نمونه متن دادخواست تعدیل
دادخواست تعدیل سندی حقوقی است که با هدف تغییر میزان محکوم به، اعم از افزایش یا کاهش اقساط مهریه یا نفقه، تنظیم و به مراجع قضایی تقدیم می شود تا وضعیت مالی یا معیشتی جدید اشخاص در پرداخت تعهدات لحاظ گردد.
در نظام حقوقی کنونی ایران، با توجه به پویایی شرایط اقتصادی و تغییرات مستمر در وضعیت مالی اشخاص، لزوم انعطاف پذیری در اجرای احکام مالی بیش از پیش احساس می شود. دادخواست تعدیل، ابزاری مهم و حیاتی است که به طرفین دعوا اجازه می دهد تا در صورت بروز تغییرات اساسی در توانایی پرداخت یا نیازهای مالی، خواستار بازنگری در میزان محکوم به های تعیین شده قبلی، به ویژه در دعاوی خانوادگی مانند مهریه و نفقه، گردند. این فرآیند قضایی نه تنها به حفظ عدالت در طول زمان کمک می کند، بلکه مانع از وارد آمدن فشار نامتعارف به مدیون یا اجحاف به طلبکار در اثر نوسانات اقتصادی می شود.
مفهوم و اهمیت دادخواست تعدیل در نظام حقوقی ایران
دادخواست تعدیل، در لغت به معنای متعادل کردن و متناسب ساختن است. در اصطلاح حقوقی، به دعوایی گفته می شود که در آن یکی از طرفین حکم قطعی صادر شده، با استناد به تغییراتی که پس از صدور حکم اولیه رخ داده است، از دادگاه درخواست می کند تا در میزان محکوم به قبلی تجدیدنظر نماید. این تغییر می تواند شامل افزایش یا کاهش مبلغ دین یا اقساط تعیین شده باشد.
اهمیت این دادخواست به ویژه در شرایطی که نوسانات اقتصادی، مانند نرخ تورم، بر توانایی پرداخت مدیون یا قدرت خرید محکوم له تأثیر می گذارد، دوچندان می شود. از جمله رایج ترین مواردی که دادخواست تعدیل در آن ها مطرح می گردد، مربوط به اقساط مهریه و نفقه است که مستقیماً با وضعیت معیشت و مالی افراد ارتباط دارد. این ابزار حقوقی، تضمین کننده این اصل بنیادین است که اجرای عدالت نباید با مرور زمان و تغییر اوضاع و احوال، به بی عدالتی مبدل شود.
مبانی قانونی تعدیل: پشتوانه حقوقی مطالبات
دادخواست تعدیل دارای پشتوانه قانونی محکمی است که امکان طرح آن را برای اشخاص فراهم می آورد. این مبانی قانونی در خصوص انواع محکوم به ها تفاوت هایی دارد که در ادامه به تشریح آن ها می پردازیم.
تبصره ۲ ماده ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
یکی از مهمترین و پرکاربردترین مستندات قانونی برای تعدیل محکوم به ها، به ویژه مهریه، تبصره ۲ ماده ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب سال ۱۳۹۴ است. این ماده در ابتدا به موضوع اعسار و تقسیط بدهی می پردازد و مقرر می دارد که در صورت اثبات اعسار، دادگاه با ملاحظه وضعیت مدیون، مهلت مناسبی برای پرداخت می دهد یا حکم تقسیط بدهی را صادر می کند. در تعیین اقساط، میزان درآمد مدیون و معیشت ضروری او باید لحاظ شود تا او توانایی پرداخت آن را داشته باشد.
تبصره ۲ این ماده به طور صریح امکان تعدیل اقساط را پیش بینی کرده و بیان می کند: هر یک از محکوم له یا محکوم علیه می توانند با تقدیم دادخواست، تعدیل اقساط را از دادگاه بخواهند. دادگاه با عنایت به نرخ تورم براساس اعلام مراجع رسمی قانونی کشور یا تغییر در وضعیت معیشت و درآمد محکوم علیه نسبت به تعدیل میزان اقساط اقدام می کند. این تبصره، دو معیار اصلی را برای تعدیل مشخص می کند:
- نرخ تورم: افزایش یا کاهش نرخ تورم، به ویژه در اقساطی که به صورت مبلغ ثابت تعیین شده اند، می تواند مبنای درخواست تعدیل قرار گیرد.
