سند ازدواج متعلق به کیست
از منظر حقوقی، سند ازدواج به طور مشترک متعلق به هر دو زوج است؛ اما از نظر عرفی و برای حفظ حقوق زن، غالباً نزد او یا خانواده اش نگهداری می شود. این سند که به عنوان مهم ترین سند حقوقی در زندگی مشترک شناخته می شود، اثبات کننده رسمی رابطه زوجیت و مبنای بسیاری از حقوق و تکالیف قانونی است. دسترسی به آن برای هر دو طرف اهمیت حیاتی دارد، به ویژه در مواقع نیاز به مطالبه حقوق، طرح دعاوی خانوادگی یا دریافت خدمات دولتی و بانکی.
در نظام حقوقی ایران، سند ازدواج نقش محوری در تثبیت بنیان خانواده و تضمین حقوق زوجین ایفا می کند. ابهامات پیرامون مالکیت و حق نگهداری این سند می تواند منجر به چالش های متعددی شود، از اختلافات ساده بر سر دسترسی تا مسائل پیچیده تر حقوقی نظیر مفقودی یا سوءاستفاده. درک دقیق ماهیت حقوقی، عرفی و کاربردی سند ازدواج برای تمامی افرادی که در شرف ازدواج هستند یا در زندگی مشترک خود با این سند سروکار دارند، ضروری است. این دانش به آن ها کمک می کند تا از حقوق خود آگاه بوده و در شرایط مختلف، اقدامات صحیح و به موقع را انجام دهند.
سند ازدواج (قباله ازدواج) چیست و چه کاربردهایی دارد؟
سند ازدواج، که در اصطلاح عمومی با عنوان قباله ازدواج یا عقدنامه نیز شناخته می شود، یک سند رسمی و لازم الاتباع است که توسط دفترخانه های رسمی ثبت ازدواج و طلاق صادر می گردد. این سند، دلالت بر وقوع عقد نکاح، اعم از دائم یا موقت، میان دو نفر دارد و جزئیات مهمی از جمله میزان مهریه، شروط ضمن عقد، مشخصات هویتی زوجین و تاریخ و محل وقوع عقد را در بر می گیرد. اعتبار رسمی این سند در تمامی مراجع قضایی و اداری ایران پذیرفته شده است.
تعریف حقوقی سند ازدواج و ماهیت آن
از منظر حقوقی، سند ازدواج صرفاً یک گواهی بر وقوع پیوند زناشویی نیست، بلکه سندی است که به موجب آن، رابطه زوجیت به صورت قانونی احراز می شود و مبنای ایجاد حقوق و تکالیف متقابل بین زن و مرد قرار می گیرد. این سند، نتیجه اجرای صیغه عقد نکاح و ثبت آن در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق است. کلیه تعهدات مالی و غیرمالی که زوجین در زمان عقد بر سر آن توافق کرده اند، به صورت مکتوب در این سند درج می شود و از این رو، نقش حیاتی در تعیین سرنوشت مالی و خانوادگی افراد دارد. به همین دلیل، دقت در تنظیم و نگهداری آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تنظیم سند ازدواج در یک نسخه
یکی از ویژگی های مهم و متمایز سند ازدواج نسبت به بسیاری از اسناد حقوقی دیگر، این است که برخلاف عرف رایج در سایر قراردادها که اسناد در چند نسخه برای طرفین تنظیم و تسلیم می شود، سند ازدواج تنها در یک نسخه اصلی صادر و به زوجین تحویل داده می شود. این تک نسخه بودن، اهمیت نگهداری صحیح و دسترسی آسان به آن را دوچندان می کند. با این حال، همان طور که در ادامه توضیح داده خواهد شد، هر یک از زوجین حق دارد در صورت نیاز، برای خود رونوشت یا کپی برابر اصل از این سند تهیه کند که از اعتبار قانونی مشابهی با نسخه اصلی برخوردار است.
اهمیت و کاربردهای سند ازدواج
کاربردهای سند ازدواج صرفاً به اثبات رابطه زوجیت محدود نمی شود و دامنه وسیعی از نیازهای حقوقی و اداری را پوشش می دهد. از جمله مهم ترین کاربردهای این سند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اثبات رابطه زوجیت: این سند تنها مدرک رسمی برای اثبات قانونی رابطه زناشویی در تمامی مراجع قضایی و اداری است.
