ورود چای به ایران

چای نوشیدنی گرم و دلنشینی که امروز جزء جدایی ناپذیر فرهنگ و زندگی روزمره ایرانیان است داستانی طولانی و پر فراز و نشیب برای رسیدن به این جایگاه دارد. برای بسیاری روز بدون عطر و طعم چای بی معناست؛ از دورهمی های خانوادگی گرفته تا جلسات کاری چای همواره حضور پررنگی دارد. اما این گیاه که خاستگاه آن هزاران کیلومتر دورتر از مرزهای ایران بوده چگونه توانسته چنین نفوذی در جامعه ایرانی پیدا کند؟ ریشه های عمیق این پیوند فرهنگی کجاست و چه مسیرهایی را طی کرده تا از یک کالای لوکس و ناشناخته به محبوب ترین نوشیدنی تبدیل شود؟ درک این تاریخچه نه تنها چگونگی ورود و گسترش مصرف چای در ایران را روشن می سازد بلکه لایه های پنهان تاثیرات اجتماعی و اقتصادی آن را نیز آشکار می کند و نشان می دهد چگونه یک محصول کشاورزی توانست به نمادی از هویت و مهمان نوازی ایرانی بدل گردد.

چای با نام علمی Camellia sinensis گیاهی است که ریشه در شرق آسیا به طور مشخص در مناطق کوهستانی جنوب غربی چین و شمال میانمار دارد. افسانه های متعددی درباره کشف چای وجود دارد که معروف ترین آن ها به حدود ۵۰۰۰ سال پیش بازمی گردد و به امپراتور افسانه ای چین شن نونگ نسبت داده می شود. گفته می شود او به طور تصادفی برگ های درخت چای را در آب جوشیده خود دید و پس از نوشیدن آن از خواص نشاط آور و درمانی اش شگفت زده شد.

در ابتدا چای بیشتر به عنوان یک داروی گیاهی مورد استفاده قرار می گرفت و مصرف آن به عنوان یک نوشیدنی روزمره به تدریج در چین رواج یافت. در طول قرون روش های فراوری و آماده سازی چای تکامل پیدا کرد و از جوشاندن برگ های تازه به تهیه کیک های چای فشرده و سپس استفاده از برگ های خشک شده رسید. گسترش بودیسم در شرق آسیا نیز در معرفی و رواج چای در کشورهایی مانند ژاپن و کره نقش داشت چرا که راهبان برای حفظ هوشیاری در مدیتیشن از آن استفاده می کردند. دانش و کشت چای به مرور از چین به سایر نقاط آسیا و سپس به جهان راه یافت اما مسیر رسیدن آن به فلات ایران داستانی جداگانه دارد که با پیچیدگی های تاریخی و جغرافیایی همراه است.

چه کسی برای اولین بار چای را به ایران آورد؟

ورود چای به ایران به تدریج و از طریق مسیرهای تجاری کهن صورت گرفت. اما حاج محمد میرزا قوانلو (کاشف السلطنه) اولین کسی بود که در اواخر قاجار به طور هدفمند بذر چای را برای کشت و توسعه این صنعت در ایران آورد و به همین دلیل به پدر چای ایران معروف است.

ورود چای به ایران در زمان کدام پادشاه بود؟

اشارات اولیه به مصرف چای در ایران به دوران صفویه بازمی گردد که در سفرنامه های جهانگردان آن زمان ذکر شده است. گسترش مصرف عمومی آن در دوران قاجاریه اتفاق افتاد و تلاش برای کشت آن نیز در اواخر این دوره آغاز شد.

اولین شهر در ایران که چای در آن کشت شد کدام بود؟

اولین تلاش های موفق و تجاری برای کشت چای در ایران توسط کاشف السلطنه در شهر لاهیجان در استان گیلان صورت گرفت و این شهر به عنوان پایگاه اصلی و نقطه آغاز صنعت چای ایران شناخته می شود.

چرا چای جایگزین قهوه در ایران شد؟

دلایل اصلی شامل سهولت و سرعت بیشتر در آماده سازی چای قیمت رقابتی تر آن نسبت به قهوه وارداتی در آن زمان افزایش دسترسی به چای و شاید تغییر ذائقه عمومی به سمت آن بود.