دادخواست تامین خواسته چک
دادخواست تامین خواسته چک ابزاری قانونی و قدرتمند برای توقیف اموال بدهکار پیش از صدور حکم نهایی است که به دارنده چک برگشتی امکان می دهد مطالبات خود را تضمین کند. این اقدام حقوقی مانع از انتقال اموال توسط صادرکننده چک شده و شانس وصول طلب را به شکل چشمگیری افزایش می دهد.
در معاملات و مبادلات اقتصادی، چک به عنوان یک ابزار پرداخت رایج و معتبر شناخته می شود. اما گاهی اوقات، به دلایل مختلفی نظیر عدم موجودی کافی یا سایر محدودیت ها، چک برگشت خورده و دارنده آن را با چالش های حقوقی مواجه می سازد. در چنین شرایطی، یکی از کارآمدترین راه هایی که قانون گذار برای حمایت از حقوق دارندگان چک پیش بینی کرده است، تامین خواسته چک است. این راهنمای جامع با هدف ارائه اطلاعاتی دقیق و کاربردی، مسیر پیگیری حقوقی از طریق دادخواست تامین خواسته چک را برای شما روشن خواهد کرد. از تعریف مبانی حقوقی این فرآیند تا مراحل عملی، شرایط، مدارک لازم و حتی نکات ویژه مربوط به انواع چک، همه و همه با رویکردی تخصصی و قابل فهم بررسی شده اند تا شما بتوانید با آگاهی کامل و اطمینان خاطر نسبت به حفظ مطالبات خود اقدام نمایید.
۱. تامین خواسته چک چیست؟ (صفر تا صد مفهوم)
تامین خواسته در معنای لغوی به معنای حفظ کردن، ایمن ساختن و فراهم آوردن است. در بستر حقوقی، تامین خواسته اقدامی است که به موجب آن، خواهان (طلبکار) می تواند پیش از صدور رأی قطعی توسط مراجع قضایی، مال یا اموالی از خوانده (بدهکار) را توقیف کند تا در صورت پیروزی در دعوای اصلی، امکان وصول طلب یا دسترسی به خواسته خود را داشته باشد.
۱.۱. تعریف حقوقی و قانونی تامین خواسته چک
تامین خواسته چک به فرآیند حقوقی اطلاق می شود که طی آن دارنده چک برگشتی، با استناد به ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، از دادگاه درخواست می کند تا به میزان وجه چک برگشتی، اموال منقول یا غیرمنقول صادرکننده چک را توقیف کند. این توقیف تا زمان رسیدگی نهایی به دعوای اصلی مطالبه وجه و صدور حکم قطعی، به منظور جلوگیری از نقل و انتقال اموال توسط بدهکار و تضییع حق خواهان، برقرار خواهد ماند. قانون گذار با پیش بینی این سازوکار، قصد دارد از دارنده چک در برابر اقداماتی که ممکن است به منظور فرار از دین صورت گیرد، حمایت کند.
ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد: خواهان می تواند قبل از تقدیم دادخواست یا ضمن دادخواست راجع به اصل دعوا یا در جریان دادرسی تا وقتی که حکم قطعی صادر نشده است، در موارد زیر از دادگاه درخواست تامین خواسته نماید: الف) در صورتی که خواسته عین معین بوده و در معرض تضییع یا تفریط باشد. ب) در مواردی که خواهان برای تامین و حفظ حقوق خود دلایلی مبنی بر احتمال تضییع یا تفریط خواسته ارائه کند. ج) در کلیه دعاوی مستند به اسناد رسمی. د) در دعاوی مستند به چک، سفته و برات از تاریخ واخواست تا انقضای مدت سی روز از تاریخ برگشت. با توجه به بند د، چک به عنوان یکی از اسناد تجاری که قابلیت تامین خواسته را دارد، معرفی شده است.