- مطالبه مهریه، نفقه و سایر حقوق مالی: در صورت بروز اختلاف، سند ازدواج مبنای قانونی برای مطالبه حقوق مالی زن از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت و نحله است.
- دریافت شناسنامه برای فرزندان: برای ثبت هویت و دریافت شناسنامه فرزندان مشترک، ارائه سند ازدواج ضروری است.
- طرح دعاوی خانواده: کلیه دعاوی مرتبط با خانواده مانند طلاق، تمکین، حضانت فرزندان، اثبات نسب و … با استناد به سند ازدواج در دادگاه مطرح می شوند.
- دریافت تسهیلات بانکی: برای دریافت وام ازدواج، تسهیلات مسکن و سایر وام هایی که نیاز به اثبات وضعیت تأهل دارند، ارائه سند ازدواج لازم است.
- امور اداری و هویتی: در بسیاری از امور اداری، دولتی و حتی شخصی، سند ازدواج به عنوان یک مدرک هویتی و تأییدکننده وضعیت تأهل مورد نیاز است.
مالکیت حقوقی سند ازدواج: سند متعلق به کیست؟
پاسخ به این پرسش که سند ازدواج متعلق به کیست، از جنبه حقوقی بسیار واضح و مشخص است. سند ازدواج، به عنوان یک قرارداد دوطرفه، به هیچ یک از زوجین به صورت انحصاری تعلق ندارد؛ بلکه مالکیت آن به صورت مشترک و مساوی برای هر دو نفر (زن و شوهر) است. این موضوع به دلیل ماهیت قرارداد ازدواج است که حقوق و تکالیف متقابلی را برای هر دو طرف ایجاد می کند و سند ازدواج صرفاً تجلی مکتوب و رسمی این توافق است.
اصل مالکیت مشترک و حق هر یک از زوجین بر دسترسی
از نظر قانون، هیچ یک از زوجین نمی تواند مدعی مالکیت انحصاری بر سند ازدواج باشد و آن را از دسترس دیگری خارج کند. این سند حاوی اطلاعات و تعهداتی است که هر دو طرف در آن سهیم هستند و هر دو برای اثبات حقوق خود در آینده به آن نیاز خواهند داشت. بنابراین، اصل بر مالکیت مشترک سند ازدواج است. هر یک از زن و شوهر، حق کامل دسترسی به اصل سند یا حداقل رونوشت معتبر آن را دارند و هیچ کدام نمی توانند از این حق دیگری جلوگیری کنند.
عدم وجود نص قانونی صریح در قانون مدنی ایران در خصوص اینکه سند ازدواج دقیقاً باید به چه کسی تحویل داده شود، گاهی اوقات منجر به ابهاماتی در سطح جامعه می شود. این خلأ قانونی، معمولاً توسط عرف و رویه های عملی پر شده است. اما این نکته نباید فراموش شود که از نظر ماهیت حقوقی، سند ازدواج متعلق به طرفین عقد است و هر دو حق استفاده و بهره برداری از آن را دارند. بنابراین، اگرچه ممکن است نسخه فیزیکی سند نزد یکی از طرفین باشد، اما حق مالکیت و انتفاع از آن کماکان مشترک است.
از نظر حقوقی، سند ازدواج سندی است که به صورت مشترک به هر دو زوج تعلق دارد و هیچ یک از آن ها مالکیت انحصاری بر آن ندارد.
حق نگهداری سند ازدواج با چه کسی است؟ (دیدگاه عرفی و دلایل عملی)
با وجود اینکه مالکیت سند ازدواج به صورت مشترک بین زن و شوهر است، اما در خصوص حق نگهداری فیزیکی این سند، عرف جامعه ایران و دلایل عملی، رویکرد خاصی را اتخاذ کرده است. این رویکرد، در حمایت از حقوق زن و با توجه به نیازهای احتمالی آتی، شکل گرفته و در بسیاری از خانواده ها به یک سنت تبدیل شده است.
عرف جامعه ایران در نگهداری سند ازدواج
در جامعه ایرانی، معمولاً سند ازدواج نزد زن یا خانواده او (بزرگترها) نگهداری می شود. این عرف، ریشه در دلایل متعددی دارد که اغلب به منظور حمایت از حقوق زن در زندگی مشترک و پس از آن، در صورت بروز اختلاف، شکل گرفته است. این سنت فرهنگی نه تنها یک رویه اجتماعی است، بلکه به نوعی پشتوانه عملی برای زن در مواجهه با چالش های حقوقی احتمالی در آینده محسوب می شود.
