نمونه قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام
قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام، سازوکاری حقوقی است که متهم را مکلف به حضور به موقع در مراجع قضایی می‌کند و در صورت تخلف، مبلغ مشخصی به عنوان وجه التزام از او اخذ می‌گردد. این قرار، یکی از تدابیر تأمینی است که با هدف تضمین دسترسی به متهم و پیشگیری از فرار یا مخفی شدن وی در جریان دادرسی کیفری صادر می‌شود. در این مقاله، به بررسی جامع ابعاد قانونی، شرایط صدور، ضمانت اجراها و نمونه‌های کاربردی این قرار می‌پردازیم.
نظام دادرسی کیفری برای حفظ عدالت و تضمین روند صحیح رسیدگی به پرونده‌ها، تدابیر مختلفی را پیش‌بینی کرده است. یکی از این تدابیر، «قرارهای تأمین کیفری» هستند که نقش حیاتی در فراهم آوردن امکان دسترسی به متهم و اجرای احکام قانونی ایفا می‌کنند. شناخت دقیق این قرارها، به ویژه «قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام»، نه تنها برای افراد درگیر در دعاوی کیفری، بلکه برای دانشجویان و متخصصان حقوقی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این نوشتار، ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی است تا تمامی ابهامات مربوط به این قرار تأمینی را برطرف سازد و درکی عمیق و عملی از آن ارائه دهد.
۱. قرارهای تأمین کیفری: مبانی و اهداف
قرارهای تأمین کیفری، تصمیماتی هستند که از سوی مقامات قضایی (بازپرس یا دادستان) در جریان تحقیقات مقدماتی و دادرسی صادر می‌شوند تا از فرار یا مخفی شدن متهم جلوگیری کرده و حضور به موقع وی را در مراحل مختلف رسیدگی تضمین نمایند. ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری، مبنای قانونی این قرارها را تبیین کرده است.
اهداف اصلی صدور قرارهای تأمین به شرح زیر است:
- دسترسی به متهم و حضور به موقع وی: اطمینان از اینکه متهم در هر مرحله از دادرسی که حضورش لازم باشد، در دسترس خواهد بود.
- جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم: کاهش احتمال اخلال در روند دادرسی از سوی متهم.
- تضمین حقوق بزه دیده: در مواردی، این قرارها می‌توانند به عنوان پشتوانه‌ای برای جبران ضرر و زیان وارده به بزه دیده عمل کنند.
قانون آیین دادرسی کیفری، ۱۰ نوع قرار تأمین را برشمرده است که «التزام به حضور با تعیین وجه التزام» یکی از مهمترین و رایج‌ترین آنها به شمار می‌رود. شدت و نوع هر یک از این قرارها با توجه به ماهیت جرم، دلایل اتهام، شخصیت متهم و میزان خسارات وارده متفاوت است و مقام قضایی با رعایت اصل تناسب، اقدام به صدور قرار مقتضی می‌نماید.
۲. قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام: تعاریف و مفاهیم کلیدی
برای درک عمیق «قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام»، ضروری است ابتدا به تفکیک مفاهیم اصلی آن بپردازیم:
تعریف “التزام” و “وجه التزام”
- التزام: واژه‌ای حقوقی به معنای متعهد و ملزم شدن به انجام کاری است. در اینجا، متهم به صورت کتبی و رسمی متعهد می‌شود که در زمان‌های مقرر از سوی مرجع قضایی، در مراجع ذی‌ربط حاضر گردد. این تعهد شخصی است و نیازی به معرفی شخص ثالث (کفیل) یا تودیع مال (وثیقه) در لحظه صدور قرار ندارد.
- وجه التزام: مبلغی مشخص است که از سوی مقام قضایی تعیین می‌گردد و متهم متعهد می‌شود در صورت تخلف از تعهد خود (عدم حضور بدون عذر موجه)، این مبلغ را به حساب دولت واریز کند. تفاوت اساسی وجه التزام با وثیقه در این است که وثیقه در ابتدای کار و پیش از تخلف، به صورت مال یا وجه نقد تودیع می‌شود، در حالی که وجه التزام تنها پس از احراز تخلف و عدم حضور متهم، مطالبه و اخذ می‌گردد.
ماده قانونی مرتبط و مراحل صدور
بند «ب» ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری به صراحت به «التزام به حضور با تعیین وجه التزام» اشاره دارد. مراحل صدور این قرار به طور کلی شامل موارد زیر است:
- صدور قرار التزام به حضور: مقام قضایی (بازپرس یا دادستان) پس از تفهیم اتهام و احراز دلایل کافی برای انتساب جرم، اقدام به صدور این قرار می‌نماید. در این مرحله، مبلغ وجه التزام نیز تعیین می‌شود.