۱.۲. هدف اصلی تامین خواسته در مورد چک
هدف غایی از تامین خواسته چک، توقیف اموال بدهکار قبل از آن است که وی فرصت یابد اموال خود را به دیگران منتقل کرده، مخفی کند یا از بین ببرد. این اقدام به خواهان اطمینان می دهد که حتی اگر رسیدگی به پرونده مطالبه وجه طولانی شود، اموال کافی برای اجرای حکم در دسترس خواهد بود. به عبارت دیگر، تامین خواسته، حکم یک اقدام احتیاطی را دارد که امنیت مالی دارنده چک را تضمین می کند.
۱.۳. تفاوت تامین خواسته با دعوای اصلی مطالبه وجه
تامین خواسته خود یک دعوای مستقل نیست، بلکه یک قرار یا دستور قضایی است که در کنار یا پیش از دعوای اصلی (مطالبه وجه چک) مطرح می شود. تفاوت های کلیدی آن ها عبارتند از:
- هدف: هدف تامین خواسته، صرفاً توقیف اموال برای تضمین اجرای حکم آتی است؛ در حالی که هدف دعوای اصلی مطالبه وجه، اثبات طلب و صدور حکم به پرداخت آن است.
- مهلت: دادگاه باید در اسرع وقت به درخواست تامین خواسته رسیدگی کند، اما رسیدگی به دعوای اصلی ممکن است زمان بر باشد.
- ماهیت: تامین خواسته یک قرار است که اجرای آن فوری است، در حالی که مطالبه وجه یک حکم است.
- عواقب عدم پیگیری: اگر پس از صدور قرار تامین خواسته، ظرف مهلت قانونی (۱۰ روز) دعوای اصلی اقامه نشود، قرار تامین خواسته خود به خود لغو می شود.
۱.۴. مزایای کلیدی تامین خواسته چک
این اقدام قانونی مزایای متعددی برای دارنده چک دارد:
- حفظ اموال: مهم ترین مزیت، جلوگیری از انتقال یا پنهان کردن اموال توسط بدهکار است.
- کاهش ریسک: با توقیف اموال، ریسک عدم وصول طلب به دلیل عدم توانایی مالی بدهکار در آینده کاهش می یابد.
- افزایش فشار بر بدهکار: توقیف اموال می تواند فشار روانی و حقوقی قابل توجهی بر بدهکار وارد آورد تا به سرعت نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام کند.
- سرعت عمل: دادگاه در رسیدگی به درخواست تامین خواسته سرعت بالایی دارد و معمولاً بدون اطلاع به خوانده، قرار صادر و اجرا می شود.
۲. شرایط لازم برای درخواست تامین خواسته چک (چه زمانی می توانید اقدام کنید؟)
درخواست تامین خواسته چک، مانند هر اقدام حقوقی دیگری، مستلزم رعایت شرایط و ارائه دلایل متقن به دادگاه است. اطلاع از این شرایط برای موفقیت در این فرآیند حیاتی است.
۲.۱. وجود چک برگشتی: الزام به دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک
اولین و اساسی ترین شرط برای درخواست تامین خواسته، وجود یک چک برگشتی است. این به معنای آن است که چک در تاریخ سررسید خود به بانک محال علیه ارائه شده و به دلیل عدم موجودی کافی، نقص امضا، مغایرت در اطلاعات یا سایر دلایل قانونی، منجر به صدور گواهی عدم پرداخت (یا همان برگ سبز) شده باشد. این گواهی سندی رسمی است که نشان می دهد بانک قادر به پرداخت وجه چک نبوده و خواهان می تواند با استناد به آن، اقدامات قانونی لازم را آغاز کند. مهلت قانونی برای مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت معمولاً تا ۶ ماه از تاریخ سررسید چک است، اما برای حفظ حقوق کامل تجاری، بهتر است در مهلت ۱۵ روزه یا حداکثر ۴۵ روزه اقدام شود.
