآمیز باشد. این تنبیه باید با وسایلی مانند شاخه مسواک، یا گلی خشک و بدون ایجاد هیچ گونه کبودی، قرمزی یا اثری بر بدن انجام شود. هدف از این عمل، صرفاً اعلام نارضایتی شدید مرد و جلب توجه زن به خطای خود است و ابداً جنبه مجازات یا انتقام ندارد. این تنبیه نباید موجب رنجش روانی یا فیزیکی شود و اگر چنین اثری داشته باشد، از دایره جواز خارج است. این مرحله نیز، آخرین راهکار و مشروط به عدم تأثیر مراحل قبلی و به شرط عدم سوءاستفاده است.

نتیجه گیری قاطع این است که اسلام در هیچ شرایطی جواز آزار جسمی و روانی زنان را صادر نکرده است. تمامی مراحل مواجهه با نشوز، با هدف اصلاح رفتار، حفظ بنیان خانواده و بازگشت به آرامش و مودت تعریف شده اند و هرگونه سوءتعبیر که منجر به خشونت و آسیب رسانی شود، از دایره شریعت خارج است.

ضمانت های فقهی و حقوقی اسلام برای حمایت از زنان

اسلام با تأکید بر کرامت انسانی، ضمانت های فقهی و حقوقی قاطعی برای حمایت از زنان در برابر خشونت خانگی فراهم آورده است. این ضمانت ها، نه تنها کتک زدن زن در اسلام را به شدت محدود می کنند، بلکه در صورت وقوع هرگونه آسیب، حق قصاص، دیه و حتی طلاق را برای زن قائل می شوند.

فتاوای مراجع تقلید معاصر: اجماع بر حرمت خشونت

مراجع بزرگ تقلید شیعه، با رویکردی انسانی و مطابق با روح اسلام، به روشنی فتاوای خود را در مورد خشونت علیه زنان اعلام کرده اند. این فتاوا، به طور کلی کتک زدن زن را حرام یا در موارد بسیار محدود و مشروط به عدم آسیب رسانی و با هدف اصلاح (نه انتقام) جایز می دانند و بر حرمت آزار جسمی و روانی تأکید می کنند. در ادامه، نظرات برخی از مراجع در قالب جدول آورده شده است:

مرجع تقلید	نظر شرعی درباره کتک زدن زن
آیت الله سید علی سیستانی	کتک زدن زن جز در موارد بسیار خاص و مشروط به عدم هرگونه آسیب جسمی (حتی کبودی) جایز نیست و باید از هرگونه خشونت جدی پرهیز شود. در صورت ایراد آسیب، مرد ضامن است.
آیت الله سید علی خامنه ای	هرگونه رفتار خشن و آسیب رسان (جسمی یا روانی) که به زن اهانت کرده و او را آزار دهد، حرام است. حتی ضرب خفیف نیز نباید موجب کبودی یا جراحت شود و در غیر این صورت دیه واجب است.
آیت الله ناصر مکارم شیرازی	خشونت علیه همسر و هرگونه رفتار زننده، برخلاف سیره پیامبر (ص) و آموزه های اسلام است. تنبیه باید بسیار خفیف و سمبلیک باشد و هدف آن صرفاً اصلاح است و نباید به هیچ وجه آزار جسمی و روحی به زن برساند.

این فتاوا به وضوح نشان می دهند که در صورت هرگونه آسیب جسمی، مرد ضامن بوده و دیه یا قصاص بر او واجب است. اصل فقهی لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام (در اسلام نه زیان رساندن هست و نه زیان دیدن) مبنای این احکام است و هیچ فردی حق ندارد به دیگری آسیب برساند، حتی همسر خود.

حقوق شرعی و قانونی زن در مواجهه با خشونت همسر

در صورت وقوع خشونت خانگی، زن دارای حقوق شرعی و قانونی مشخصی است که می تواند برای دفاع از خود و جلوگیری از تکرار این پدیده از آن ها بهره ببرد:

