تقاضای گواهی حصر وراثت

تقاضای گواهی حصر وراثت سندی قانونی است که وراث متوفی را مشخص و سهم هر یک از آن ها را از ماترک تعیین می کند. این گواهی برای هرگونه اقدام حقوقی بر روی اموال متوفی، از جمله تقسیم ارث و نقل و انتقال دارایی ها، ضروری است و بدون آن امکان رسمی کردن این اقدامات وجود ندارد.

پس از درگذشت یک فرد، وراث او برای تعیین تکلیف اموال و دارایی های باقی مانده، نیازمند طی کردن فرآیندهای قانونی مشخصی هستند. در این میان، گواهی حصر وراثت به عنوان یک سند کلیدی، جایگاه ویژه ای دارد. این گواهی که توسط مراجع قضایی ذی صلاح صادر می شود، نقش حیاتی در شفاف سازی وضعیت وراث و سهم الارث هر یک ایفا می کند. این مقاله به بررسی جامع تمامی جنبه های تقاضا، دریافت و انواع گواهی حصر وراثت، با تمرکز بر آخرین تحولات قانونی و امکانات صدور الکترونیکی آن می پردازد تا متقاضیان بتوانند این فرآیند را با آگاهی و کارایی بیشتری طی کنند.

گواهی حصر وراثت چیست و چرا به آن نیاز داریم؟

گواهی حصر وراثت، سندی رسمی است که پس از فوت یک شخص، از سوی شورای حل اختلاف صادر می شود. این گواهی، مشخصات و تعداد وراث قانونی متوفی را تأیید کرده و سهم الارث هر یک از آن ها را بر اساس قوانین ارث اسلامی و مدنی جمهوری اسلامی ایران تعیین می کند. اهمیت این گواهی در آن است که بدون آن، هیچ یک از وراث نمی توانند به صورت قانونی نسبت به تقسیم، نقل و انتقال یا هرگونه دخل و تصرف در دارایی های متوفی اقدام کنند. از جمله مهم ترین کاربردهای این گواهی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تقسیم و تسهیم ترکه (ارث) میان وراث.
• نقل و انتقال سند مالکیت املاک، خودرو، سهام و سایر دارایی ها به نام وراث.
• برداشت وجوه از حساب های بانکی متوفی.
• تکمیل فرآیندهای مربوط به مالیات بر ارث.
• دریافت حقوق بازنشستگی، بیمه عمر یا سایر مزایای متوفی.

انواع گواهی حصر وراثت: محدود و نامحدود

گواهی حصر وراثت به دو نوع اصلی تقسیم می شود که انتخاب هر یک بستگی به ارزش و میزان دارایی های متوفی دارد:

1. گواهی حصر وراثت محدود: این نوع گواهی برای مواقعی صادر می شود که مجموع ارزش دارایی های متوفی (ماترک) کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال (پنجاه میلیون تومان) باشد. فرآیند صدور آن ساده تر و سریع تر است و نیازی به انتشار آگهی در روزنامه رسمی ندارد. این نوع گواهی عمدتاً برای دارایی های با ارزش کمتر یا امور ساده تر مانند برداشت وجوه از حساب های بانکی با سقف معین به کار می رود.
2. گواهی حصر وراثت نامحدود: در صورتی که ارزش مجموع دارایی های متوفی، بیشتر از ۵۰۰ میلیون ریال (پنجاه میلیون تومان) باشد، وراث باید برای دریافت گواهی حصر وراثت نامحدود اقدام کنند. تفاوت اصلی این نوع گواهی با نوع محدود، لزوم انتشار یک نوبت آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار است. هدف از این آگهی، اطلاع رسانی به عموم وراث یا طلبکاران احتمالی متوفی است تا در صورت وجود هرگونه ادعا، ظرف مدت یک ماه از تاریخ انتشار آگهی به مرجع قضایی مراجعه و اعتراض خود را ثبت کنند. پس از انقضای این مهلت و در صورت عدم اعتراض، گواهی نامحدود صادر خواهد شد.