- تغییر در وضعیت معیشت و درآمد محکوم علیه: اگر وضعیت مالی مدیون (محکوم علیه) به طور قابل توجهی تغییر کند، چه بهبود یابد و چه دچار افت شود، هر یک از طرفین می توانند درخواست تعدیل دهند.
ماده ۱۱۹ قانون مدنی و قانون حمایت خانواده (تعدیل نفقه)
در خصوص نفقه، مبنای تعدیل بیشتر بر ماده ۱۱۹ قانون مدنی و مواد مرتبط از قانون حمایت خانواده استوار است. ماده ۱۱۹ قانون مدنی بیان می دارد: نفقه اقارب عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت و هزینه های درمانی و بهداشتی و سایر نیازهای ضروری با توجه به درجه استطاعت منفق و با لحاظ وضع و شئون اقارب.
بر اساس این ماده و رویه قضایی، نفقه یک امر متغیر است و تابع توان مالی منفق (پرداخت کننده نفقه) و نیازهای منفق علیه (دریافت کننده نفقه) است. بنابراین، در صورت تغییر در این دو عامل، دادگاه می تواند نسبت به تعدیل (افزایش یا کاهش) نفقه زوجه و فرزند اقدام کند. این تغییرات می تواند شامل افزایش سن فرزند و نیازهای مرتبط با آن، تورم، یا بهبود/افت وضعیت مالی منتفع باشد. جلب نظر کارشناس در دعاوی نفقه برای تعیین میزان نفقه و تعدیل آن بسیار حائز اهمیت است.
شرایط طرح و دلایل اثبات تعدیل
برای اینکه دادخواست تعدیل مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد، وجود شرایط خاصی ضروری است. همچنین، خواهان باید دلایل و مدارک کافی برای اثبات تغییر وضعیت خود ارائه دهد.
شرایط عمومی (پیش نیازها)
قبل از اقدام به طرح دعوای تعدیل، باید از وجود پیش نیازهای زیر اطمینان حاصل کرد:
- وجود حکم قطعی قبلی: برای تعدیل یک محکوم به، لازم است که پیش از آن، یک حکم قطعی در مورد همان محکوم به (مانند حکم اعسار از مهریه و تقسیط آن یا حکم تعیین نفقه) صادر شده باشد. دادگاه در دعوای تعدیل، میزان محکوم به قبلی را مورد بازبینی قرار می دهد.
- اثبات تغییر در وضعیت: مهمترین شرط تعدیل، اثبات این است که از زمان صدور حکم اولیه، تغییر محسوسی در وضعیت مالی خواهان یا خوانده یا شرایط اقتصادی کلان جامعه رخ داده است. این تغییر باید قابل توجه و مؤثر باشد.
- صلاحیت دادگاه: دادگاهی که به دادخواست تعدیل رسیدگی می کند، معمولاً همان دادگاهی است که حکم اولیه مربوط به آن محکوم به را صادر کرده است.
دلایل و مدارک مورد نیاز برای اثبات تغییرات
اثبات تغییر در وضعیت مالی یا اقتصادی مستلزم ارائه مدارک و دلایل معتبر است. برخی از مهمترین این مدارک عبارتند از:
- کپی برابر اصل دادنامه های قبلی و اجراییه: برای اثبات وجود حکم قطعی و موضوع محکوم به.
- مدارک شناسایی: کپی کارت ملی و شناسنامه خواهان.
- استشهادیه محلی معتبر: در بسیاری از موارد، به ویژه برای اثبات کاهش یا افزایش درآمد و وضعیت معیشت، استشهادیه که توسط شهود امضا شده و توسط دفترخانه اسناد رسمی یا شورای حل اختلاف تایید گردیده، می تواند بسیار مؤثر باشد.