• حق قصاص: اگر ضرب و جرح از سوی مرد عمدی باشد و منجر به آسیب هایی شود که مطابق شرع، قصاص برای آن تعیین شده است، زن حق دارد قصاص کند. البته شرایط قصاص پیچیده است و باید تحت نظارت مراجع قضایی و با رعایت تمامی جوانب شرعی و قانونی انجام شود.
• حق دیه: در صورتی که مرد به هر دلیلی (عمدی یا غیرعمدی) به همسر خود ضربه وارد کند و این ضربه منجر به کبودی، شکستگی، جراحت یا هرگونه آسیب جسمی شود، مرد موظف به پرداخت دیه به زن است. میزان دیه بر اساس نوع و شدت آسیب توسط دادگاه و کارشناس پزشکی قانونی تعیین می شود. این حکم، یک ضمانت اجرایی قوی برای جلوگیری از خشونت و جبران خسارت است.
• حق طلاق: اگر خشونت همسر به طور مداوم تکرار شود و زندگی را برای زن غیرقابل تحمل کند، به گونه ای که مصداق عسر و حرج باشد، زن حق دارد از دادگاه تقاضای طلاق کند، حتی اگر خود ناشزه نباشد. دادگاه پس از بررسی و اثبات عسر و حرج، حکم طلاق را صادر خواهد کرد.
• حق عدم تمکین: در برخی موارد، اگر مرد به طور مکرر و بدون دلیل شرعی مرتکب خشونت شود، زن می تواند تا زمان اصلاح رفتار مرد و توقف خشونت، از برخی حقوق زناشویی (مانند تمکین خاص) خودداری کند. البته این موضوع نیز باید با نظر مرجع قضایی یا مشاور دینی صورت گیرد.
• پشتیبانی قانونی در ایران: قوانین جمهوری اسلامی ایران، ضرب و جرح همسر را جرم تلقی کرده و مجازات هایی برای آن در نظر گرفته است. زنان قربانی خشونت می توانند با مراجعه به مراجع قضایی (مانند دادسرا و دادگاه خانواده)، طرح شکایت کرده و از حمایت قانون بهره مند شوند. امکان پیگیری قضایی، به زنان این اطمینان را می دهد که در برابر خشونت تنها نیستند و می توانند به دنبال عدالت باشند.

ریشه ها، پیامدها و راهکارهای جامع مقابله با خشونت خانگی

خشونت خانگی، پدیده ای پیچیده و چندوجهی است که ریشه های عمیق در ساختارهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و روان شناختی دارد. درک این ریشه ها و آگاهی از پیامدهای فاجعه بار آن، گام نخست برای ارائه راهکارهای مؤثر و جامع برای پیشگیری و مقابله با آن است.

عوامل زمینه ساز خشونت خانگی: از فرهنگ تا روان شناسی

خشونت علیه زنان در جوامع مختلف، از جمله جوامع با فرهنگ ایرانی-اسلامی، می تواند ناشی از عوامل متعددی باشد:

• باورهای غلط فرهنگی و سنتی: سوءتعبیر از مفاهیم دینی، به ویژه آیات قرآن و روایات، می تواند منجر به توجیه خشونت شود. برخی برداشت های نادرست، به اشتباه مفهوم قوامیت مرد را به معنای برتری مطلق و اجازه اعمال خشونت تعبیر می کنند، در حالی که قوامیت در اسلام به معنای سرپرستی مسئولانه، تدبیر و حمایت از خانواده است. همچنین، ترویج فرهنگ مردسالاری افراطی به جای سرپرستی مسئولانه و عادلانه، می تواند زمینه ساز خشونت باشد.
• مشکلات روانی مرد: عدم کنترل خشم، افسردگی، اضطراب مزمن، اختلالات شخصیتی (مانند اختلال شخصیت مرزی یا ضد اجتماعی) و سایر مشکلات سلامت روان، می توانند منجر به پرخاشگری و خشونت فیزیکی یا کلامی شوند. این افراد نیاز به مداخلات درمانی تخصصی دارند.
• اعتیاد: نقش اعتیاد به مواد مخدر و الکل در بروز و تشدید خشونت خانگی، بسیار پررنگ و مخرب است. افراد معتاد، غالباً کنترل رفتاری خود را از دست می دهند و در حالت نئشگی یا خماری، مستعد رفتارهای پرخاشگرانه می شوند. آمارهای موجود نشان می دهد که بخش قابل توجهی از موارد خشونت خانگی در ایران، با اعتیاد یکی از زوجین مرتبط است. این مسئله لزوم مداخله جدی در زمینه پیشگیری و درمان اعتیاد را گوشزد می کند.
• فشارهای اقتصادی و اجتماعی: استرس های ناشی از بیکاری، فقر، مشکلات مالی، فشارهای اجتماعی و عدم توانایی در تأمین نیازهای خانواده، می تواند به پرخاشگری و خشونت در محیط خانه منجر شود.
• فقدان مهارت های زندگی: ضعف در مهارت های ارتباطی، ناتوانی در حل مسئله، فقدان همدلی، و عدم توانایی در مدیریت تعارضات و هیجانات، از دیگر عوامل مهمی است که می تواند زمینه ساز خشونت در روابط زناشویی باشد. بسیاری از زوجین، به دلیل عدم آموزش کافی، نمی دانند چگونه اختلافات خود را به روشی سازنده حل کنند.