چه کسانی می توانند تقاضای گواهی حصر وراثت کنند؟

تقاضای گواهی حصر وراثت تنها از سوی افرادی که ذی نفع قانونی محسوب می شوند، امکان پذیر است. این ذی نفعان به شرح زیر دسته بندی می شوند:

• وراث قانونی متوفی: این گروه اصلی ترین متقاضیان را تشکیل می دهند. وراث قانونی بر اساس قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به سه طبقه تقسیم می شوند:
  1. طبقه اول: شامل پدر، مادر، فرزندان (نوادگان در صورت نبود فرزندان) و همسر متوفی.
  2. طبقه دوم: شامل اجداد، برادر و خواهر و فرزندان آن ها (در صورت نبود وراث طبقه اول).
  3. طبقه سوم: شامل عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن ها (در صورت نبود وراث طبقه اول و دوم).

  حضور حتی یکی از وراث در هر طبقه، مانع از ارث بردن وراث طبقات بعدی می شود. برای مثال، با وجود فرزندان، برادران و خواهران ارث نمی برند.

• طلبکاران متوفی: در صورتی که متوفی دارای دیون و بدهی هایی باشد، طلبکاران او نیز می توانند به منظور وصول طلب خود از ماترک، تقاضای گواهی حصر وراثت کنند. این اقدام به آن ها امکان می دهد تا پس از مشخص شدن وراث و دارایی ها، از طریق مجاری قانونی نسبت به استیفای طلب خود اقدام نمایند.
• موصی له: اگر متوفی وصیت نامه ای داشته باشد و بخشی از اموال خود را به نفع شخص یا اشخاصی (موصی له) وصیت کرده باشد، این اشخاص نیز برای اثبات حق خود و اجرای وصیت، می توانند متقاضی گواهی حصر وراثت باشند.
• سایر اشخاص ذی نفع قانونی: در موارد خاص، ممکن است اشخاص دیگری نیز بر اساس قانون و به دلیل وجود منافع مشخص در ترکه، بتوانند تقاضای صدور این گواهی را داشته باشند. برای مثال، سازمان هایی که متوفی به آن ها مدیون بوده یا در مورد اموال دولتی، نهادهای مربوطه می توانند ذی نفع باشند.

مدارک لازم برای تقاضای گواهی حصر وراثت

آماده سازی دقیق و کامل مدارک، از جمله مهم ترین گام ها در فرآیند تقاضای گواهی حصر وراثت است. نقص در هر یک از این مدارک می تواند موجب تأخیر و طولانی شدن روند رسیدگی شود. در ادامه به شرح کامل مدارک مورد نیاز می پردازیم:

مدارک هویتی و اصلی

1. گواهی فوت متوفی:

   این سند، اساسی ترین مدرک برای شروع هرگونه فرآیند مربوط به ارث است. گواهی فوت توسط سازمان ثبت احوال کشور صادر می شود و تاریخ و علت فوت را مشخص می کند. معمولاً این گواهی بلافاصله پس از ثبت واقعه فوت توسط بیمارستان یا پزشک معالج، توسط خانواده متوفی از ثبت احوال دریافت می گردد.

2. شناسنامه و کارت ملی متوفی:

   اصل یا کپی برابر اصل شده شناسنامه و کارت ملی فرد فوت شده برای تأیید هویت و احراز رابطه خویشاوندی با وراث ضروری است.

3. شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث:

   شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث قانونی متوفی (اعم از طبقه اول، دوم یا سوم بر اساس مورد) باید ارائه شود. در صورتی که یکی از وراث صغیر (زیر ۱۸ سال) یا محجور (مانند افراد دارای جنون یا سفه) باشد، شناسنامه و کارت ملی ولی یا قیم قانونی او نیز لازم است.

