قطعاً شما هم دوست دارید یک بهشت زمینی را تجربه کنید. دوست دارید فارغ از هیاهوی شهرهای شلوغ بنشینید و چای زعفران دم کرده روی آتش را، نوش جان کنید؛ مطمئنم بدتان نمی‌آید روی صندلی یک کلبه چوبی کوهپایه‌ای لم بدهید و خود را پتو پیچ کنید و از هوای مطبوع طبیعت حظ ببرید. چه تصویر لذت بخشی، اما این فقط یک تصویر رویایی نیست، بلکه با اجاره کلبه در ماسال واقعیتی است که در بهشت ایران ممکن می‌شود.
ما امروز شما را برای سفر به یکی از طراوت انگیزترین نقاط ایران آماده می‌کنیم؛ بهشتی که ماسال خوانده می‌شود، شهری کوچک در استان گیلان! این بهشت ایرانی در پناه کوه‌های تالش قرار گرفته و بازدید از آن لطفی است که هر گردشگری می‌تواند به خود کند. دیدن این شهر روحتان را غرق در لذت خواهد کرد؛در ماسال علاوه بر اینکه شهری سرسبز و زیبا را مشاهده می‌کنید، مناطق روستایی و ییلاقی را در کنار تعدادی زیادی آبشار، چشمه و رودخانه را نیز نظاره می‌کنید. با ما همراه باشید تا در مقاله راهنمای سفر به ماسال جاذبه‌های طبیعی این بهشت سبز ایران را به شما معرفی کنیم.
تاریخچه ماسال و مردم آن
ماسال شهر بسیار کوچکی است، اما تاریخچه‌ای کهن دارد و خرابه‌های شهرگاه و خون و نوآشه در نواحی ییلاقی و گورستان‌های قدیمی این شهرستان به عنوان مکان تاریخی شناخته شده، گواه این ادعاست. به طور دقیق وجه تسمیه ماسال مشخص نیست. اما بنابر اعتقاد برخی ماسال از ترکیب «مازال» یا «مس ال» نام‌گذاری شده که به معنای کوهواره، کوه مانند و منسوب به کوه است. شهرستان ماسال در گذشته یکی از بخش‌های شهرستان تالش بوده است اما از سال ۱۳۷۶ به عنوان یک شهرستان مستقل شناخته می‌شود
اما هم اکنون شهرستان ماسال دارای دو بخش است. بر اساس آخرین سرشماری کشوری، جمعیت شهر ماسال حدود ۱۵۰۰۰ نفر است و زبان اصلی مردم ماسال، تالشی است. گویش تالشی را می‌توان یکی از گویش‌های اصیل ایرانی دانست که به گروه شمال غربی زبان‌های ایرانی تعلق دارد و برخی معقدند این زبان جزء زبان پهلوی اشکانی است. ماسالی‌ها، همانند دیگر مردم شمالی به برنج کاری و دامداری مشغولند و مثل سایر مردم منطقه گیلان خون‌گرم و خوش مشرب در معاشرت با شما برخورد خواهند کرد.
موقعیت جغرافیایی و آب و هوای ماسال
ماسال شهرستان چندان بزرگی نیست؛ مساحت کل آن حدود ۶۲۲ کیلومتر مربع است. این ییلاق در ارتفاع ۸۴ متری از سطح دریا قرار گرفته و پس از رودبار دومین شهرستان مرتفع استان گیلان محسوب می‌شود. ماسال از شمال به رضوانشهر، از غرب و جنوب غربی به خلخال، از شرق به فومن و صومعه‌سرا ختم می‌شود.