پیامدهای مخرب خشونت بر فرد، خانواده و جامعه

خشونت خانگی، تنها به فرد آسیب دیده محدود نمی شود، بلکه پیامدهای فاجعه باری بر تمامی ابعاد زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد:

بر زن

• آسیب های جسمی شدید: از کبودی و شکستگی استخوان تا آسیب های داخلی که نیازمند درمان های طولانی و پرهزینه است.
• اختلالات روانی: افسردگی حاد، اضطراب مزمن، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، کاهش عزت نفس، احساس ناامیدی و افکار خودکشی، از جمله شایع ترین پیامدهای روانی خشونت هستند.
• کناره گیری اجتماعی: قربانیان خشونت اغلب دچار انزوا، ترس و عدم اعتماد به دیگران می شوند که منجر به دوری از اجتماع و از دست دادن حمایت های اجتماعی می گردد.

بر فرزندان

• مشکلات رفتاری و عاطفی جدی: کودکانی که شاهد خشونت خانگی هستند، دچار اضطراب، پرخاشگری، انزوا، کابوس های شبانه و افت تحصیلی می شوند.
• الگوسازی خشونت: مشاهده خشونت، می تواند الگویی نادرست برای فرزندان در آینده باشد و چرخه خشونت را به نسل های بعدی منتقل کند. پسران ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه را تقلید کنند و دختران نیز ممکن است در آینده قربانی خشونت شوند.
• آسیب های بلندمدت به سلامت روان: تأثیرات مخرب خشونت خانگی بر روان فرزندان، می تواند تا بزرگسالی ادامه یابد و منجر به مشکلات جدی در روابط، شغل و سلامت روانی آن ها شود.

بر خانواده

• فروپاشی بنیان خانواده: خشونت منجر به طلاق عاطفی و در نهایت طلاق رسمی می شود که آسیب های زیادی به تمامی اعضا وارد می کند.
• از بین رفتن مودت و رحمت: هدف اصلی ازدواج در اسلام (آرامش، مودت و رحمت) با خشونت از بین می رود و خانواده به محلی ناامن و پرتنش تبدیل می شود.
• چرخه خشونت: خانواده ای که درگیر خشونت است، غالباً یک چرخه معیوب از خشونت را تجربه می کند که شکستن آن بسیار دشوار است.

بر جامعه

• افزایش بزهکاری: خشونت خانگی می تواند به افزایش نرخ بزهکاری در جامعه، از جمله خشونت های خیابانی و جرایم دیگر منجر شود.
• ناامنی اجتماعی: از دست رفتن آرامش در خانواده ها، به ناامنی و بی ثباتی اجتماعی دامن می زند.
• از دست رفتن سرمایه های انسانی: قربانیان و فرزندان آسیب دیده، نمی توانند به طور کامل استعدادهای خود را شکوفا کنند و این به معنای از دست رفتن سرمایه های انسانی جامعه است.

راهکارهای مؤثر برای پیشگیری و مقابله

مقابله با خشونت خانگی نیازمند یک رویکرد جامع و چندبخشی است که شامل راهکارهای شرعی، تربیتی، روانشناختی، اجتماعی و قانونی می شود:

راهکارهای شرعی و تربیتی

• آموزش و ترویج تفسیر صحیح و رحمانی از آموزه های دینی: برگزاری دوره های آموزشی برای تبیین جایگاه واقعی زن و مرد، اخلاق نبوی، و سبک زندگی اسلامی، می تواند به اصلاح باورهای غلط کمک کند. تأکید بر کرامت زن و نهی از خشونت در منابر و رسانه های دینی ضروری است.
• تقویت بنیان های اخلاقی و معنوی در فرد و خانواده: ترویج ارزش هایی مانند صبر، گذشت، شفقت و مسئولیت پذیری در خانواده، می تواند از بروز خشونت پیشگیری کند.
• مشاوره های مذهبی و خانوادگی: ارائه مشاوره های تخصصی مبتنی بر فقه اهل بیت (ع) و اصول روانشناسی، به زوجین کمک می کند تا تعارضات خود را به روشی سازنده حل کنند.