4. سند ازدواج یا رونوشت آن (برای همسر متوفی):

   اگر متوفی دارای همسر دائمی باشد، ارائه سند ازدواج یا رونوشت رسمی آن برای احراز رابطه زوجیت و تعلق سهم الارث به همسر ضروری است.

استشهادیه و وصیت نامه

5. استشهادیه محضری (در صورت نیاز):

   این استشهادیه برای اثبات وجود وراث خاص و نبود سایر وراث مورد استفاده قرار می گیرد. در استشهادیه محضری، حداقل دو نفر شاهد باید حضور داشته باشند که متوفی و وراث او را می شناسند و گواهی می دهند که نامبردگان تنها وراث متوفی هستند و متوفی وارث دیگری ندارد. مشخصات کامل شهود (نام، نام خانوادگی، شماره ملی و آدرس) در این استشهادیه قید شده و امضای آن ها توسط سردفتر اسناد رسمی گواهی می شود. این مدرک به ویژه در مواردی که وراث در طبقات دورتر قرار دارند یا برای حصر وراثت نامحدود اهمیت پیدا می کند.

   برای دریافت گواهی حصر وراثت، استشهادیه محضری که توسط دو شاهد معتبر امضا و توسط دفترخانه اسناد رسمی تأیید شده باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

6. وصیت نامه رسمی یا عادی (در صورت وجود):

   اگر متوفی وصیت نامه ای تنظیم کرده باشد، ارائه آن (اعم از رسمی یا عادی) برای تعیین تکلیف اموال موضوع وصیت و در نظر گرفتن آن در فرآیند تقسیم ارث ضروری است. وصیت نامه باید به مراجع قانونی ارائه شود تا از صحت و اعتبار آن اطمینان حاصل گردد.

مدارک مالیاتی

7. گواهی تسویه حساب مالیات بر ارث (اظهارنامه مالیات بر ارث):

   قبل از صدور گواهی حصر وراثت، وراث موظفند اظهارنامه مالیات بر ارث را تکمیل و به اداره امور مالیاتی مربوطه ارائه دهند. این اظهارنامه شامل لیست کاملی از تمامی اموال، دارایی ها و بدهی های متوفی است. ارائه گواهی از سازمان امور مالیاتی مبنی بر تسلیم اظهارنامه مالیاتی و یا تسویه حساب مالیات بر ارث، از جمله مدارک ضروری برای دریافت گواهی حصر وراثت، به خصوص برای نوع نامحدود آن است.

   • برای تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث باید به سامانه سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کرد.
   • در گواهی حصر وراثت نامحدود، فهرست دقیق و کاملی از اموال و دارایی های متوفی در اظهارنامه مالیات بر ارث باید درج شود.

ردیف	مدرک مورد نیاز	توضیحات
1	گواهی فوت متوفی	صادره از سازمان ثبت احوال
2	شناسنامه و کارت ملی متوفی	اصل یا کپی برابر اصل
3	شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث	شامل وراث صغیر یا محجور و قیم/ولی آن ها
4	سند ازدواج همسر متوفی	برای احراز رابطه زوجیت
5	استشهادیه محضری	با تأیید حداقل دو شاهد و سردفتر اسناد رسمی
6	وصیت نامه (در صورت وجود)	رسمی یا عادی
7	اظهارنامه مالیات بر ارث	با تأییدیه ثبت یا تسویه از سازمان امور مالیاتی

مراحل گام به گام تقاضای گواهی حصر وراثت (روش سنتی و دادخواستی)

با وجود تحولات اخیر در جهت الکترونیکی شدن فرآیندها، بسیاری از موارد همچنان نیازمند طی کردن مسیر سنتی و تقدیم دادخواست به مراجع قضایی است. در این بخش، مراحل این روش را به صورت گام به گام شرح می دهیم:

مرحله اول: جمع آوری و تکمیل مدارک

پیش از هر اقدامی، لازم است تمامی مدارکی که در بخش قبل به تفصیل شرح داده شد، از جمله گواهی فوت، مدارک هویتی متوفی و وراث، سند ازدواج، استشهادیه محضری، وصیت نامه (در صورت وجود) و گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث، جمع آوری و آماده شوند. دقت در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا هرگونه نقص در مدارک می تواند موجب تأخیر در روند رسیدگی شود.