- مدارک مالی:
- فیش حقوقی، گواهی اشتغال به کار: برای اثبات کاهش یا افزایش درآمد ماهانه.
- گردش حساب بانکی: برای نمایش وضعیت مالی و تراکنش های حساب در طول زمان.
- قرارداد اجاره، فاکتورهای هزینه های درمانی، مدارک مربوط به بیماری یا حوادث ناگوار: برای اثبات افزایش هزینه های زندگی یا بروز مخارج غیرمنتظره.
- گزارش کارشناسی رسمی دادگستری: به ویژه در دعاوی مربوط به تعدیل نفقه، نظر کارشناس رسمی دادگستری در خصوص میزان نیازهای مالی یا توانایی پرداخت، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- گزارشات بانک مرکزی یا سایر مراجع رسمی: برای اثبات نرخ تورم و تأثیر آن بر قدرت خرید یا ارزش پول.
دادخواست تعدیل نه تنها به حفظ عدالت در طول زمان کمک می کند، بلکه مانع از وارد آمدن فشار نامتعارف به مدیون یا اجحاف به طلبکار در اثر نوسانات اقتصادی می شود.
انواع دادخواست تعدیل و نمونه های کاربردی
در این بخش، به بررسی انواع رایج دادخواست تعدیل و ارائه نمونه های عملی برای هر یک می پردازیم تا خوانندگان بتوانند با ساختار و محتوای این دادخواست ها آشنا شوند.
نمونه دادخواست تعدیل اقساط مهریه از جانب مرد (کاهش اقساط)
مردی که به پرداخت اقساط مهریه محکوم شده و پس از مدتی، به دلایل مختلفی مانند کاهش درآمد، افزایش شدید قیمت سکه، بیماری یا افزایش هزینه های معیشت، توانایی پرداخت اقساط تعیین شده را ندارد، می تواند درخواست تعدیل و کاهش اقساط مهریه را مطرح کند.
متن کامل دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی مرد]، فرزند: [نام پدر]، کد ملی: [شماره ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، آدرس: [آدرس کامل خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی زن]، فرزند: [نام پدر]، کد ملی: [شماره ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، آدرس: [آدرس کامل خوانده]
خواسته: صدور حکم مبنی بر تعدیل و کاهش اقساط مهریه موضوع دادنامه شماره [شماره دادنامه اولیه اعسار] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]
دلایل و منضمات:
۱. فتوکپی مصدق سند رسمی ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ ازدواج]
۲. فتوکپی مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه اولیه اعسار] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]
۳. فتوکپی مصدق اجراییه مربوطه
۴. فیش حقوقی/گواهی کسر از حقوق/گواهی عدم اشتغال به کار [اختیاری، حسب مورد]
۵. استشهادیه محلی معتبر [در صورت لزوم]
۶. مدارک پزشکی [در صورت وجود بیماری و افزایش هزینه ها]
۷. قرارداد اجاره نامه [در صورت لزوم]
۸. سایر مدارک مثبته تغییر وضعیت مالی (مثلاً مدارک مربوط به تعدیل شغل یا کاهش ساعات کاری).
شرح دادخواست:
احتراما به استحضار می رساند:
۱. اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترمه خانم [نام خوانده] طبق سند ازدواج شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ ازدواج] در دفترخانه [شماره دفترخانه] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم.
۲. بر اساس دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه اولیه اعسار] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]، بنده بابت مهریه محکوم به پرداخت [مثلاً ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی] گردیده و پس از پذیرش اعسار، مقرر شد ماهیانه [مثلاً یک عدد سکه بهار آزادی یا مبلغ مشخص ریالی] به عنوان قسط مهریه به خوانده محترمه پرداخت نمایم.