۲.۲. چک در حکم سند لازم الاجرا
یکی از نکات برجسته در خصوص تامین خواسته چک، این است که چک (به شرط رعایت مهلت های قانونی) در حکم سند لازم الاجرا محسوب می شود. این ویژگی مهم، پیامد حقوقی خاصی را به همراه دارد: بر خلاف بسیاری از دعاوی که خواهان برای درخواست تامین خواسته باید مبلغی را به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز کند تا در صورت اثبات نادرستی دعوا، خسارات خوانده جبران شود، در مورد چک نیازی به پرداخت این خسارت نیست. این امر فرآیند درخواست تامین خواسته را برای دارنده چک تسهیل می کند.
۲.۳. احتمال تضییع حق خواهان
اگرچه چک به دلیل ماهیت سند لازم الاجرا بودن، نیاز به پرداخت خسارت احتمالی ندارد، اما در برخی موارد، دادگاه ممکن است نیاز به احراز احتمال تضییع حق توسط خواهان داشته باشد. مصادیق این احتمال می تواند شامل مواردی باشد که خواهان بتواند دلایلی ارائه دهد مبنی بر اینکه خوانده در حال انتقال اموال خود است، قصد خروج از کشور را دارد، یا وضعیت مالی وی به گونه ای است که در آینده نزدیک امکان وصول طلب به شدت کاهش می یابد. ارائه مدارک یا اطلاعاتی که این احتمال را تقویت کند، می تواند به سرعت صدور قرار تامین خواسته کمک کند.
۲.۴. صلاحیت دادگاه
برای ارائه دادخواست تامین خواسته، باید به دادگاه صالح مراجعه کرد. به طور کلی، دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای اصلی مطالبه وجه و همچنین درخواست تامین خواسته، می تواند یکی از موارد زیر باشد:
- دادگاه محل اقامت خوانده: محلی که صادرکننده چک در آن اقامت دارد.
- دادگاه محل صدور گواهی عدم پرداخت: دادگاهی که در حوزه قضایی محل بانک محال علیه (صادرکننده گواهی عدم پرداخت) قرار دارد.
- دادگاه محل امضا یا معامله: در برخی موارد، دادگاه محل امضای چک یا محل وقوع معامله ای که چک بابت آن صادر شده است.
انتخاب دادگاه صالح می تواند بر سرعت و سهولت پیگیری پرونده تاثیرگذار باشد.
۳. مراحل گام به گام ارائه دادخواست تامین خواسته چک (راهنمای عملی)
پیگیری حقوقی وصول چک از طریق تامین خواسته، فرآیندی چندمرحله ای است که هر گام آن اهمیت خاص خود را دارد. در ادامه، این مراحل به صورت عملی و گام به گام توضیح داده می شوند.
۳.۱. مرحله اول: برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت
اولین اقدام پس از سررسید چک و عدم وصول آن، مراجعه به بانک محال علیه (بانکی که چک بر روی آن صادر شده) است. در این مرحله، باید درخواست برگشت زدن چک را به بانک ارائه دهید. بانک پس از بررسی حساب صادرکننده و احراز عدم موجودی کافی یا سایر دلایل موجه، اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت می نماید. این گواهی شامل اطلاعات مهمی نظیر علت دقیق عدم پرداخت، مشخصات چک، مشخصات دارنده و صادرکننده، و تاریخ مراجعه به بانک است. نکات مهم:
- مهلت قانونی: برای حفظ تمام حقوق قانونی و امتیازات چک به عنوان سند لازم الاجرا، بهتر است چک در مهلت ۱۵ روزه از تاریخ سررسید (برای چک های صادره در یک شهر) یا ۴۵ روزه (برای چک های صادره در شهرهای مختلف) برگشت زده شود. حداکثر مهلت برای دریافت گواهی عدم پرداخت نیز ۶ ماه است که در صورت انقضای آن، برخی از امتیازات چک از بین می رود، اما همچنان قابلیت طرح دعوای حقوقی وجود دارد.