دلایل عملی و حمایتی از عرف
نگهداری قباله ازدواج دست زن یا خانواده او، بر پایه دلایل عملی و منطقی استوار است که عمدتاً به حفظ حقوق و تسهیل امور حقوقی و اداری زن بازمی گردد:
- حفظ حقوق مالی زن: مطالبه مهریه، نفقه، اجرت المثل و سایر حقوق مالی زن در صورت بروز اختلاف یا جدایی، مستلزم ارائه سند ازدواج است. نگهداری آن نزد زن، دسترسی سریع و بی دردسر او را به این سند تضمین می کند.
- دریافت شناسنامه فرزند: در شرایطی که مرد از همکاری برای ثبت هویت فرزند امتناع کند یا غایب باشد، زن برای دریافت شناسنامه فرزند خود به نسخه اصلی سند ازدواج نیاز دارد. این امر، ضرورت نگهداری آن توسط زن را تأکید می کند.
- پیشگیری از اقدامات عجولانه: در برخی موارد، نگهداری سند نزد بزرگان خانواده یا خود زن، به منظور جلوگیری از تصمیمات ناگهانی و احساسی از سوی زوجین (مانند درخواست طلاق عجولانه) صورت می گیرد و فرصتی برای تأمل و میانجیگری فراهم می آورد.
- اثبات رابطه زناشویی در نبود مرد: در مواردی که مرد غایب مفقودالاثر می شود یا به هر دلیلی حضور ندارد، زن برای اثبات رابطه زناشویی و انجام امور حقوقی مرتبط، به سند ازدواج نیاز مبرم پیدا می کند.
حق مرد برای دسترسی به سند ازدواج
باید تأکید کرد که حق نگهداری سند ازدواج بر اساس عرف نزد زن، به معنای سلب حق مرد برای دسترسی به آن نیست. مرد نیز به عنوان یکی از طرفین عقد، به طور کامل حق دارد که به اطلاعات مندرج در سند دسترسی داشته باشد و در صورت نیاز برای انجام امور قانونی خود از آن استفاده کند. در مواردی که مرد به اصل سند نیاز دارد، می تواند با توافق از زن آن را دریافت کند یا با مراجعه به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده است، رونوشت معتبر از سند ازدواج خود را دریافت نماید. این رونوشت دارای اعتبار قانونی یکسان با اصل سند است و برای تمامی امور قابل استناد می باشد.
راهکارهای دسترسی و دریافت رونوشت سند ازدواج
با توجه به تک نسخه بودن سند ازدواج، دسترسی هر دو زوج به اطلاعات مندرج در آن و امکان استفاده از آن برای امور حقوقی و اداری، امری حیاتی است. در شرایطی که اصل سند نزد یکی از زوجین نگهداری می شود یا بنا به دلایلی در دسترس نیست، راهکارهایی برای دسترسی و تهیه رونوشت معتبر وجود دارد که از اعتبار قانونی کامل برخوردار است.
دریافت رونوشت یا کپی برابر اصل توسط هر یک از زوجین
هر یک از زوجین، اعم از زن یا مرد، در هر زمان که به سند ازدواج نیاز داشته باشند اما دسترسی به نسخه اصلی ممکن نباشد، می توانند اقدام به دریافت رونوشت یا کپی برابر اصل آن نمایند. این فرآیند از طریق مراجعه به دفترخانه رسمی ازدواجی که عقد نکاح در آن ثبت شده است، صورت می گیرد. مراحل لازم برای این منظور عبارتند از:
- مراجعه به دفترخانه: فرد متقاضی باید شخصاً به همان دفترخانه رسمی ازدواج که عقد خود را در آن ثبت کرده است، مراجعه کند.
- ارائه مدارک شناسایی: برای اثبات هویت و رابطه زوجیت، ارائه اصل شناسنامه و کارت ملی زوج متقاضی الزامی است.
- درخواست کتبی: متقاضی باید درخواست کتبی خود را برای دریافت رونوشت سند ازدواج به سردفتر ارائه دهد.
- پرداخت هزینه: مطابق با تعرفه های مصوب، هزینه ای برای صدور رونوشت از متقاضی دریافت می شود.