۳. از زمان صدور دادنامه مذکور تاکنون، شاهد تغییرات گسترده ای در وضعیت اقتصادی کشور بوده ایم، به ویژه افزایش سرسام آور قیمت سکه طلا (که هم اکنون هر سکه معادل [قیمت تقریبی فعلی سکه] ریال می باشد) و همچنین افزایش تورم و هزینه های معیشت. این در حالی است که درآمد ماهانه اینجانب [شغل و میزان درآمد حدودی] دچار کاهش یا ثابت مانده و هیچ گونه افزایش متناسبی با این تورم نداشته است. [در صورت لزوم، به بیماری، مسئولیت های جدید خانوادگی، یا افزایش اجاره بها اشاره شود].
۴. با توجه به شرایط فعلی و عدم تناسب توان مالی اینجانب با اقساط تعیین شده، ادامه پرداخت اقساط مذکور برایم غیرممکن گردیده و به مشقت و عسر و حرج افتاده ام.
لذا، با استناد به تبصره ۲ ماده ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و با توجه به تغییر فاحش در وضعیت معیشت و افزایش نرخ تورم، از آن مقام محترم قضایی استدعای صدور حکم شایسته مبنی بر تعدیل و کاهش میزان اقساط مهریه و تعیین مبلغی متناسب با توان مالی فعلی اینجانب را دارم.
با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
امضا
تاریخ
نکات مهم: در تنظیم این دادخواست، خواهان باید حتماً وجود حکم قطعی اعسار قبلی را اثبات کند و تمام دلایل و مدارکی را که نشان دهنده تغییر وضعیت مالی اوست، به دادخواست پیوست نماید. تاکید بر تغییر قیمت سکه و عدم تناسب آن با درآمد، یا سایر افزایش هزینه ها از نکات کلیدی است.
نمونه دادخواست تعدیل اقساط مهریه از جانب زن (افزایش اقساط)
در مقابل، زنی که پس از تقسیط مهریه، به دلیل بهبود وضعیت مالی زوج، افزایش شدید تورم و کاهش ارزش مبلغ اقساط، یا افزایش نیازهای ضروری خود، می خواهد اقساط مهریه را افزایش دهد، می تواند این دادخواست را مطرح کند.
متن کامل دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی زن]، فرزند: [نام پدر]، کد ملی: [شماره ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، آدرس: [آدرس کامل خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی مرد]، فرزند: [نام پدر]، کد ملی: [شماره ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، آدرس: [آدرس کامل خوانده]
خواسته: صدور حکم مبنی بر تعدیل و افزایش اقساط مهریه موضوع دادنامه شماره [شماره دادنامه اولیه اعسار] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]
دلایل و منضمات:
۱. فتوکپی مصدق سند رسمی ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ ازدواج]
۲. فتوکپی مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه اولیه اعسار] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]
۳. فتوکپی مصدق اجراییه مربوطه
۴. مدارک مثبته بهبود وضعیت مالی خوانده (مانند استعلامات بانکی، سند مالکیت، گواهی اشتغال به کار جدید با درآمد بالاتر)
۵. استشهادیه محلی معتبر [در صورت لزوم]
۶. گزارش مراجع رسمی در خصوص نرخ تورم
شرح دادخواست:
احتراما به استحضار می رساند:
۱. اینجانبه [نام خواهان] و خوانده محترم آقای [نام خوانده] طبق سند ازدواج شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ ازدواج] در دفترخانه [شماره دفترخانه] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم.
۲. بر اساس دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه اولیه اعسار] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]، خوانده محترم محکوم به پرداخت مهریه اینجانبه گردید و پس از ادعای اعسار، مقرر شد ماهیانه [مثلاً یک عدد سکه بهار آزادی یا مبلغ مشخص ریالی] به عنوان قسط مهریه به اینجانبه پرداخت نماید.
۳. از زمان صدور دادنامه مذکور تاکنون، شاهد تغییرات عمده ای در وضعیت مالی خوانده محترم و نیز شرایط اقتصادی کشور بوده ایم. خوانده محترم [مثلاً با تغییر شغل/شروع کسب و کار جدید/افزایش سمت شغلی] دارای وضعیت مالی به مراتب بهتری نسبت به گذشته گردیده و درآمد ایشان افزایش یافته است. [در صورت امکان، با ارائه مدارک اثبات شود]. همچنین، نرخ تورم طی سالیان اخیر به شدت افزایش یافته و ارزش مبلغ اقساط تعیین شده قبلی، با توجه به نیازهای معیشتی روزافزون، عملاً کفایت لازم را ندارد.