- ضرورت درج علت دقیق: اطمینان حاصل کنید که بانک علت دقیق و کامل عدم پرداخت را در گواهی درج کرده باشد، زیرا این اطلاعات در دادخواست شما مورد استناد قرار خواهد گرفت.
۳.۲. مرحله دوم: شناسایی اموال بدهکار (کلید موفقیت در توقیف)
توقیف اموال، نیازمند شناسایی آن هاست. هرچند دادگاه می تواند راساً اقدام به استعلام اموال کند، اما اگر خواهان اطلاعاتی از اموال بدهکار داشته باشد، فرآیند تسریع و تسهیل می گردد. روش های شناسایی:
- استعلام از ثبت اسناد: برای شناسایی املاک و مستغلات.
- استعلام از راهور: برای شناسایی خودرو و وسایل نقلیه.
- استعلام از بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
- استعلام از اداره ثبت شرکت ها: برای شناسایی سهام یا سهم الشرکه در شرکت ها.
- ارائه اطلاعات به دادگاه: پس از شناسایی اموال، می توانید اطلاعات آن ها (مثلاً پلاک خودرو، شماره ثبتی ملک، شماره حساب بانکی) را در دادخواست خود ذکر کرده و از دادگاه بخواهید دستور توقیف آن ها را صادر کند.
۳.۳. مرحله سوم: تنظیم دادخواست تامین خواسته
دادخواست تامین خواسته باید به صورت رسمی و مطابق با فرم های موجود در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم شود. ساختار و محتوای یک دادخواست اصولی:
- مشخصات خواهان: نام، نام خانوادگی، آدرس، کد ملی.
- مشخصات خوانده: نام، نام خانوادگی، آدرس، کد ملی صادرکننده چک و در صورت لزوم ظهرنویس.
- خواسته: در این قسمت باید به صراحت ذکر شود: صدور قرار تامین خواسته معادل مبلغ چک شماره … به تاریخ … و توقیف اموال خوانده به شرح پیوست (در صورت شناسایی اموال) یا استعلام از مراجع مربوطه و توقیف به میزان خواسته.
- دلایل و منضمات: اصل و کپی چک برگشتی، اصل و کپی گواهی عدم پرداخت، مدارک شناسایی خواهان و هرگونه سند یا مدرک دال بر وجود اموال خوانده.
- شرح دادخواست: در این بخش، باید به طور خلاصه و مستند، ماجرا را توضیح دهید؛ از صدور چک و سررسید آن تا عدم پرداخت و دریافت گواهی عدم پرداخت. همچنین، به دلیل عدم امکان وصول وجه چک در موعد مقرر و احتمال تضییع حق و فرار از دین، درخواست صدور قرار تامین خواسته را مطرح نمایید.
۳.۴. مرحله چهارم: ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
پس از تنظیم دادخواست، باید آن را به همراه مدارک لازم از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه صالح ارائه دهید. در این مرحله، هزینه های دادرسی مربوط به تامین خواسته نیز پرداخت می شود.
۳.۵. مرحله پنجم: بررسی دادخواست و صدور قرار تامین خواسته توسط دادگاه
دادگاه، پس از دریافت دادخواست، بدون نیاز به تشکیل جلسه دادرسی و معمولاً با سرعت بالا (گاهی ظرف چند ساعت یا چند روز)، نسبت به بررسی شرایط و صدور قرار تامین خواسته اقدام می کند. نکته مهم: این قرار معمولاً قبل از ابلاغ به خوانده اجرا می شود. این سرعت عمل و عدم اطلاع قبلی به خوانده، به این دلیل است که فرصت انتقال یا پنهان کردن اموال از او سلب شود.
۳.۶. مرحله ششم: اجرای قرار تامین خواسته توسط اجرای احکام
پس از صدور قرار تامین خواسته، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارجاع می شود. مامورین اجرای احکام، با استناد به قرار صادره، نسبت به توقیف اموال معرفی شده یا استعلام شده از سوی دادگاه اقدام می کنند. این توقیف می تواند شامل حساب های بانکی، املاک، خودرو، سهام و سایر اموال منقول و غیرمنقول باشد.