مرحله دوم: تنظیم دادخواست گواهی حصر وراثت

پس از آماده سازی مدارک، وراث باید نسبت به تنظیم دادخواست گواهی حصر وراثت اقدام کنند. این دادخواست باید به صورت رسمی و با رعایت فرمت های قانونی نگارش شود و شامل بخش های زیر است:

• خواهان: مشخصات کامل یکی از وراث که تقاضا را مطرح می کند (نام، نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس).
• خوانده: مشخصات کامل سایر وراث قانونی متوفی. حتی اگر سایر وراث موافق باشند، باید به عنوان خوانده در دادخواست ذکر شوند تا از روند آگاه شوند.
• خواسته یا موضوع: عبارت «تقاضای صدور گواهی حصر وراثت».
• دلایل و منضمات دادخواست: فهرست دقیق تمامی مدارک جمع آوری شده که به دادخواست پیوست شده اند (مثلاً گواهی فوت، شناسنامه ها، استشهادیه و غیره).
• شرح دادخواست: در این بخش باید به صورت خلاصه و دقیق، اطلاعات متوفی (نام، نام خانوادگی، تاریخ فوت، مذهب) و نسبت تمامی وراث با او ذکر شود. همچنین، اشاره به تقدیم اظهارنامه مالیات بر ارث ضروری است. مرجع صالح برای رسیدگی به این دادخواست، شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی است. به این معنا که دادخواست باید در شورایی ثبت شود که متوفی آخرین محل سکونت دائمی خود را در محدوده آن داشته است.

نمونه دادخواست گواهی حصر وراثت:

بسمه تعالی
دادخواست تقاضای صدور گواهی حصر وراثت

خواهان: [نام و نام خانوادگی یکی از وراث] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه] و کد ملی [کد ملی]، به نشانی [آدرس کامل].

خوانده:
۱. [نام و نام خانوادگی وارث دوم] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه] و کد ملی [کد ملی]، به نشانی [آدرس کامل].
۲. [نام و نام خانوادگی وارث سوم] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه] و کد ملی [کد ملی]، به نشانی [آدرس کامل].
... (مشخصات تمامی وراث دیگر)

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود وکیل، نام و نام خانوادگی وکیل]

خواسته: تقاضای صدور گواهی حصر وراثت

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. گواهی فوت متوفی
۲. شناسنامه و کارت ملی متوفی
۳. شناسنامه و کارت ملی خواهان
۴. کپی شناسنامه و کارت ملی خواندگان
۵. سند ازدواج (برای همسر متوفی)
۶. استشهادیه محضری
۷. گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث (پیوست)
۸. وصیت نامه (در صورت وجود)

شرح دادخواست:
با سلام و احترام؛
به استحضار می رساند شادروان [نام و نام خانوادگی متوفی] فرزند [نام پدر متوفی]، با شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] و کد ملی [کد ملی متوفی]، در تاریخ [تاریخ فوت] در اقامتگاه خود واقع در [آدرس آخرین اقامتگاه متوفی] دار فانی را وداع گفته اند. مذهب ایشان [مذهب متوفی] بوده است.
ورثه حین الفوت شادروان نامبرده عبارتند از:
۱. خانم/آقا [نام همسر] (همسر دائمی)
۲. اینجانب [نام خواهان] (فرزند)
۳. خانم/آقا [نام فرزند دیگر] (فرزند)
... (مشخصات تمامی وراث دیگر به همراه نسبت با متوفی)
که همگی پیرو مذهب [مذهب وراث] می باشند.
دارایی متوفی طبق اظهارنامه مالیات بر ارث پیوست، اعلام گردیده است.
لذا از محضر محترم شورای حل اختلاف تقاضای صدور گواهی حصر وراثت برای متوفی مذکور را دارم.
با تشکر و احترام
[امضا و نام و نام خانوادگی خواهان]