۴. در حال حاضر، مبلغ اقساط تعیین شده هیچ تناسبی با توان مالی فعلی خوانده و نیز هزینه های جاری زندگی اینجانبه ندارد.
لذا، با استناد به تبصره ۲ ماده ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و با توجه به بهبود وضعیت مالی خوانده محترم و افزایش نرخ تورم، از آن مقام محترم قضایی استدعای صدور حکم شایسته مبنی بر تعدیل و افزایش میزان اقساط مهریه و تعیین مبلغی متناسب با وضعیت کنونی را دارم.
با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
امضا
تاریخ
نکات مهم: در این حالت، زن باید مدارکی دال بر بهبود وضعیت مالی مرد یا افزایش نرخ تورم ارائه دهد. استعلامات مالی، گواهی های شغلی و شهادت شهود می توانند در اثبات این موارد کمک کننده باشند.
نمونه دادخواست تعدیل نفقه فرزند (افزایش یا کاهش)
نفقه فرزند نیز می تواند به دلیل تغییر نیازهای فرزند (مثلاً ورود به مقاطع تحصیلی بالاتر، بیماری)، افزایش تورم، یا تغییر در وضعیت مالی منفق (پدر یا مادر) افزایش یا کاهش یابد. این دادخواست می تواند توسط مادر (به عنوان مسئول حضانت) یا خود فرزند (پس از رسیدن به سن قانونی) مطرح شود.
متن کامل دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی مادر یا فرزند]، فرزند: [نام پدر]، کد ملی: [شماره ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، آدرس: [آدرس کامل خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی پدر یا مادر منفق]، فرزند: [نام پدر]، کد ملی: [شماره ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، آدرس: [آدرس کامل خوانده]
خواسته: صدور حکم مبنی بر تعدیل (افزایش/کاهش) نفقه فرزند مشترک آقای/خانم [نام فرزند] موضوع دادنامه شماره [شماره دادنامه اولیه نفقه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.
دلایل و منضمات:
۱. فتوکپی مصدق شناسنامه فرزند
۲. فتوکپی مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه اولیه نفقه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]
۳. استشهادیه محلی معتبر [در صورت لزوم]
۴. مدارک تحصیلی فرزند، فاکتورهای هزینه های درمانی یا آموزشی [برای اثبات افزایش نیازها]
۵. فیش حقوقی/گواهی کسر از حقوق خواهان یا خوانده [برای اثبات تغییر وضعیت مالی]
۶. گزارش کارشناسی قبلی (در صورت وجود)
شرح دادخواست:
احتراما به استحضار می رساند:
۱. اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترم [نام خوانده] [همسر سابق/پدر یا مادر فرزند] یک فرزند مشترک به نام آقای/خانم [نام فرزند]، متولد [تاریخ تولد فرزند] داریم.
۲. بر اساس دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه اولیه نفقه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]، نفقه فرزند مشترک ماهیانه به مبلغ [مبلغ نفقه اولیه] ریال تعیین گردیده است.
۳. از زمان صدور دادنامه مذکور، تغییرات عمده ای در وضعیت رخ داده است.
* در صورت درخواست افزایش: فرزند مشترک وارد مقطع تحصیلی [مثلاً دبیرستان/دانشگاه] شده و نیازهای آموزشی و معیشتی ایشان به شدت افزایش یافته است. همچنین، نرخ تورم طی سالیان اخیر منجر به کاهش قدرت خرید مبلغ نفقه اولیه شده است. [در صورت بهبود وضعیت مالی منفق]: خوانده محترم نیز وضعیت مالی بهتری پیدا کرده و توانایی پرداخت نفقه بیشتری را دارد.