۳.۷. مرحله هفتم: طرح دعوای اصلی مطالبه وجه
پس از صدور و اجرای قرار تامین خواسته، خواهان موظف است ظرف مهلت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ قرار اجرا شده، دادخواست اصلی مطالبه وجه چک را نیز از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه صالح ارائه دهد. توضیح عواقب عدم رعایت این مهلت: در صورتی که خواهان در این مهلت ۱۰ روزه، دعوای اصلی خود را مطرح نکند، قرار تامین خواسته صادر شده ملغی اثر خواهد شد و رفع توقیف از اموال خوانده صورت می گیرد. این نکته از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و عدم رعایت آن می تواند تمام زحمات و هزینه های انجام شده را از بین ببرد.
۴. مدارک لازم برای دادخواست تامین خواسته چک
آماده سازی دقیق و کامل مدارک، از ارکان اصلی موفقیت در روند تامین خواسته چک است. مدارک مورد نیاز عبارتند از:
- اصل و کپی چک برگشتی: چکی که وجه آن پرداخت نشده است.
- اصل و کپی گواهی عدم پرداخت بانک: سندی که توسط بانک محال علیه صادر شده و عدم پرداخت وجه چک را تایید می کند.
- مدارک شناسایی خواهان: شامل اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه دارنده چک.
- در صورت وجود، اسناد و مدارک مربوط به اموال خوانده: اگر از اموال خوانده اطلاعاتی دارید (مانند سند مالکیت ملک، مدارک خودرو، اطلاعات حساب بانکی)، ارائه کپی یا مشخصات دقیق آن ها به تسریع فرآیند کمک می کند.
- وکالتنامه وکیل: در صورتی که پرونده را به وکیل سپرده اید، وکالتنامه معتبر الزامی است.
- فرم دادخواست تامین خواسته: تکمیل شده از طریق سامانه ثنا یا دفاتر خدمات قضایی.
۵. تامین خواسته برای انواع چک: (قدیمی، صیادی و ظهرنویسی شده)
قوانین مربوط به چک در طول زمان دچار تغییراتی شده است که نحوه پیگیری و تامین خواسته را برای انواع مختلف چک متمایز می کند. درک این تفاوت ها برای اقدام صحیح حقوقی ضروری است.
۵.۱. تامین خواسته چک های صیادی (بنفش)
چک های صیادی، که از سال ۱۳۹۹ وارد چرخه بانکی کشور شده اند، ویژگی های منحصر به فردی دارند که فرآیند تامین خواسته آن ها را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. این چک ها که با رنگ بنفش و درج شناسه صیادی شناخته می شوند، لازم است در سامانه صیاد ثبت و تأیید شوند. نکات و ویژگی های خاص:
- ثبت در سامانه صیاد: صدور و انتقال چک های صیادی از طریق سامانه صیاد بانک مرکزی انجام می شود. این ویژگی، اعتبار و رصد پذیری چک را افزایش داده است.
- مزیت عدم پرداخت خسارت احتمالی: همانند چک های عادی، در صورت برگشت خوردن چک صیادی و دریافت گواهی عدم پرداخت، برای درخواست تامین خواسته نیازی به پرداخت خسارت احتمالی نیست، مشروط بر اینکه تمام مراحل و مهلت های قانونی رعایت شده باشد.
- سرعت عمل در توقیف: به دلیل اعتبار بالای چک صیادی و قابلیت استعلام آسان آن، دادگاه ها معمولاً با سرعت بیشتری قرار تامین خواسته را صادر می کنند.
فرآیند درخواست تامین خواسته چک صیادی مشابه مراحل عمومی است که پیشتر توضیح داده شد، با این تفاوت که اطلاعات چک به راحتی از طریق سامانه های بانکی قابل استعلام و صحت سنجی است.