اعتبار رونوشت: لازم به ذکر است که رونوشت صادر شده از سند ازدواج، دارای مهر و امضای سردفتر بوده و از نظر قانونی کاملاً معتبر است. این رونوشت در تمامی مراجع قضایی، اداری و بانکی قابل استناد است و هیچ تفاوتی با نسخه اصلی از نظر حقوقی ندارد. بنابراین، کپی سند ازدواج برای مرد یا زن به همین روش قابل تهیه است و دغدغه ای بابت عدم دسترسی به اصل سند باقی نمی ماند.
راهکار در صورت عدم همکاری طرف دیگر
در برخی موارد، ممکن است یکی از طرفین از ارائه سند ازدواج اصلی به دیگری خودداری کند. این امر به هیچ وجه نمی تواند مانع از دسترسی طرف مقابل به حقوق قانونی خود شود. در چنین شرایطی، فرد می تواند بدون نیاز به رضایت یا حضور طرف دیگر، مستقیماً به دفترخانه محل ثبت عقد مراجعه کرده و با ارائه مدارک شناسایی خود، درخواست دریافت رونوشت برابر اصل سند ازدواج را ارائه دهد. دفترخانه موظف است این رونوشت را در اختیار متقاضی قرار دهد. این اقدام به معنای حفظ حق نگهداری سند ازدواج برای هر دو طرف و امکان استفاده از آن در هر زمان است.
مسائل مربوط به مفقودی یا سوءاستفاده از سند ازدواج
سند ازدواج، به دلیل اهمیت حقوقی و کاربردهای وسیع خود، باید با دقت و مراقبت نگهداری شود. با این حال، ممکن است این سند به دلایل مختلفی مفقود شود یا مورد سوءاستفاده قرار گیرد. آگاهی از اقدامات لازم در هر یک از این شرایط، می تواند از بروز مشکلات جدی حقوقی جلوگیری کند.
گم شدن سند ازدواج
در صورت گم شدن سند ازدواج، اولین و مهم ترین اقدام، مراجعه سریع به همان دفترخانه رسمی ازدواجی است که عقد در آن ثبت شده بود. در آنجا، می توانید درخواست صدور رونوشت سند ازدواج را ارائه دهید. همان طور که پیشتر ذکر شد، این رونوشت از اعتبار قانونی کامل برخوردار است و در تمامی امور قضایی و اداری قابل استناد است.
اهمیت دریافت رونوشت پس از مفقودی بسیار بالاست، زیرا در صورت نیاز به طرح دعاوی خانوادگی مانند طلاق، مطالبه مهریه، نفقه، تمکین، حضانت و سایر امور مربوط به زندگی مشترک، ارائه سند ازدواج (حتی رونوشت آن) به دادگاه الزامی است. بدون وجود این سند، اثبات رابطه زوجیت دشوار و زمان بر خواهد بود و ممکن است منجر به تأخیر در رسیدگی به پرونده ها شود.
سوءاستفاده از سند ازدواج گم شده
سند ازدواج، چه به صورت دفترچه ای قدیمی و چه به صورت سند ازدواج الکترونیکی، یک سند رسمی محسوب می شود. هرگونه اقدام به جعل یا سوءاستفاده از آن، جرم محسوب می شود و عواقب قانونی سنگینی در پی دارد. مصادیق سوءاستفاده می تواند شامل موارد زیر باشد:
- جعل سند و استفاده از سند مجعول: اگر شخصی سند ازدواج گم شده را پیدا کرده و با تغییر محتوای آن (مانند تغییر مشخصات زوجین یا شروط عقد) یا جعل امضا، از آن به نفع خود استفاده کند، مرتکب جرم جعل و استفاده از سند مجعول شده است.
- دریافت وام یا خدمات با جعل هویت: استفاده از سند ازدواج گم شده به همراه مدارک هویتی جعلی برای دریافت وام ازدواج، تسهیلات بانکی، یا سایر خدمات که نیازمند اثبات وضعیت تأهل است، از دیگر مصادیق سوءاستفاده محسوب می شود.
عواقب قانونی: مرتکبین چنین جرائمی، مطابق با قانون مجازات اسلامی، به مجازات هایی از جمله حبس و جزای نقدی محکوم خواهند شد. برای پیشگیری از اینگونه سوءاستفاده ها، اهمیت دارد که به محض اطلاع از گم شدن سند ازدواج، فوراً برای دریافت رونوشت جدید اقدام و در صورت لزوم، مراتب را به مراجع ذی صلاح اطلاع دهید تا از هرگونه سوءاستفاده احتمالی جلوگیری شود.