* در صورت درخواست کاهش: وضعیت مالی اینجانب [یا خوانده، اگر خواهان، منفق است] دچار افت شدید گردیده است. [شرح دلایل کاهش درآمد/افزایش هزینه ها]. با توجه به شرایط فعلی، پرداخت مبلغ [مبلغ نفقه اولیه] ریال برایم بسیار دشوار یا غیرممکن است.
۴. لذا، با توجه به [تغییر در نیازهای فرزند/نرخ تورم/تغییر وضعیت مالی منفق]، مبلغ نفقه تعیین شده قبلی هیچ تناسبی با واقعیت های کنونی ندارد.
۵. از آن مقام محترم قضایی استدعای صدور حکم شایسته مبنی بر تعدیل (افزایش/کاهش) میزان نفقه فرزند مشترک، با ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری و تعیین مبلغی متناسب با شرایط فعلی را دارم.
با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
امضا
تاریخ
نکات مهم: در این دادخواست، نظر کارشناس دادگستری در تعیین میزان نفقه و تعدیل آن بسیار حائز اهمیت است. همچنین، خواهان باید تفاوت نیازهای فرزند در سنین مختلف و تغییرات مرتبط با آن را به وضوح بیان کند.
نمونه دادخواست تعدیل نفقه زوجه (افزایش یا کاهش)
نفقه زوجه نیز، مشابه نفقه فرزند، می تواند دستخوش تغییر شود. این امر معمولاً به دلیل تغییر در وضعیت مالی زوج (منفق)، افزایش تورم و هزینه های زندگی زوجه، یا تغییر عرفی شان و منزلت زوجه اتفاق می افتد.
متن کامل دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی زن/زوجه]، فرزند: [نام پدر]، کد ملی: [شماره ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، آدرس: [آدرس کامل خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی مرد/زوج]، فرزند: [نام پدر]، کد ملی: [شماره ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، آدرس: [آدرس کامل خوانده]
خواسته: صدور حکم مبنی بر تعدیل (افزایش/کاهش) نفقه زوجه موضوع دادنامه شماره [شماره دادنامه اولیه نفقه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.
دلایل و منضمات:
۱. فتوکپی مصدق سند رسمی ازدواج
۲. فتوکپی مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه اولیه نفقه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]
۳. استشهادیه محلی معتبر [در صورت لزوم]
۴. مدارک مثبته تغییر وضعیت مالی زوج (فیش حقوقی، گردش حساب، سند مالکیت) [در صورت درخواست افزایش]
۵. مدارک مثبته تغییر وضعیت مالی زوجه (گواهی عدم اشتغال، فاکتور هزینه های خاص) [در صورت درخواست کاهش]
۶. گزارش مراجع رسمی در خصوص نرخ تورم
شرح دادخواست:
احتراما به استحضار می رساند:
۱. اینجانبه [نام خواهان] و خوانده محترم آقای [نام خوانده] طبق سند ازدواج شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ ازدواج] در دفترخانه [شماره دفترخانه] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم.
۲. بر اساس دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه اولیه نفقه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]، نفقه اینجانبه به مبلغ ماهیانه [مبلغ نفقه اولیه] ریال تعیین گردیده است.
۳. از زمان صدور دادنامه مذکور، تغییرات عمده ای در وضعیت مالی خوانده محترم و نیز شرایط اقتصادی کشور رخ داده است.
* در صورت درخواست افزایش: خوانده محترم [مثلاً با تغییر شغل/پیشرفت شغلی/افزایش دارایی ها] وضعیت مالی به مراتب بهتری نسبت به گذشته پیدا کرده و درآمد ایشان به طور محسوسی افزایش یافته است. [ارائه مدارک اثبات کننده]. همچنین، با توجه به نرخ تورم فزاینده و افزایش هزینه های زندگی، مبلغ نفقه تعیین شده قبلی دیگر کفاف نیازهای روزافزون اینجانبه را نمی دهد و با شان و منزلت اینجانبه تناسب ندارد.