در عین حال این شهر با مرکز استان گیلان یعنی شهرستان رشت ۴۵ کیلومتر، با شهرستان تالش ۶۰ کیلومتر و با شهرستان صومعه‌سرا ۲۴ کیلومتر فاصله دارد. شهر ماسال در کنار رودخانه خالکایی قرار دارد؛ جالب است بدانید این رودخانه از قله مرتفع شاه معلم سرچشمه می‌گیرد و پس از طی ۴۰ کیلومتر از داخل شهر ماسال عبور می‌کند. شهر بازارجمعه نیز در کنار دیگر رودخانه معروف این منطقه یعنی رودخانه مرغک شاندرمن قرار گرفته که از داخل شهر بازارجمعه عبور می‌کند. شهرستان ماسال به دلیل اینکه در محدوده کوهپایه‌ای و جنگلی واقع شده، در ناحیه‌ی جلگه‌ای آب‌وهوایی مرطوب و در ناحیه کوهستانی آب‌وهوایی نیمه مرطوب دارد.
با این حال همیشه برای سفر به این منطقه باید از قبل وضعیت بارندگی و آب‌و‌هوا را چک کنید. این شهرستان به دلیل اینکه در منطقه کوهستانی قرار دارد آب‌وهوای آن سردتر از سایر مناطق شمالی کشور است؛ به طوری که در تابستان حداکثر دمای ماسال به ۲۸ درجه می‌رسد و نزدیک به ۸۰ درصد رطوبت دارد. پس بنابراین اگر خیلی تحمل هوای شرجی را ندارید، سفر به در تابستان را فراموش نکنید.
البته حس حال و هوای بهار در اواخر خرداد هم خالی از لطف نخواهد بود. پاییز اما حال و هوای ماسال متفاوت است؛ اوایل این فصل هوا متعادل است، اما با رسیدن زمستان تجربه سردی هوا آزاردهنده می‌شود. بنابراین اگر قصد سفر به ماسال را دارید سعی کنید اواخر بهار، تابستان یا اوایل پاییز را انتخاب کنید تا لذت بیشتری از این بهشت ایران ببرید.
مسیر دسترسی به ماسال
شهرستان ماسال از تهران ۳۷۰ کیلومتر فاصله دارد و در صورتیکه از ترافیک در امان باشید، با ۵ ساعت رانندگی به منطقه می‌رسید. همچنین شما می‌توانید برای رفتن به ماسال یک سفر هوایی به رشت داشته باشید و از آنجا به مقصد ماسال یک تاکسی بگیرید. به طور کلی برای رسیدن به ماسال باید خودتان را به رشت برسانید و در مسیر صومعه‌سرا ۵۵ کیلومتر برانید تا به بهشت سبز ایران برسید.
اعتقادات و آداب و رسوم
عمده آداب و رسوم مردم ماسال مشابه آدام و رسوم عموم گیلانی‌هاست و به ویژه آداب و رسومی که در منطقه تالش جاری بوده است. به عنوان مثال یکی از آداب و رسوم آن‌ها، استقبال ویژه از ماه رمضان است. ماسالی‌ها همچون سایر مردم گیلان تمیز کردن و شست‌وشوی اسباب خانه و اندوده کردن کف اتاق‌ها و دیوارها به «دوغاب گِل رس» و «پوسته برنج» را برای استقبال از ماه مبارک رمضان انجام می‌دهند؛
البته این رسم در منطقه کمرنگ شده ولی همچنان در برخی مناطق مشاهده می‌شود. مراسم آشتی‌کنان هم یکی دیگر از رسومات رمضانی مردم ماسال است. این مراسم به طور معمول اینگونه برگزار می‌شود که یک ریش‌سفید و بزرگتر برای رفع کدورت میان دو نفر پا درمیانی کرده و مراسم ساده‌ای را در خانه خود می‌گیرد.
او بدان آنکه دو طرف از دعوت دیگری اطلاع داشته باشند، آن‌ها را به منزل خود دعوت می‌کند و سپس با موعظه کردن هر دو طرف آن‌ها را آشتی می‌دهد. مردم استان گیلان آداب و رسوم بسیار زیبایی دارند که هر کدام می‌تواند برای گردشگران جذاب و دیدنی باشد.