شروط مهم مندرج در سند ازدواج که باید به آن ها توجه کرد
یکی از ابعاد مهم سند ازدواج، شروطی است که زوجین می توانند ضمن عقد نکاح، بر آن توافق کنند. این شروط، که در قانون مدنی به رسمیت شناخته شده اند، می توانند تأثیرات شگرفی بر حقوق و تکالیف آتی زوجین داشته باشند. آگاهی دقیق از این شروط پیش از امضای سند، امری ضروری است.
شرط تنصیف اموال (شرط تقسیم اموال)
یکی از مهم ترین و رایج ترین شروط ضمن عقد ازدواج، «شرط تنصیف اموال» است که در صفحات اولیه سند ازدواج به آن اشاره شده و نیاز به امضای زوجین دارد. به موجب این شرط، شوهر متعهد می شود که در صورتی که طلاق به درخواست او باشد و علت آن عدم انجام وظایف زناشویی یا سوء رفتار از جانب زن نباشد، تا نصف اموالی که در طول زندگی مشترک و با تلاش هر دو یا یکی از زوجین به دست آمده است (اعم از منقول و غیرمنقول)، به زن منتقل کند. شرایط اجرای این شرط عبارتند از:
- درخواست طلاق از سوی مرد باشد.
- طلاق به دلیل نشوز (عدم تمکین) یا سوء رفتار زن نباشد.
- اموال مورد نظر در طول زندگی مشترک و پس از تاریخ ازدواج تحصیل شده باشند.
اهمیت مطالعه دقیق و امضای آگاهانه این شرط بسیار بالاست، زیرا در صورت فعال شدن، می تواند تأثیر زیادی بر وضعیت مالی زوجین پس از طلاق داشته باشد. این شرط، جنبه حمایتی از زن دارد و می تواند تا حدی جبران کننده زحمات و نقش او در زندگی مشترک باشد.
شروط دوازده گانه وکالت در طلاق
یکی دیگر از شروط مهم و حمایتی برای زن، شروط دوازده گانه وکالت در طلاق است. این شروط به زن این وکالت را می دهند که در صورت تحقق هر یک از آن ها، به وکالت از مرد، خود را مطلقه کند و به عبارت دیگر، حق طلاق را تحت شرایط خاصی به دست آورد. این وکالت، راهی برای اعطای حق طلاق به زن در مواقعی است که مرد از طلاق خودداری می کند یا شرایط زندگی برای زن غیرقابل تحمل شده است. مهم ترین این شروط شامل موارد زیر هستند:
- استنکاف مرد از پرداخت نفقه به مدت شش ماه یا عدم ایفا سایر حقوق واجب زن برای شش ماه.
- سوءرفتار یا سوءمعاشرت مرد به حدی که ادامه زندگی برای زن غیرقابل تحمل باشد.
- ابتلای مرد به بیماری های صعب العلاج که دوام زناشویی را برای زن مخاطره آمیز سازد.
- جنون مرد در مواردی که شرعاً فسخ نکاح ممکن نباشد.
- اشتغال مرد به شغلی که به تشخیص دادگاه، منافی با حیثیت خانوادگی و مصالح زن باشد.
- محکومیت قطعی مرد به پنج سال حبس یا بیشتر.
- اعتیاد مرد به هرگونه ماده مضری که به زندگی خانوادگی خلل وارد آورد.
- ترک زندگی خانوادگی بدون عذر موجه توسط مرد به مدت شش ماه متوالی یا غیبت بیش از شش ماه.
- محکومیت قطعی مرد در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زن باشد.
- عدم توانایی مرد در بچه دار شدن پس از پنج سال از عقد.
- مفقودالاثر شدن مرد به مدت شش ماه.
- ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول یا عدم رعایت عدالت بین همسران.
باید توجه داشت که این شروط صرفاً به زن وکالت می دهند تا در صورت تحقق آن ها، اقدام به طلاق کند و خودبه خود حق طلاق را ایجاد نمی کنند. زن با استناد به این شروط باید به دادگاه مراجعه کرده و شرایط لازم را اثبات کند.
سند ازدواج الکترونیکی و دسترسی در عصر دیجیتال
در راستای سیاست های قوه قضاییه و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برای الکترونیکی کردن خدمات و اسناد، تغییرات مهمی در نحوه ثبت و صدور سند ازدواج رخ داده است. این تحولات با هدف افزایش دقت، سرعت، کاهش خطاها و جلوگیری از جعل اسناد صورت گرفته و شیوه دسترسی زوجین به اطلاعات ازدواج خود را متحول کرده است.