مرحله سوم: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از تنظیم دادخواست و تکمیل مدارک، متقاضی یا وکیل او باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. در این دفاتر، دادخواست به صورت الکترونیکی ثبت شده و هزینه های دادرسی مربوطه پرداخت می شود. سیستم قضایی به صورت خودکار، دادخواست را به شورای حل اختلاف صالح (آخرین اقامتگاه متوفی) ارجاع می دهد.

مرحله چهارم: انتشار آگهی در روزنامه (فقط برای گواهی حصر وراثت نامحدود)

این مرحله تنها برای تقاضای گواهی حصر وراثت نامحدود (زمانی که ارزش ماترک بیش از ۵۰۰ میلیون ریال است) ضروری است. شورای حل اختلاف پس از دریافت دادخواست و بررسی اولیه، دستور انتشار یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار را صادر می کند. در این آگهی، مشخصات متوفی و وراث ذکر شده و مهلتی یک ماهه برای اعتراض احتمالی از سوی سایر وراث یا طلبکاران داده می شود. پس از گذشت این مدت و در صورت عدم اعتراض، فرآیند صدور گواهی ادامه می یابد.

مرحله پنجم: بررسی توسط شورای حل اختلاف و صدور گواهی

پس از طی مراحل فوق و در صورت عدم وجود اعتراض یا رفع اعتراضات احتمالی، شورای حل اختلاف مدارک و اطلاعات ارائه شده را بررسی می کند. در برخی موارد، ممکن است برای بررسی دقیق تر یا رفع ابهامات، جلسه ای با حضور متقاضیان برگزار شود. نهایتاً، در صورت تأیید صحت اطلاعات و کامل بودن فرآیند، رأی نهایی مبنی بر صدور گواهی حصر وراثت صادر و به وراث ابلاغ می گردد. این گواهی سندی رسمی و لازم الاجرا است که تمامی وراث می توانند برای انجام امور قانونی مربوط به ترکه از آن استفاده کنند.

تحولات جدید: تقاضا و صدور الکترونیکی گواهی حصر وراثت (بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه)

در راستای سیاست های دولت الکترونیک و تسهیل فرآیندهای اداری، قانون گذار در برنامه پنج ساله هفتم توسعه، پیش بینی هایی برای صدور خودکار و الکترونیکی گواهی حصر وراثت انجام داده است. این تحولات، گامی مهم در جهت کاهش بوروکراسی، تسریع امور و افزایش رضایت شهروندان محسوب می شود.

معرفی قانون جدید و زمان اجرای آن

بر اساس بند (ث) ماده (۱۱۳) قانون برنامه پنج ساله هفتم توسعه، سازمان ثبت احوال کشور و قوه قضاییه مکلف شده اند که فرآیند صدور گواهی حصر وراثت را به صورت الکترونیکی و بدون نیاز به درخواست مستقیم یا حضور فیزیکی وراث، اجرایی کنند. این قانون مقرر کرده است که این طرح باید از تاریخ ۳ مرداد ماه ۱۴۰۴ به صورت کامل عملیاتی شود.

فرآیند صدور خودکار و نقش سامانه verasat.ncr.ir

با اجرای کامل این قانون، پس از ثبت رسمی واقعه فوت توسط سازمان ثبت احوال، اطلاعات مربوطه به صورت خودکار به سیستم های مرتبط با قوه قضاییه ارسال می شود. در این روش نوین، گواهی حصر وراثت به صورت خودکار و ظرف مدت ۲۰ روز پس از ثبت فوت متوفی، صادر شده و در اختیار ذی نفعان قرار می گیرد. سامانه verasat.ncr.ir به عنوان درگاه رسمی ابلاغ این گواهی ها معرفی شده است. این به آن معناست که وراث نیازی به مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی یا شورای حل اختلاف و ثبت دادخواست ندارند؛ بلکه می توانند با مراجعه به این سامانه، از صدور گواهی خود مطلع شده و به آن دسترسی پیدا کنند.
مزایای این روش شامل:

• افزایش سرعت در فرآیند صدور گواهی.
• کاهش چشمگیر بوروکراسی و مراحل اداری.
• حذف نیاز به مراجعه حضوری و صرف زمان و هزینه.
• افزایش شفافیت و دقت در اطلاعات.