راهکارهای روانشناختی و اجتماعی

• مشاوره فردی و زوج درمانی: برای مردان و زنانی که درگیر خشونت هستند، مشاوره های فردی و زوج درمانی می تواند در مدیریت خشم، حل تعارضات، تقویت مهارت های ارتباطی و همدلی مؤثر باشد.
• درمان فوری و قاطع اعتیاد: با توجه به نقش پررنگ اعتیاد در خشونت خانگی، فراهم آوردن دسترسی آسان به مراکز ترک اعتیاد (مانند کمپ ترک اعتیاد اجباری در موارد لازم) و حمایت از افراد درگیر در مسیر درمان، از اهمیت حیاتی برخوردار است.
• ایجاد و تقویت مراکز حمایتی برای قربانیان خشونت: تأسیس و گسترش پناهگاه ها، خطوط مشاوره اضطراری و مراکز حمایت حقوقی و روانشناختی برای زنان و کودکان قربانی خشونت، می تواند به آن ها در خروج از چرخه خشونت کمک کند.
• آموزش مهارت های زندگی و فرزندپروری: آموزش مهارت های ارتباطی، مدیریت استرس، کنترل خشم و فرزندپروری صحیح به والدین، می تواند به کاهش تنش ها و خشونت در خانواده کمک کند.

راهکارهای قانونی

• افزایش آگاهی زنان و مردان در مورد حقوق و مسئولیت های قانونی شان: برگزاری کارگاه ها و کمپین های اطلاع رسانی برای آشنایی جامعه با قوانین مربوط به خشونت خانگی و حقوق قربانیان، ضروری است.
• اجرای قاطعانه و بدون اغماض قوانین مربوط به خشونت خانگی: مراجع قضایی باید با جدیت و بدون هیچ گونه تسامحی، با عاملان خشونت برخورد قانونی کرده و مجازات های لازم را اعمال کنند.
• تسریع روند رسیدگی به پرونده های خشونت و حمایت از قربانیان در مراحل دادرسی: ایجاد رویه های قضایی ویژه برای پرونده های خشونت خانگی، و حمایت از زنان در طول مراحل شکایت و دادگاه، می تواند به آن ها کمک کند تا با سهولت بیشتری حقوق خود را پیگیری کنند.

نتیجه گیری

در پرتو آموزه های اصیل قرآن کریم و سیره نورانی پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع)، به وضوح روشن می شود که اسلام نه تنها خشونت فیزیکی علیه زنان را تأیید نمی کند، بلکه آن را به شدت نهی کرده و بر کرامت انسانی و حقوق زن تأکید فراوان دارد. هرگونه سوءتعبیر از آیات قرآن و روایات، به ویژه آیه ۳۴ سوره نساء، که منجر به توجیه آزار جسمی و روانی زنان شود، ناشی از جهل، برداشت های نادرست و تأثیرپذیری از فرهنگ های پیشااسلامی یا غیردینی است و با روح رحمانی اسلام در تضاد کامل قرار دارد. اسلام دین رحمت، مهربانی، عدالت و اعتدال است و هدف اصلی آن ایجاد خانواده ای امن، سرشار از آرامش، احترام متقابل و مودت است.

برای تحقق این آرمان دینی، تمامی افراد جامعه، به ویژه مردان، به رعایت اخلاق نبوی، بهره گیری از مشاوره های تخصصی (روانشناختی و مذهبی) و در صورت لزوم، پیگیری حقوقی برای حفظ حرمت و امنیت خانواده دعوت می شوند. بر مسئولان و مبلغان دینی نیز واجب است تا با بازنگری در تفاسیر نادرست و ترویج فهم صحیح و انسانی از دین، در راستای استحکام بنیان خانواده و مقابله قاطع با خشونت خانگی گام بردارند. تنها با درک و عمل به آموزه های حقیقی اسلام، می توان به آرامش در خانواده اسلامی دست یافت و جامعه ای سالم و پویا ساخت که در آن حقوق زن در برابر خشونت همسر به طور کامل تضمین شده و مجازات متناسب با هرگونه مجازات کتک زدن زن در اسلام به طور عادلانه اجرا شود.