حذف سند دفترچه ای و جایگزینی با سند الکترونیکی
از تاریخ اول مرداد ۱۴۰۰، تمامی دفترخانه های رسمی ازدواج ملزم به استفاده از دفتر الکترونیک ثبت ازدواج شدند و ثبت ازدواج در دفاتر سنتی دست نویس ممنوع گردید. گام بعدی در این مسیر، حذف فیزیکی سند دفترچه ای ازدواج بود که از تاریخ ۲ آبان ۱۴۰۲ به موجب بخشنامه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سند الکترونیکی ازدواج جایگزین آن شد. هدف از این تغییر، تسهیل خدمات، کاهش بوروکراسی، جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی و تضمین صحت اطلاعات است.
نحوه دسترسی زوجین به سند الکترونیکی
با الکترونیکی شدن سند ازدواج، زوجین دیگر نیازی به نگهداری نسخه فیزیکی دفترچه ای ندارند. پس از ثبت عقد در دفاتر الکترونیک ازدواج، یک سند تک برگ به قطع A4 به همراه کد شناسه یکتای سند به زوجین تحویل داده می شود. هر یک از زوجین می توانند با استفاده از کد ملی و این شناسه یکتا، به سامانه ثبت من یا سامانه های مشابه مرتبط با سازمان ثبت اسناد مراجعه کرده و به اطلاعات و جزئیات سند الکترونیک ازدواج خود دسترسی پیدا کنند. مزایای این دسترسی آنلاین شامل موارد زیر است:
- همیشگی بودن و سهولت دسترسی: اطلاعات سند همیشه و از هر مکان قابل دسترسی است.
- جلوگیری از مفقودی و آسیب: دیگر نگرانی بابت گم شدن، سرقت یا مخدوش شدن سند فیزیکی وجود ندارد.
- سهولت استعلام و احراز اصالت: مراجع مختلف می توانند به صورت آنلاین و لحظه ای اصالت سند را استعلام کنند.
- کاهش خطا و جعل: ورود اطلاعات دقیق و احراز هویت با اثر انگشت، احتمال خطا و جعل را به حداقل می رساند.
مراحل دریافت سند ازدواج الکترونیکی
طبق شیوه‌نامه‌های بهره‌برداری از دفتر الکترونیک ازدواج، نحوه ثبت الکترونیکی و دریافت سند ازدواج الکترونیکی شامل مراحل زیر است:
- مراجعه زوجین به دفتر رسمی ازدواج.
- تنظیم سند ازدواج در سامانه ثبت و اخذ شناسه یکتا توسط سردفتر.
- اخذ امضای زوجین و شهود (در صورت لزوم امضای معتمد) در نسخه پشتیبان.
- اخذ اثر انگشت سبابه دست راست زوجین و شهود توسط سردفتر و ثبت آن در دفتر الکترونیک. در صورت عدم امکان، اثر انگشت سایر انگشتان یا حتی پا، با ذکر علت، قابل ثبت است.
- در صورت عدم امکان اخذ اثر انگشت، اطلاعات و اثر انگشت فرد معتمدی که توسط شخص معرفی می شود، ثبت می گردد.
- امضا و اثر انگشت باید در محل دفترخانه انجام شود، مگر برای افراد زندانی و بیمار با رعایت قوانین خاص.
- پس از تکمیل سند، سردفتر سند تک برگ به همراه شناسه یکتای آن را به زوجین تحویل می دهد تا در سامانه ثبت من قابل مشاهده باشد.
تأثیر بر تسهیلات بانکی
با اجرایی شدن طرح صدور سند ازدواج الکترونیکی، مزایای سند ازدواج الکترونیکی در دریافت تسهیلات بانکی نیز مشهود است. بانک ها و موسسات مالی برای احراز اصالت سند ازدواج، دیگر نیازی به ارائه نسخه فیزیکی دفترچه ای ندارند. آن ها می توانند با مراجعه به سامانه ثبت من و با استفاده از کد ملی و شناسه یکتا، اصالت سند را به صورت آنلاین استعلام کنند. این امر، فرآیند دریافت وام ازدواج و سایر تسهیلات را برای زوجین بسیار تسهیل کرده و از نگرانی ها بابت گم شدن سند یا نیاز به ارائه آن به صورت حضوری کاسته است.