سامانه sahim.sabteahval.ir برای متقاضیان قبلی

برای آن دسته از متقاضیانی که تا پیش از تاریخ اجرای رسمی قانون جدید (۳ مرداد ۱۴۰۴) نسبت به دریافت گواهی حصر وراثت اقدام نکرده اند، سامانه دیگری به نام sahim.sabteahval.ir در نظر گرفته شده است. این سامانه به آن ها امکان می دهد تا درخواست خود را به صورت الکترونیکی ثبت کرده و فرآیند را از این طریق پیگیری کنند، اگرچه ممکن است فرآیند آن با صدور کاملاً خودکار پس از تاریخ مذکور متفاوت باشد.

محدودیت ها و استثنائات

اگرچه فرآیند الکترونیکی بسیاری از مزایا را به همراه دارد، اما باید توجه داشت که ممکن است تمامی موارد مشمول این صدور خودکار نشوند. در برخی شرایط خاص، از جمله:

• وجود اختلافات جدی وراث در مورد سهم الارث یا شناسایی وراث.
• پیچیدگی های حقوقی خاص مربوط به اموال یا بدهی های متوفی.
• وجود وصیت نامه های مبهم یا مورد اختلاف.
• عدم دسترسی به اطلاعات کامل و دقیق وراث در سامانه های ثبت احوال.

در این گونه موارد، ممکن است همچنان نیاز به مراجعه به مراجع قضایی و طی کردن بخشی از فرآیند سنتی و دادخواستی باشد. هدف اصلی سیستم الکترونیکی، تسهیل امور در موارد استاندارد و بدون اختلاف است.

هزینه ها و مدت زمان صدور گواهی حصر وراثت

آگاهی از هزینه ها و مدت زمان تقریبی لازم برای دریافت گواهی حصر وراثت، به وراث کمک می کند تا با برنامه ریزی بهتری اقدام کنند. این دو عامل بسته به نوع گواهی (محدود یا نامحدود) و روش اقدام (سنتی یا الکترونیکی) متفاوت خواهد بود.

هزینه های گواهی حصر وراثت

هزینه های مربوط به تقاضا و دریافت گواهی حصر وراثت شامل چندین بخش است:

• هزینه های دادرسی (برای روش سنتی): در صورت تقدیم دادخواست به شورای حل اختلاف، وراث باید هزینه های دادرسی مربوط به دعاوی غیرمالی را پرداخت کنند. این مبلغ توسط قانون تعیین شده و در زمان ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دریافت می شود.
• هزینه های دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: برای ثبت دادخواست و اسکن مدارک در این دفاتر، هزینه ای ثابت دریافت می گردد که بر اساس تعرفه های مصوب است.
• هزینه انتشار آگهی در روزنامه (فقط برای گواهی حصر وراثت نامحدود): همانطور که ذکر شد، برای گواهی حصر وراثت نامحدود، یک نوبت آگهی در روزنامه کثیرالانتشار منتشر می شود که هزینه آن به عهده متقاضیان است و باید به حساب روزنامه مربوطه واریز شود.
• هزینه گواهی امضا در دفترخانه (برای استشهادیه): اگر استشهادیه محضری نیاز باشد، هزینه تأیید امضا توسط سردفتر اسناد رسمی نیز باید پرداخت گردد. این مبلغ نیز بر اساس تعرفه های رسمی دفاتر اسناد رسمی است.
• هزینه های احتمالی مشاوره حقوقی یا وکیل: در صورتی که وراث تصمیم بگیرند از خدمات مشاوره حقوقی یا وکیل دادگستری برای پیگیری پرونده استفاده کنند، باید حق الوکاله یا هزینه مشاوره را نیز در نظر بگیرند. این هزینه بسته به پیچیدگی پرونده و تجربه وکیل متغیر است.