* در صورت درخواست کاهش: اینجانب [یا خوانده، اگر خواهان، منفق است] دچار مشکلات مالی و کاهش درآمد شدید گردیده ام. [شرح دلایل کاهش درآمد/افزایش هزینه ها]. با توجه به عسر و حرج پیش آمده، توان پرداخت نفقه سابق را ندارم.
۴. لذا، با توجه به [بهبود وضعیت مالی زوج/افزایش تورم/کاهش توان مالی منفق]، از آن مقام محترم قضایی استدعای صدور حکم شایسته مبنی بر تعدیل (افزایش/کاهش) میزان نفقه و تعیین مبلغی متناسب با وضعیت فعلی، با ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری، را دارم.
با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
امضا
تاریخ
نکات مهم: در پرونده های نفقه زوجه، ملاک های عرفی، شان زوجه، و توان مالی زوج از اهمیت ویژه ای برخوردارند. خواهان باید بتواند تغییرات در این عوامل را به خوبی اثبات کند.
تعدیل اقساط سایر محکوم به ها
امکان تعدیل، تنها محدود به مهریه و نفقه نیست. تبصره ۲ ماده ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به طور عام به تعدیل اقساط اشاره دارد و این قاعده می تواند در خصوص سایر محکوم به های مالی که به صورت اقساطی پرداخت می شوند نیز جاری باشد. به عنوان مثال، اگر فردی بابت یک دین قراردادی یا خسارت، به پرداخت اقساط محکوم شده باشد و پس از آن تغییر عمده ای در وضعیت مالی او رخ دهد، می تواند با استناد به این تبصره، درخواست تعدیل اقساط را به دادگاه تقدیم کند. معیارها همانند تعدیل مهریه، یعنی تغییر نرخ تورم یا تغییر در وضعیت معیشت و درآمد محکوم علیه، خواهد بود.
مراحل ثبت و رسیدگی به دادخواست تعدیل
فرآیند ثبت و رسیدگی به دادخواست تعدیل، مانند سایر دعاوی حقوقی، دارای مراحل مشخصی است که رعایت آن ها برای موفقیت در دعوا ضروری است.
- تهیه و تنظیم دقیق دادخواست و مدارک: اولین گام، تهیه یک دادخواست استاندارد و حقوقی است که تمامی اطلاعات خواهان، خوانده، خواسته، دلایل و منضمات را به صورت دقیق و کامل در بر گیرد. جمع آوری و آماده سازی تمامی مدارک و مستندات لازم برای اثبات ادعا، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- ثبت نام در سامانه ثنا: پیش از هر اقدامی، خواهان (و حتی خوانده) باید در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی (ثنا) ثبت نام کرده باشند. تمامی ابلاغ ها و مکاتبات قضایی از طریق این سامانه انجام می شود.
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست: پس از آماده سازی دادخواست و مدارک، خواهان باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را به همراه مستندات پیوست نماید. کارشناسان این دفاتر، دادخواست را ثبت سیستمی کرده و هزینه های دادرسی را دریافت می کنند.
- مراحل رسیدگی در دادگاه:
- ابلاغ دادخواست: پس از ثبت، دادخواست به خوانده ابلاغ الکترونیکی می شود.
- تعیین وقت رسیدگی و جلسه دادرسی: دادگاه وقت رسیدگی تعیین کرده و طرفین را برای حضور در جلسه دادرسی دعوت می کند.
- نقش شهود و کارشناس: در جلسه دادرسی، خواهان باید دلایل خود را ارائه دهد. شهادت شهود، به ویژه در اثبات تغییر وضعیت مالی، می تواند بسیار موثر باشد. در دعاوی نفقه، دادگاه معمولاً قرار کارشناسی صادر می کند تا کارشناس رسمی دادگستری میزان نفقه را بر اساس معیارهای قانونی و شرایط موجود تعیین کند.
- صدور رای: پس از بررسی دلایل و مدارک و استماع اظهارات طرفین و در صورت لزوم، نظریه کارشناسی، دادگاه اقدام به صدور رای مقتضی مبنی بر تعدیل (افزایش یا کاهش) یا رد دادخواست می کند.
- امکان تجدیدنظرخواهی: رای صادره در مرحله بدوی، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است. مهلت تجدیدنظرخواهی معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای است.
نکات حقوقی کلیدی و توصیه های تخصصی
آگاهی از برخی نکات حقوقی می تواند در طرح و پیگیری دادخواست تعدیل کمک کننده باشد و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند.
- تفاوت اعسار و تعدیل: اعسار به معنای ناتوانی فرد از پرداخت دفعی بدهی است و معمولاً منجر به صدور حکم تقسیط می شود. اما تعدیل، به تغییر میزان اقساطی اشاره دارد که قبلاً به موجب حکم اعسار یا حکم تعیین نفقه، تعیین شده است. بنابراین، دادخواست اعسار برای شروع تقسیط است و دادخواست تعدیل برای تغییر اقساط موجود.
- عدم شمول برای تجار و شرکت های تجاری: دادخواست اعسار و تعدیل اقساط، مختص اشخاص غیرتاجر است. اگر یک تاجر یا شرکت تجاری از پرداخت دیون خود ناتوان شود، باید دادخواست ورشکستگی ثبت کند و احکام ورشکستگی بر آن ها جاری خواهد شد.
- اهمیت شهادت شهود: در بسیاری از دعاوی تعدیل، به ویژه در اثبات تغییر در وضعیت مالی، شهادت شهود معتبر نقش کلیدی ایفا می کند. شهود باید از وضعیت مالی و معیشتی خواهان یا خوانده آگاهی کامل داشته باشند و شهادت آن ها مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد.
- مشاوره با وکیل متخصص: با توجه به پیچیدگی های حقوقی و لزوم جمع آوری مدارک و مستندات دقیق، مشاوره با یک وکیل متخصص در امور خانواده و دعاوی مالی توصیه می شود. وکیل می تواند در تنظیم دادخواست، جمع آوری مدارک، و دفاع از موکل در جلسات دادرسی، راهنمایی های ارزشمندی ارائه دهد و شانس موفقیت پرونده را افزایش دهد.
- ملاحظات دادگاه در تعیین اقساط: دادگاه در تعیین میزان اقساط تعدیل شده، به عوامل مختلفی از جمله میزان درآمد خالص مدیون، هزینه های ضروری زندگی او و افراد تحت تکفلش، نرخ تورم و شان اجتماعی طرفین توجه می کند. هرچند قانون ملاک مشخصی برای درصد درآمد قابل کسر بابت بدهی مشخص نکرده است، اما در رویه قضایی، معمولاً بخشی از درآمد (مانند یک سوم یا یک چهارم) برای پرداخت بدهی در نظر گرفته می شود.
- به روز نگه داشتن مدارک مالی: توصیه می شود که افراد همواره مدارک مربوط به وضعیت مالی و معیشتی خود (مانند فیش حقوقی، گردش حساب، فاکتور هزینه ها) را به روز نگه دارند تا در صورت نیاز به طرح دادخواست تعدیل، بتوانند به سرعت و با مستندات کافی اقدام کنند.
نتیجه گیری
دادخواست تعدیل، ابزاری حیاتی در نظام حقوقی ایران است که امکان انطباق احکام قضایی با واقعیت های متغیر اقتصادی و اجتماعی را فراهم می آورد. این دعوا، خواه برای کاهش اقساط مهریه از جانب مرد باشد، یا برای افزایش آن از سوی زن، و یا برای تعدیل نفقه فرزند و زوجه، بر مبنای عدالت و متناسب سازی تعهدات با توانایی ها و نیازهای واقعی افراد شکل گرفته است. درک صحیح از مبانی قانونی، شرایط طرح، و مدارک لازم برای دادخواست تعدیل، به افراد کمک می کند تا با آگاهی کامل و به شکلی مؤثر، حقوق خود را در فرآیند قضایی پیگیری کنند. در نهایت، مشاوره با وکلای متخصص در این حوزه، می تواند راهگشای بسیاری از پیچیدگی ها باشد و شانس دستیابی به نتیجه مطلوب را افزایش دهد.