جاذبه‌های دیدنی ماسال
چشم‌اندازهای بکر، گردشگاه‌های زیبا، دشت‌های وسیع، غارهای جذاب، رودخانه‌ها و آبشارهای دیدنی را می‌توان در سفر به ماسل یکجا ماسال دید. در این بهشت ایران می‌توانید به منطقه جنگلی طاسکوه و آری دول بروید یا از گردشگاه جنگلی ریزه‌مندان بازدید کنید.
همچنین ییلاقات شالماء، چسلی، بیلگاه دون، اسپی دشت، دشت النزه و ویرگاه، خندیله پشت، مارجونه، رشته پشت و شنه راه، واشیار، اولسه بلنگاه، صی فی، نم نمه پشت، خشکه دریا، تلارگاه ملومه بند را هم می‌توانید در این خطه سبز ایران مشاهده کنید. غار آویشو به عنوان یکی از بهترین جاذبه‌های ماسال را حتماً ببینید
و سری هم به مناطق باستانی اسبه ریسه، درخانه، گیله سرا و وردم بزنید. به طبع معرفی همه این جاذبه‌ها، توصیف این بهشت نمی‌تواند کامل باشد اما در ادامه سعی می‌کنیم در مقاله راهنمای سفر به ماسال اشاره مختصری به مکان‌های جذاب و دیدنی ماسال داشته باشیم تا شما با آگاهی بیشتری نسبت به این شهرستان تصمیم بگیرید.
۱. جنگل‌ها و مراتع ماسال
جنگل‌های شمال همیشه زیبایی‌های خاص خودش را داشته و دارد. جنگل‌های ماسال هم از این زیبایی ارث برده است. توصیفی زیبایی از این جنگل‌ها را در مکتوبه‌ای یافتم که نوشته بود: «جنگل‌های ماسال، ترسیم خارق‌العاده‌ای از هنر نقاش ازل است.» از شاعرانگی این گزاره که بگذریم واقعاً جنگل‌های ماسال زیباست. این جنگل‌ها پر است از درختان خود روی وحشی و تناور. گونه‌های گیاهی متنوع در این جنگل‌ها دیده می‌شود که راش، توسکا و بلوط نمونه‌ای از آن است.
علاوه بر جنگل‌ها مراتعی خرم که طبیعت منطقه را به رنگ سبز ترئین کرده، به نحو خیره کننده نظر جلب می‌کند. جنگل‌های ماسال از ارتفاعات اورما در حد فاصل صومعه‌سرا و فومن امتداد یافته و ماسال را در بر گرفته است. پیشنهاد می‌کنیم حتما در سفر به ماسال فرصت یک روز زندگی جنگلی در این جنگل‌های دیدنی را برای خود فراهم کنید و از بوی مطبوع راش و بلوط و توسکا لذت ببرید. اگر به ماسال سفر کردید حتما گردش در را برنامه خود قرار دهید و از این تجربه لذت ببرید.
۲. رودها و چشمه‌های شهرستان ماسال
همان‌طور که در بخش تاریخچه اشاره کردیم دو شهر، شهرستان ماسال در کنار دو رودخانه واقع شده‌اند. مقصود رودخانه خالکایی ماسال و مرغک شاندرمن است؛ این دو رودخانه مهمترین رودخانه‌ای ماسال هستند که جزو جاذبه‌های طبیعی این شهرستان محسوب می‌شوند.
رودخانه خالکایی ماسال از قله مرتفع شاه معلم با ارتفاع ۳۱۵۰ متر سرچشمه می‌گیرد. رود مرغک شاندرمن سرچشمه‌ای متفاوت دارد؛ این رودخانه از ارتفاعات تالش در لچور سرچشمه گرفته و از به هم پیوستن رودهای النزه و سیفی، تشکیل شده است. مرغک پس از گذر از ضیابر به می‌ریزد.