- ابلاغ به متهم: قرار صادره به نحو مقتضی (معمولاً از طریق سامانه ثنا) به متهم ابلاغ می‌گردد.
- قبولی التزام توسط متهم: متهم باید رضایت خود را مبنی بر پذیرش شرایط قرار و تعهد به حضور اعلام کند. این پذیرش اغلب به صورت کتبی و امضای تعهدنامه انجام می‌شود.
- صدور قرار قبولی التزام: پس از موافقت و امضای متهم، قرار قبولی التزام صادر می‌شود و به این ترتیب، تعهد متهم جنبه قانونی و اجرایی پیدا می‌کند.
۳. شرایط صدور قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام
صدور قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام تابع شرایط و ضوابط مشخصی است که رعایت آنها برای اعتبار و قانونی بودن قرار ضروری است. این شرایط عبارتند از:
صلاحیت مقام قضایی و وجود دلایل کافی
تنها بازپرس یا دادستان (در مواردی که پرونده مستقیماً در دادسرا مطرح است) صلاحیت صدور این قرار را دارند. صدور قرار باید پس از تفهیم اتهام به متهم و وجود دلایل کافی مبنی بر انتساب اتهام صورت گیرد. این دلایل باید به حدی باشد که ظن ارتکاب جرم را تقویت کند، اما نیاز به قطعیت کامل نیست.
تناسب قرار با نوع و شدت جرم
قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام، معمولاً برای جرائم خفیف‌تر و متوسط صادر می‌شود. در جرائم بسیار سنگین که احتمال فرار متهم بالا است یا جبران خسارات وارده به بزه دیده نیازمند تضمین مالی بیشتری است، معمولاً قرارهای شدیدتری مانند کفالت یا وثیقه صادر می‌گردد. اصل تناسب ایجاب می‌کند که شدت قرار تأمینی با سنگینی جرم و شخصیت متهم هماهنگی داشته باشد.
احراز توانایی مالی (ملائت) متهم
اگرچه وجه التزام در ابتدا از متهم اخذ نمی‌شود، اما برای مقام قضایی باید محرز گردد که متهم از توانایی مالی لازم برای پرداخت وجه التزام در صورت تخلف برخوردار است. احراز ملائت، بدین معناست که متهم باید دارای اموال یا دارایی‌هایی باشد که در صورت لزوم، بتوان مبلغ وجه التزام را از آن محل وصول کرد. در صورت عدم احراز ملائت، این قرار ممکن است به کفالت یا وثیقه تبدیل شود.
نحوه تعیین مبلغ وجه التزام
مبلغ وجه التزام به صلاحدید مقام قضایی تعیین می‌شود، اما این صلاحدید مطلق نیست و باید با توجه به معیارهای قانونی باشد. ماده ۲۱۹ قانون آیین دادرسی کیفری، ضمن تأکید بر تناسب با جرم و خسارت وارده به بزه دیده، تصریح می‌کند که وجه التزام در هر حال نباید از میزان خسارت وارده به بزه دیده کمتر باشد، به ویژه در جرائمی که شاکی خصوصی دارند.
شرایط ارتقاء قرار
در مواردی که متهم ابتدا با «قرار التزام به حضور با قول شرف» ملزم شده باشد، اما از انجام تعهد خود سر باز زند یا شرایط پرونده تغییر کند، مقام قضایی می‌تواند قرار را تشدید کرده و به «قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام» ارتقاء دهد.
۴. ضمانت اجرای قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام
اهمیت و کارآمدی قرارهای تأمین، به ضمانت اجرای مؤثر آنها بستگی دارد. این قرار نیز در صورت عدم پذیرش یا نقض تعهدات توسط متهم، دارای ضمانت اجراهای مشخصی است.
در صورت عدم قبول قرار توسط متهم
اگر متهم از پذیرش «قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام» امتناع ورزد، مطابق تبصره ۱ ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری، مقام قضایی می‌تواند قرار را به «قرار کفالت» تبدیل کند. به این معنا که از متهم خواسته می‌شود تا کفیل مناسبی را معرفی نماید. در صورتی که متهم از معرفی کفیل نیز عاجز باشد یا کفیل معرفی شده مورد قبول واقع نشود، قرار صادره به «قرار بازداشت موقت» تغییر یافته و متهم بازداشت می‌شود.
در صورت عدم حضور متهم پس از قبول قرار
مهمترین ضمانت اجرای این قرار در ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری آمده است. طبق این ماده، هرگاه متهم پس از قبولی التزام و تعهد به حضور، بدون عذر موجه در مراجع قضایی حاضر نشود، به دستور دادستان، مبلغ وجه التزام از او اخذ و به حساب صندوق دولت واریز می‌شود.
نکته کلیدی در اجرای این ضمانت اجرا، “ابلاغ واقعی” اخطاریه به متهم است. ابلاغ واقعی به معنای آن است که اخطاریه به طور مستقیم به خود متهم تحویل شده و او از زمان و مکان حضور به طور قطع مطلع شده باشد. این شرط برای رعایت حقوق متهم و جلوگیری از تضییع حقوق او بسیار حائز اهمیت است.
دستور دادستان مبنی بر اخذ وجه التزام، پس از قطعیت، بدون نیاز به صدور اجراییه و مطابق قوانین اجرای احکام مدنی، به اجرا گذاشته می‌شود.
با این حال، قانونگذار فرصتی نیز برای متهم در نظر گرفته است: اگر متهم پس از صدور دستور دادستان مبنی بر اخذ وجه التزام، اما پیش از اتمام عملیات اجرایی (به عنوان مثال، توقیف اموال و فروش آنها)، در مرجع قضایی حاضر شود، دادستان از دستور قبلی رفع اثر کرده و تنها دستور ضبط حداکثر یک چهارم مبلغ وجه التزام را صادر می‌نماید. این ماده به متهم انگیزه می‌دهد تا در اسرع وقت خود را به مرجع قضایی معرفی کند.
۵. موارد عذر موجه برای عدم حضور متهم (ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری)
همانطور که ذکر شد، اخذ وجه التزام منوط به “عدم حضور بدون عذر موجه” است. قانون آیین دادرسی کیفری در ماده ۱۷۸ به صراحت مواردی را به عنوان عذر موجه برای عدم حضور متهم یا سایر اشخاص احضار شده، برشمرده است. شناخت این موارد برای متهمین بسیار حیاتی است:
- نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه: به گونه‌ای که مانع از حضور متهم در موعد مقرر شود.
- بیماری متهم: بیماری که به تشخیص مرجع قضایی مانع از حضور وی گردد.
- بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد: در صورتی که نیاز به مراقبت متهم از آنها باشد و این امر مانع از حضور شود.
- فوت همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم: این موارد شامل پدر، مادر، فرزند، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر و نوه می‌شود.
- ابتلا به حوادث مهم: مانند بیماری‌های واگیردار عمومی یا بروز حوادث قهری (مانند سیل و زلزله) که امکان تردد را از بین ببرد.
- توقیف یا حبس متهم: در صورتی که متهم در زمان مقرر برای حضور، در بازداشت یا زندان باشد.
- سایر مواردی که عرفاً عذر موجه محسوب می‌شود: این بند شامل مواردی است که اگرچه در لیست فوق ذکر نشده‌اند، اما به تشخیص بازپرس یا مقام قضایی، عرفاً و منطقاً دلیلی موجه برای عدم حضور به شمار آیند.
در هر حال، متهم باید به محض اطلاع از عدم امکان حضور، عذر موجه خود را به همراه دلایل و مدارک مثبته، در اسرع وقت به مرجع قضایی اعلام نماید تا مورد بررسی و پذیرش قرار گیرد. عدم اعلام به موقع می‌تواند به معنای عدم پذیرش عذر و ضبط وجه التزام باشد.
۶. نحوه اعتراض به دستور اخذ وجه التزام
قانونگذار به منظور رعایت حقوق متهم و اطمینان از صحت و درستی روند قضایی، حق اعتراض به دستور دادستان مبنی بر اخذ وجه التزام را برای متهم پیش‌بینی کرده است. این حق در ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری به تفصیل بیان شده است:
مرجع صالح و مهلت اعتراض
متهم می‌تواند ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ دستور دادستان مبنی بر اخذ وجه التزام، اعتراض خود را به دادگاه کیفری دو محل تقدیم نماید. این مهلت قطعی است و پس از انقضای آن، حق اعتراض از بین می‌رود و دستور دادستان قطعیت می‌یابد.
موارد و جهات قانونی اعتراض
اعتراض متهم باید مبتنی بر یکی از جهات قانونی زیر باشد:
- عدم رعایت مقررات: هرگاه متهم یا وثیقه‌گذار یا کفیل مدعی شوند که در فرآیند اخذ وجه التزام، وجه الکفاله یا ضبط وثیقه، مقررات قانونی مربوطه رعایت نشده است.
- حضور متهم در موعد مقرر: هرگاه مدعی شوند که متهم در موعد مقرر حاضر شده است یا خود او (در مورد کفیل/وثیقه‌گذار) متهم را حاضر کرده است.
- وجود عذر موجه: هرگاه مدعی شوند که به دلیل وجود عذر موجه (بر اساس ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری) متهم نتوانسته حاضر شود یا کفیل/وثیقه‌گذار نتوانسته‌اند او را حاضر کنند.
- اعسار پس از صدور قرار: هرگاه متهم یا کفیل یا وثیقه‌گذار مدعی شوند که پس از صدور قرار قبولی کفالت یا التزام یا تودیع وثیقه، معسر شده‌اند (یعنی توانایی مالی خود را برای پرداخت وجه از دست داده‌اند).
- فوت متهم: هرگاه کفیل یا وثیقه‌گذار مدعی شوند که تسلیم متهم به علت فوت او در مهلت مقرر ممکن نبوده است.
تنظیم لایحه اعتراضیه مستلزم دقت و تخصص حقوقی است. توصیه می‌شود در این مرحله از کمک وکیل متخصص بهره گرفته شود تا لایحه با استناد به مواد قانونی صحیح و دلایل متقن تهیه و ارائه گردد.
حق اعتراض به دستور اخذ وجه التزام، ابزاری قانونی برای دفاع از حقوق متهم است و به او امکان می‌دهد در صورت وجود هرگونه ایراد در فرآیند اجرا یا دلایل موجه برای عدم حضور، از خود دفاع کند و از ضبط بی‌مورد وجه التزام جلوگیری نماید.
۷. نمونه قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام (کاربردی و قابل استفاده)
برای درک بهتر مفاهیم نظری، ارائه نمونه‌های عملی از قرار التزام به حضور و قرار قبولی التزام می‌تواند بسیار مفید باشد. در ادامه، دو نمونه از این قرارها ارائه می‌شود که می‌تواند به عنوان راهنما مورد استفاده قرار گیرد.
نمونه اول: متن قرار صادره از سوی مقام قضایی (بازپرس/دادستان)
«قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام»
شماره پرونده: [شماره پرونده]
کلاسه پرونده: [کلاسه پرونده]
تاریخ صدور: [تاریخ]
مقام صادرکننده: [نام و نام خانوادگی بازپرس/دادستان]، [سمت قضایی]
مشخصات متهم:
- نام: [نام متهم]
- نام خانوادگی: [نام خانوادگی متهم]
- نام پدر: [نام پدر متهم]
- کد ملی: [کد ملی متهم]
- محل اقامت: [آدرس کامل متهم]
اتهام: [نوع اتهام، مثال: ایراد ضرب و جرح عمدی، توهین، سرقت ساده، کلاهبرداری با مبلغ کم]
با عنایت به:
- دلایل و مدارک موجود در پرونده از جمله [مثال: گزارش ضابطین، شکواییه شاکی، اظهارات شهود] که حاکی از انتساب اتهام فوق به متهم می‌باشد.
- نوع و ماهیت جرم ارتکابی و فقدان سابقه مؤثر کیفری متهم.
- احراز ملائت مالی متهم جهت تأمین وجه التزام.
به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی در مراحل تحقیق و دادرسی و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او، مستنداً به بند «ب» ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری، قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام به مبلغ [مبلغ وجه التزام به حروف و عدد، مثال: ده میلیون تومان (۱۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال)] صادر و ابلاغ می‌گردد.
تذکر:
- متهم مکلف است به محض ابلاغ این قرار، مراتب قبول التزام را اعلام و آن را امضاء نماید.
- در صورت عدم قبول قرار، این قرار به قرار کفالت و در صورت عدم معرفی کفیل، به قرار بازداشت موقت تبدیل خواهد شد.
- چنانچه متهم پس از قبول این قرار، بدون عذر موجه در موعد مقرر حاضر نشود و اخطاریه به وی ابلاغ واقعی شده باشد، وجه التزام تعیین شده طبق ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری اخذ و به حساب دولت واریز خواهد شد.
محل امضاء و مهر مقام قضایی
[نام و نام خانوادگی]
نمونه دوم: متن قرار قبولی التزام توسط متهم
«قرار قبولی التزام»
شماره پرونده: [شماره پرونده]
کلاسه پرونده: [کلاسه پرونده]
اینجانب: [نام و نام خانوادگی متهم] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی متهم]، ساکن [آدرس کامل متهم]، متهم در پرونده فوق‌الذکر، ضمن مطالعه دقیق و اطلاع کامل از مفاد «قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام» صادره به تاریخ [تاریخ صدور قرار] از سوی [مقام صادرکننده قرار] و آگاهی از شرایط، حقوق و تکالیف خود، بدین وسیله:
- متعهد و ملتزم می‌گردم در تمامی مراحل تحقیق و دادرسی، هر زمان که حضور اینجانب در مراجع قضایی لازم تشخیص داده شد، بدون هیچگونه قید و شرط و در موعد مقرر حاضر شوم.
- متعهد می‌گردم در صورت عدم حضور بدون عذر موجه (موارد مذکور در ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری) و پس از ابلاغ واقعی اخطاریه، مبلغ وجه التزام تعیین شده به میزان [مبلغ وجه التزام به حروف و عدد] را به حساب دولت پرداخت نمایم.
- آثار و تبعات قانونی ناشی از عدم رعایت تعهدات مذکور را به طور کامل پذیرفته و حق هرگونه اعتراض بعدی را در این خصوص از خود سلب و ساقط می‌نمایم (مگر در موارد مصرح در ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری).
تاریخ: [تاریخ قبول التزام]
امضاء و اثر انگشت متهم
[نام و نام خانوادگی]
نکات مهم در تکمیل و ارائه نمونه‌ها:
- اطمینان از صحت تمامی مشخصات فردی و پرونده‌ای.
- دقت در درج مبلغ وجه التزام (هم به عدد و هم به حروف).
- مطالعه دقیق متن توسط متهم و در صورت لزوم، مشاوره با وکیل پیش از امضا.
- بهتر است برای اعتبار بیشتر، امضای متهم در حضور نماینده مرجع قضایی اخذ گردد.
۸. مقایسه قرار التزام با سایر قرارهای تأمین (کفالت و وثیقه)
قرارهای تأمین کیفری انواع مختلفی دارند که هر یک با توجه به شدت جرم، شخصیت متهم و اهداف دادرسی، صادر می‌شوند. برای درک بهتر جایگاه «قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام»، مقایسه آن با دو قرار تأمینی رایج دیگر، یعنی کفالت و وثیقه، ضروری است:
| ویژگی | قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام | قرار کفالت | قرار وثیقه |
|---|---|---|---|
| ماهیت | تعهد شخصی متهم به پرداخت مبلغ در صورت عدم حضور | تعهد شخص ثالث (کفیل) به پرداخت مبلغ در صورت عدم حضور متهم | تودیع مال منقول/غیرمنقول/وجه نقد به عنوان تضمین حضور |
| مبلغ/تضمین | بر عهده متهم (در صورت تخلف) | بر عهده کفیل (در صورت تخلف متهم) | مال تودیع شده (از ابتدا نزد مرجع قضایی) |
| صادرکننده تعهد/تضمین | خود متهم | شخصی غیر از متهم (کفیل) | متهم یا شخص ثالث (وثیقه‌گذار) |
| شرایط صدور | جرائم خفیف‌تر تا متوسط، احراز ملائت متهم | جرائم با شدت متوسط، احراز ملائت کفیل (معمولاً شدیدتر از التزام) | جرائم جدی‌تر، نیاز به ارزش مالی قابل توجه (شدیدترین قرار تأمین مالی) |
| زمان اخذ مبلغ | پس از عدم حضور متهم و احراز تخلف | پس از عدم حضور متهم و احراز تخلف | در ابتدای صدور قرار، مال/وجه تودیع می‌شود |
| میزان آزادی عمل متهم | بالاترین میزان آزادی (پس از قول شرف) | آزادی مشروط با نظارت کفیل | آزادی مشروط با تضمین وثیقه |
همانطور که در جدول مشاهده می‌شود، قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام از نظر شدت و محدودیت، در رده خفیف‌تری نسبت به کفالت و وثیقه قرار دارد. این قرار بر اساس تعهد شخصی متهم و با پشتوانه مالی بالقوه او صادر می‌شود، در حالی که کفالت نیازمند معرفی شخص ثالث و وثیقه نیازمند تودیع مال در زمان صدور قرار است.
۹. سوالات متداول
آیا می‌توان مبلغ وجه التزام را پرداخت کرد و حاضر نشد؟
پرداخت وجه التزام به معنای سلب مسئولیت از متهم برای حضور در دادگاه نیست. وجه التزام صرفاً ضمانت اجرایی برای عدم حضور بدون عذر موجه است. با این حال، اگر متهم پس از عدم حضور، وجه التزام را پرداخت کند، همچنان دادرسی ادامه خواهد یافت و او موظف است در مراحل بعدی حضور یابد و در صورت عدم حضور مجدد، ممکن است با دستور جلب و یا تشدید قرار تأمین مواجه شود. هدف اصلی، حضور متهم است نه صرفاً دریافت وجه.
اگر متهم معسر باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی که در زمان صدور قرار، مقام قضایی احراز کند که متهم معسر است و توانایی پرداخت وجه التزام را در صورت تخلف ندارد، اساساً قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام صادر نمی‌شود. در این حالت، مقام قضایی می‌تواند به صدور قرارهای دیگری مانند التزام به حضور با قول شرف (که ضمانت مالی ندارد) یا قرار کفالت (در صورت وجود کفیل معتبر) یا حتی بازداشت موقت (در موارد خاص و با شرایط قانونی) اقدام نماید. اگر اعسار پس از صدور قرار قبولی التزام حادث شود، متهم حق اعتراض به دستور اخذ وجه التزام را با استناد به اعسار خواهد داشت.
چه مدت پس از صدور قرار باید وجه التزام پرداخت شود؟
وجه التزام برخلاف وثیقه، در زمان صدور قرار و قبولی التزام پرداخت نمی‌شود. پرداخت آن تنها در صورتی لازم می‌شود که متهم پس از قبول قرار، بدون عذر موجه در مراجع قضایی حاضر نشود و دستور اخذ آن از سوی دادستان صادر گردد. مهلت پرداخت پس از صدور این دستور، مطابق قوانین اجرای احکام مدنی خواهد بود.
آیا می‌توان به مبلغ وجه التزام اعتراض کرد؟
بله، در شرایط خاصی می‌توان به مبلغ وجه التزام اعتراض کرد. اگر متهم (یا کفیل/وثیقه‌گذار در قرارهای مشابه) مدعی شوند که مبلغ تعیین شده با جرم و شرایط متهم تناسب ندارد، می‌توانند ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ دستور دادستان (در مورد اخذ وجه التزام)، به دادگاه کیفری دو اعتراض کنند. این اعتراض باید مستدل و با ارائه دلایل باشد.
نقش وکیل در این فرآیند چیست؟
نقش وکیل در تمامی مراحل مربوط به قرار التزام به حضور، حیاتی است. وکیل می‌تواند متهم را از حقوق و تکالیفش آگاه سازد، در تنظیم و ارائه تعهدنامه قبولی التزام راهنمایی کند، در صورت نیاز به مبلغ وجه التزام یا سایر جوانب قرار اعتراض نماید، و در نهایت با ارائه دلایل موجه در صورت عدم حضور متهم، از ضبط وجه التزام جلوگیری کند. حضور وکیل متخصص، تضمینی برای رعایت حقوق قانونی متهم در فرآیند دادرسی است.
نتیجه‌گیری
«قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام» یکی از مهمترین قرارهای تأمین کیفری است که در نظام دادرسی ایران با هدف تضمین دسترسی به متهم و پیشگیری از اخلال در روند قضایی صادر می‌شود. این قرار با تعهد شخصی متهم به حضور به موقع و تعیین مبلغی به عنوان ضمانت اجرا در صورت تخلف، از یک سو آزادی‌های فردی متهم را تا حد امکان حفظ می‌کند و از سوی دیگر، ابزاری کارآمد برای مراجع قضایی فراهم می‌آورد.
درک صحیح شرایط صدور، نحوه تعیین وجه التزام، موارد عذر موجه برای عدم حضور و چگونگی اعتراض به دستورات مربوطه، برای تمامی شهروندان و به ویژه کسانی که ممکن است با چنین قراری مواجه شوند، از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از این جزئیات حقوقی می‌تواند از تضییع حقوق و تحمیل هزینه‌های غیرضروری جلوگیری کند. توصیه مؤکد می‌شود در مواجهه با این قرار یا هر مسئله حقوقی دیگری، حتماً از مشاوره وکلای متخصص در امور کیفری بهره‌مند شوید تا با اتخاذ بهترین رویکرد قانونی، از حقوق خود به نحو احسن دفاع نمایید.