نکته مهم: بر اساس قانون، صدور گواهی حصر وراثت فی نفسه مشمول هزینه دادرسی خاصی نیست و آنچه دریافت می شود، هزینه خدمات قضایی و اداری است.

مدت زمان صدور گواهی حصر وراثت

مدت زمان لازم برای دریافت گواهی حصر وراثت به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• مدت زمان تقریبی برای روش سنتی:
  • گواهی حصر وراثت محدود: در این روش، پس از تکمیل مدارک و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارجاع آن به شورای حل اختلاف، معمولاً ظرف مدت ۱۰ تا ۳۰ روز کاری (بسته به حجم پرونده های شورا و تکمیل بودن مدارک) گواهی صادر می شود.
  • گواهی حصر وراثت نامحدود: به دلیل نیاز به انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار و مهلت یک ماهه برای اعتراض، فرآیند صدور این گواهی طولانی تر است. این مدت زمان شامل حداقل یک ماه مهلت اعتراض، به علاوه زمان لازم برای رسیدگی در شورای حل اختلاف (معمولاً بین ۲ تا ۳ ماه) خواهد بود.
• مدت زمان تقریبی برای روش الکترونیکی (پس از ۳ مرداد ۱۴۰۴):

  با اجرایی شدن کامل قانون برنامه هفتم توسعه، پیش بینی می شود که گواهی حصر وراثت به صورت خودکار و بدون نیاز به اقدام وراث، ۲۰ روز پس از ثبت رسمی فوت توسط سازمان ثبت احوال صادر شود. این روش، سریع ترین حالت ممکن برای دریافت گواهی خواهد بود.

در هر دو روش، تکمیل بودن مدارک، عدم وجود اختلاف میان وراث و پیگیری منظم، نقش مهمی در تسریع فرآیند ایفا می کند.

نتیجه گیری و توصیه های پایانی

فرآیند تقاضای گواهی حصر وراثت، هرچند در ظاهر ممکن است پیچیده به نظر برسد، اما با آگاهی از مراحل قانونی، مدارک مورد نیاز و مراجع ذی صلاح، به راحتی قابل پیگیری است. این گواهی، سندی ضروری برای هرگونه اقدام قانونی بر روی دارایی های متوفی و تعیین سهم الارث وراث است. دقت در جمع آوری مدارک، تکمیل صحیح فرم ها و پیگیری منظم، از عوامل کلیدی در تسریع این فرآیند محسوب می شود.

با توجه به تحولات اخیر و حرکت به سمت الکترونیکی شدن فرآیندها، به ویژه با اجرایی شدن کامل قانون برنامه هفتم توسعه و امکان صدور خودکار گواهی حصر وراثت از طریق سامانه های سازمان ثبت احوال، انتظار می رود که در آینده ای نزدیک، این فرآیند به شکل چشمگیری سریع تر و ساده تر شود. توصیه اکید می شود که وراث، به محض فوت متوفی، نسبت به جمع آوری مدارک اولیه اقدام کرده و در صورت وجود هرگونه ابهام یا پیچیدگی، به خصوص در مواردی که اختلاف میان وراث وجود دارد یا اموال دارای ماهیت پیچیده ای هستند، از مشاوره با وکلای متخصص در امور ارث بهره مند شوند. آگاهی از قوانین به روز و استفاده از مشاوره های حقوقی می تواند از بروز مشکلات و تأخیرهای ناخواسته جلوگیری کرده و فرآیند تقسیم ترکه را تسهیل نماید.