سوالات متداول
آیا مرد می تواند سند ازدواج را از زن بگیرد و ندهد؟
خیر، از نظر حقوقی سند ازدواج به صورت مشترک متعلق به هر دو زوج است. هیچ یک از طرفین نمی تواند مالکیت انحصاری بر آن داشته باشد و دیگری را از دسترسی به آن محروم کند. در صورتی که مرد از ارائه سند اصلی خودداری کند، زن می تواند با مراجعه به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، رونوشت برابر اصل سند ازدواج را دریافت کند که از اعتبار قانونی یکسان برخوردار است.
اگر سند ازدواج گم شود می توان طلاق گرفت؟
بله، گم شدن سند ازدواج مانعی برای طلاق گرفتن نیست. اما برای طرح دادخواست طلاق در دادگاه خانواده، اثبات رابطه زوجیت از طریق ارائه سند ازدواج (یا رونوشت آن) الزامی است. بنابراین، ابتدا باید با مراجعه به دفتر ازدواج و طلاق محل ثبت عقد، رونوشت سند ازدواج را تهیه کرده و سپس با استناد به آن، دادخواست طلاق را ثبت نمود.
آیا برای دریافت وام ازدواج، ارائه سند اصلی ضروری است؟
خیر، با توجه به الکترونیکی شدن سند ازدواج، دیگر نیازی به ارائه نسخه فیزیکی اصلی برای دریافت وام ازدواج نیست. بانک ها برای احراز اصالت سند ازدواج الکترونیکی، به سامانه ثبت من مراجعه کرده و به صورت آنلاین استعلام های لازم را انجام می دهند.
آیا در عقد موقت نیز سند ازدواج صادر می شود؟
بله، در صورت ثبت رسمی عقد موقت در دفترخانه های رسمی، سند ازدواج (عقدنامه موقت) صادر می شود که نشان دهنده وقوع این عقد و جزئیات آن است. ثبت رسمی عقد موقت در برخی شرایط خاص (مانند باردار شدن زن) الزامی است.
اگر یکی از زوجین از ارائه سند خودداری کند، چه باید کرد؟
در صورتی که یکی از زوجین از ارائه سند ازدواج اصلی به دیگری خودداری کند، طرف دیگر می تواند بدون نیاز به رضایت یا حضور او، با مراجعه به دفترخانه محل ثبت عقد و ارائه مدارک شناسایی خود (شناسنامه و کارت ملی)، درخواست رونوشت برابر اصل سند را نماید. دفترخانه موظف است این رونوشت را در اختیار متقاضی قرار دهد.
نتیجه گیری
سند ازدواج، فراتر از یک مدرک ساده، بنیان حقوقی و اجتماعی زندگی مشترک را تشکیل می دهد. از منظر قانونی، این سند به طور مشترک متعلق به زن و شوهر است و هر دو از حقوق یکسانی در قبال آن برخوردارند. اگرچه عرفاً نگهداری سند ازدواج اغلب نزد زن یا خانواده او صورت می گیرد، این امر به دلیل حمایت از حقوق مالی و سایر حقوق قانونی زن در مواقع نیاز است و به معنای سلب حق دسترسی از مرد نیست. هر دو زوج می توانند در صورت نیاز، با مراجعه به دفترخانه ثبت کننده عقد، رونوشت معتبر از سند خود را دریافت کنند.
اهمیت سند ازدواج در اثبات رابطه زوجیت، مطالبه حقوق قانونی (مانند مهریه و نفقه)، دریافت شناسنامه برای فرزندان، طرح دعاوی خانواده و استفاده از تسهیلات بانکی، بر هیچ کس پوشیده نیست. آگاهی از شروط مهمی همچون شرط تنصیف اموال و شروط دوازده گانه وکالت در طلاق، برای هر زوجی ضروری است تا با بینش کامل به زندگی مشترک وارد شوند. تحولات اخیر در زمینه سند ازدواج الکترونیکی نیز دسترسی و احراز اصالت آن را بسیار تسهیل کرده و از بسیاری مشکلات سنتی کاسته است. بنابراین، حفظ و نگهداری صحیح از این سند (چه فیزیکی و چه الکترونیکی) و آگاهی از راهکارهای جایگزین و حقوق مرتبط با آن، برای تمامی زوجین اهمیت بسزایی دارد و توصیه می شود در موارد پیچیده یا بروز اختلافات، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوند.