اهمیت نوشتن پروپوزال و هدف آن

پروپوزال چیست؟ (اصول و اهمیت نگارش پروپوزال)

انجام پروپوزال چیست و چه اهمیتی دارد؟ پروپوزال در حقیقت همان طور که از اسم آن مشخص است، یک طرح پیشنهادی می باشد. در هر جایی از شما پروپوزال خواستند، شما باید یک طرح پیشنهادی بدهید که چه پژوهشی را می خواهید در ادامه انجام دهید؟ اهداف، نوآوری ها و شکاف ها، پیشینه پژوهش های قبلی در این حوزه و غیره در پروپوزال تشریح می شود.

انجام پروپوزال برای شروع پایان نامه

 پروپوزال در حقیقت همان فصل اول پایان نامه است. ابتدا مانند دیگر فصل های پایان نامه باید مقدمه و بیان مسئله که دارای کلیات و اهمیت، ضرورت این پژوهش می باشد. در پروپوزال از صفرتا 100 پایان نامه می بایست مشخص گردد؛ و اساتید بعد از خواندن آن باید بتوانند به این سوالات پاسخ دهند.

روند نگارش پروپوزال

برای نگارش پروپوزال شما باید صفرتا صد پایان نامه را به صورت کلی و به درستی مشخص کنید. هر اشتباهی منجر به عدم اتمام به موقع پایان نامه می شود. فاکتورهای مرثر در پروپوزال عبارت اند از:

-اهمیت این پژوهش چیست؟ دلیل اصلی انتخاب این موضوع چه چیزی بوده است؟

-هدف از انجام پژوهش حاضر چیست؟ در انتهای پژوهش قرار است به چه هدفی برسید؟

-چه ضرورتی داشته که شما این موضوع را انتخاب کردید؟بیان کردن شکاف ها و ضعف های اجرای پژوهش مشخص گردد؟

-با چه روشی و با چه ابزارهایی می خواهید  این پژوهش را انجام دهید؟(مشخص کردن نرم افزارهای استفاده شده و روش آن) روش تحقیق کامل مشخص گردد.

-پیشینه موضوع یا ادبیات موضوع به طورکلی بیان شود؟ بقیه افراد درزمینهٔ موضوع شما چه اقداماتی انجام داده اند؟

البته تنظیم پروپوزال مزیت های بسیاری دارد، ولی به صورت کلی هدف از تنظیم را می توان، داشتن نقشه راه جهت ادامه ی تحقیق و جلوگیری از اتلاف منابع و زمان بیشتر قبل از تائید کامل پایان نامه بیان نمود. بعد از تنظیم پروپوزال ، دانشجوی مربوطه آن را به استاد راهنمای خود ارائه می دهد و پس از تائید نهایی، اجرای پایان نامه و تحقیقات مربوطه انجام می پذیرد.

کاربرد پروپوزال چیست؟

پروپوزال شما باید مسئله قابل توجه و مهمی را بیان کند. اما اینکه در ابتدای امر بتوانید اهمیت تحقیقی که می خواهید انجام دهید را نشان دهید، بسیار اهمیت دارد. شما باید بتوانید هیئت علمی دانشگاه را مجاب کنید که تحقیق شما بسیار مهم و قابل ارایه در جامعه علمی است. تنها با مجاب کردن اساتید می توانید شروع به نوشتن پایان نامه کنید. این کار را هم فقط با ارائه یک پروپوزال قوی می توانید انجام دهید.

دانستنی های لازم در خصوص اهمیت پروپوزال ایمپکت دار

شما با نوشتن پروپوزال و ارائه قابل قبول آن می توانید دانشگاه خود و هیئت علمی را در ابتدای کار مجاب کنید که کار شما از ارزش علمی برخوردار است و قابل ارائه است.

اهمیت پروپوزال، طرح تحقیق شما می باشد

می توان گفت که طرح تحقیق اصلی ترین و مهمترین بخش یک تحقیق است. اگر تحقیق را مانند ساختمانی در نظر بگیریم که می خواهد ساخته شود و شما مهندس آن می باشید، پروپوزال یا طرح تحقیق را می تواند طرح اولیه ساختمان تحقیق شما در نظر گرفت که در آن ارکان اصلی در تحقیق مشخص شده و طرح اولیه ای از انجام کار تعیین می گردد. به عبارت دیگر می توان گفت که یک پروپوزال که برای تحقیق تنظیم می شود نقشه راه و انجام تحقیق شما می باشد. بدین علت می توان فهمید که نوشتن پروپوزال چقدر مهم است.

بعضی ها بر این باورند که اگر طرح تحقیق حساب شده، کامل و به نحوی درست آماده شود، بیش از 50 درصد فرآیند انجام پایان نامه تمام شده است. اگر شما تمامی بخش های پروپوزال از قبیل موضوع، روش انجام و اهداف تحقیق و موارد دیگر آن را حساب شده و با دقت انتخاب کرده باشید، پایه ای محکم برای انجام تحقیق خود ریخته اید که باعث می شود در روند تحقیق و انجام پایان نامه دچار سردرگمی نشوید و مسیری درست را طی کنید.

اهداف، سوالات و فرضیات پروپوزال را چطور بنویسیم؟

اهداف، سوالات و فرضیات بخش هایی فرعی از فرم پروپوزال هستند. البته ممکن است نحوه ی بیان آن ها در فرم های مختلف متفاوت باشد، یا فرمی یکی از این بخشها را نداشته باشد، اما در هر صورت آشنایی با آن ها لازم و مهم است.

اهداف

پس از انتخاب موضوع یک پژوهش، اهداف و دلایل انجام آن پژوهش مشخص می شوند. این اهداف به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در بیان مسئله یا سایر بخش های پروپوزال بیان شده اند. اما در فرم های پروپوزال معمولا قسمت جداگانه ای هم برای بیان این اهداف در نظر گرفته می شود؛ تا هم خود پژوهشگر و هم خواننده به طور واضح تری در جریان اهداف پژوهش قرار بگیرند. از بخش اهداف پروپوزال برای نوشتن قسمت های دیگر مثل سوالات و فرضیات و جدول متغیرها نیز استفاده می شود.

دلایل نوشتن اهداف پروپوزال

• تمرکز پژوهش و محدود کردن آن به ابعاد اصلی مطالعه و ممانعت از جمع آوری اطلاعات اضافی و بیهوده.
• مشخص شدن بهتر مسیر مطالعه و کمک به انتخاب صحیح تر متغیرها، طراحی بهتر روش کار، نحوه ی جمع آوری اطلاعات و درنهایت تجزیه و تحلیل داده ها.
• محاسبه ی بهتر بودجه و زمان لازم برای اجرای پژوهش.
• کمک به ارزیابی بهتر پژوهش.

اهداف پروپوزال باید چه ویژگی هایی داشته باشند؟

• صریح و روشن بیان شوند. یعنی برای خواننده مبهم نباشد و به طور دقیق بیان کننده ی چیزی باشند که قرار است اندازه گیری شود.
• اهداف و متغیرهایی که قرار است اندازه گیری شوند، باید در راستای عنوان تعیین شده باشند؛ نه هر موردی که به ذهن پژوهشگر می رسد.
• با توجه به امکانات و روش های موجود، قابل دستیابی باشند. پس اهداف باید متناسب با ابزار پژوهش و متغیرهای مورد بررسی و… نوشته شوند.
• قابل اندازه گیری و ارزیابی باشد. یک پژوهش علمی بر پایه ی اندازه گیری استوار است، پس اهداف باید در قالب های آزمون پذیر بیان شوند.
• باید با یکدیگر سازگار بوده و تناقضی با یکدیگر یا با هدف اصلی نداشته باشند.

هدف کلی، اهداف ویژه و اهداف کاربردی

اهداف به طور کلی به سه دسته ی زیر تقسیم می شوند:

• هدف کلی: هدف اصلی پژوهش است که بر مبنای عنوان نوشته می شود.
• اهداف ویژه: مراحل رسیدن به هدف کلی به صورت جزئی در این قسمت بیان می شوند.
• اهداف کاربردی: مشخص می کنند قرار است نتایج این پژوهش در چه زمینه هایی استفاده شود.

هدف کلی پژوهش

نام دیگر آن هدف اصلی است. منظور از این هدف، همان عنوان پژوهش است. در عنوان به جامعه ی هدف و متغیر اصلی مورد نظر پژوهش اشاره شده است؛ که در واقع هدف کلی پژوهش را مشخص می کند. البته در برخی مطالعات، مثل مطالعات مداخله ای، در عنوان از زمان و مکان صحبتی نمی شود که باید این ها را در هدف کلی بیان نمود. در مطالعات توصیفی و تحلیلی هدف کلی همان عنوان، با یکسری تغییرات جزئی می باشد.

* این تغییر جزئی به این صورت است که، در هدف کلی به جای واژه ی «بررسی» که در عنوان استفاده شده است، واژه ی «تعیین» به کار می رود. بهتر است هدف کلی به صورت عبارت نوشته شود؛ هرچند می توان آن را به صورت جمله نیز بیان کرد.

مثال: اگر عنوان؛ «بررسی مقایسه ای اضطراب پرستاران بخش های ویژه با پرستاران سایر بخش ها در بیمارستان امام حسین شهر شاهرود در سال 1400» باشد، هدف کلی می شود: «تعیین و مقایسه ی اضطراب پرستاران بخش های ویژه با پرستاران سایر بخش ها در بیمارستان امام حسین شهر شاهرود در سال 1400».  به همین سادگی! به خاطر داشته باشید برای برخی عنوان ها جایگزینی تعیین به جای بررسی کافی است؛ درحالی که برای برخی، نیاز به اعمال تغییرات جزئی دیگر نیز می باشد. مثلا در این مثال چون تعیین مقایسه ای معنای درستی نداشت، از عبارت تعیین و مقایسه استفاده شد.

اهداف ویژه پژوهش

اهداف اجرایی، اهداف فرعی، اهداف اختصاصی و اهداف جزئی از نام های دیگر آن هستند. هر پژوهش می تواند چندین هدف ویژه داشته باشد. این اهداف گام ها و مراحل رسیدن به اهداف کلی را بیان می کنند و هدف کلی را به اهداف کوچک تر و جزئی تری تقسیم می نمایند. باید بدانید که سوالات و فرضیات قرار است از روی این اهداف نوشته شوند؛ بنابراین اگر این اهداف دقیق و جزئی و قابل ارزیابی نباشند، باعث خطا در سایر قسمت ها نیز می شوند.

ضروری است نحوه ی نگارش اهداف ویژه به صورتی باشد که بر علمی بودن نتایج تاکید کند و چارچوب مناسبی برای تجزیه و تحلیل آماری مشخص نماید. در هر پژوهش، این اهداف به سوالاتی مثل: برای انجام این پژوهش از کجا باید شروع کرد؟ چه نوع فعالیت هایی باید انجام داد؟ از چه راهی رفت؟ و به کجا رسید؟ پاسخ می دهند. اگر این اهداف به درستی نوشته شوند، از جمع آوری اطلاعات بیهوده، اتلاف وقت و پراکندگی فعالیت ها جلوگیری می شود.

نحوه نگارش اهداف ویژه

• همانطور که اشاره شد، نکته ی مهم این است که این اهداف باید قابل ارزیابی و دستیابی باشند. مثلا اگر پرسشنامه ی شما فقط در مورد بررسی میزان اضطراب است، شما نمی توانید در مورد میزان افسردگی افراد یا راهکارهای مقابله با اضطراب اطلاعاتی به دست آورید.
• برای نوشتن این اهداف باید از افعال عملی استفاده کرد؛ مثل تعیین کردن، مقایسه کردن، اندازه گیری کردن، محاسبه کردن و…
• در نوشتن این اهداف نباید افعال مبهم به کار برد؛ مثل فهمیدن، اذعان کردن، درک کردن، مطالعه کردن، بررسی کردن و…
• این اهداف حتما باید به صورت عبارت نوشته شوند؛ نه جمله.
• نیازی به ذکر زمان و مکان مطالعه در این عبارات نیست.

برای نوشتن اهداف ویژه ابتدا از متغیرهای ذکر شده در عنوان شروع کنید و آن ها را به صورت جداجدا با افعال ذکر شده در نکات بیان نمایید، سپس می توانید به سراغ سایر متغیرهایی که قرار است در پژوهش شما مورد بررسی قرار بگیرند بروید؛ مثلا اطلاعات دموگرافیک.

اهداف کاربردی پژوهش

اهداف کاربردی برخلاف دو نوع دیگر، خیلی دقیق و قابل سنجش نیستند و کاربردهای عملی پژوهش را برای جامعه بیان می کنند. در هدف کاربردی باید توضیح داده شود که قرار است نتایج یک پژوهش، چه استفاده هایی، در چه زمینه هایی و برای چه قشری از جامعه داشته باشد و چه مشکل یا مشکلاتی را می تواند حل کند.

نحوه نگارش اهداف کاربردی

• در قسمت پاراگراف آخر بیان مسئله تاحدی به اهداف کاربردی اشاره میشود، می توانید از آن بخش هم استفاده کنید.
• این قسمت را می توان به صورت لیستی از کاربردها یا متن انشاوار نوشت.

سوالات و فرضیات پژوهش

هر پژوهش در واقع تلاش برای رسیدن به پاسخ یک سوال و قبولی یا رد یک فرضیه است. همانطور که گفته شد این قسمت باید با توجه به اهداف ویژه نوشته شود. پژوهشگر نمی تواند سوال یا فرضیه ای را که هدفی برای آن ننوشته، در این قسمت بیان کند. پس مجموع تعداد سوالات و فرضیات باهم باید برابر با تعداد اهداف ویژه باشد.

نحوه نگارش سوالات پژوهش

هر پژوهش باید برای رسیدن به اهداف خود، دارای سوالاتی می باشد اما با توجه به موضوع و اهداف پژوهش می تواند فرضیه داشته باشد یا نداشته باشد. داشتن یا نداشتن  فرضیه ی پژوهش به مبانی نظری و علمی موضوع و نیز نوع عنوان و پژوهش بستگی دارد. مثلا در مطالعات توصیفی، ضرورتی به ارائه ی فرضیه نبوده و طرح سوالات پژوهش کافی است.

در واقع برای هدفی سوال نوشته می شود که می خواهد یک متغیر را اندازه گیری یا ارزیابی کند و قرار نیست رابطه ای بین متغیرها تعیین شود؛ مثلا «تعیین میزان اضطراب پرستاران بخش های ویژه»، هدفی است که تنها به اندازه گیری یک متغیر می پردازد و باید برای آن سوال نوشت. به این صورت: «میزان اضطراب پرستاران بخش های ویژه چقدر است؟».

• سوالات باید صریح و بدون ابهام باشند.
• برای نوشتن این قسمت باید از عبارات سوالی مثل «چیست؟»، «چگونه است؟»، «چقدر است؟» و… استفاده شود.
• برای مطالعات توصیفی باید سوال نوشت. برخی معتقد هستند برای مطالعات توصیفی نباید فرضیه طرح شود؛ درحالی که در لایه های پنهان این مطالعات یکسری روابط سنجیده می شوند (مثلا ارتباط بین متغیر اصلی با اطلاعات دموگرافیک)، پس یک مطالعه ی توصیفی هم می تواند فرضیه داشته باشد.