۵.۲. تامین خواسته چک های قدیمی
چک های قدیمی، آن دسته از چک ها هستند که پیش از الزامی شدن سامانه صیاد صادر شده اند. اگرچه استفاده از آن ها رو به کاهش است، اما هنوز ممکن است در معاملات گذشته با این نوع چک ها مواجه شویم. محدودیت های زمانی و مهلت های خاص:
- مهلت ۱۵ روزه، ۱ سال و ۵ سال: این مهلت ها برای طرح دعوای کیفری و برخی امتیازات قانونی چک های قدیمی حائز اهمیت بودند که در حال حاضر با قانون جدید چک، این مسائل پیچیدگی بیشتری یافته است. در مورد چک های قدیمی نیز، برای حفظ امتیازات چک، توصیه می شود در مهلت های اولیه (۱۵ یا ۴۵ روز) برگشت زده شود.
- پرداخت خسارت احتمالی در برخی موارد: اگر دارنده چک قدیمی خارج از مهلت های قانونی اولیه اقدام به برگشت زدن و طرح دعوا کند، ممکن است دادگاه برای صدور قرار تامین خواسته، او را ملزم به پرداخت خسارت احتمالی کند. این خسارت معمولاً معادل ۲۰ درصد مبلغ چک است که به صندوق دادگستری واریز می شود.
با این حال، حتی برای چک های قدیمی که از مهلت های اولیه برگشت آن ها گذشته است، همچنان امکان طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه و درخواست تامین خواسته وجود دارد، اما ممکن است با پیچیدگی ها و هزینه های بیشتری همراه باشد.
۵.۳. تامین خواسته علیه ظهرنویس (ضامن) چک
در بسیاری از موارد، چک توسط فردی غیر از صادرکننده، ظهرنویسی شده است. ظهرنویس یا ظهرنویسان، افرادی هستند که با امضای خود در پشت چک، مسئولیت تضامنی با صادرکننده در پرداخت وجه چک را بر عهده می گیرند. این افراد می توانند ضامن یا انتقال دهنده چک باشند. شرایط قانونی و نحوه اقدام:
- مسئولیت تضامنی: ظهرنویسان مسئولیت تضامنی با صادرکننده چک دارند. به این معنا که دارنده چک می تواند به هر یک از آن ها یا همه آن ها به طور همزمان برای مطالبه وجه مراجعه کند.
- اهمیت ذکر نام ظهرنویس در دادخواست: اگر قصد دارید علیه ظهرنویس نیز تامین خواسته بگیرید و اموال او را توقیف کنید، حتماً باید نام و مشخصات او را به عنوان خوانده در دادخواست تامین خواسته و همچنین در دادخواست اصلی مطالبه وجه ذکر نمایید. عدم ذکر نام ظهرنویس در دادخواست می تواند منجر به عدم توقیف اموال او شود.
- مهلت اقدام: برای اقامه دعوا علیه ظهرنویس، رعایت مهلت های قانونی اهمیت بیشتری دارد. طبق قانون تجارت، اقامه دعوا علیه ظهرنویسان باید در مهلت یک سال از تاریخ واخواست (برگشت زدن) صورت گیرد، در غیر این صورت حق رجوع به ظهرنویس از بین می رود.
بنابراین، دارنده چک می تواند علاوه بر صادرکننده، از دادگاه درخواست تامین خواسته علیه ظهرنویس یا ظهرنویسان را نیز داشته باشد تا از اموال آن ها نیز به میزان طلب خود توقیف کند.
۶. هزینه ها و تعرفه های تامین خواسته چک
آگاهی از هزینه های مربوط به تامین خواسته چک، بخش مهمی از برنامه ریزی برای پیگیری حقوقی است. این هزینه ها عمدتاً شامل هزینه دادرسی، هزینه اجرای قرار و در صورت لزوم، حق الوکاله وکیل می شود.
۶.۱. هزینه دادرسی
هزینه دادرسی بر اساس مبلغ خواسته (یعنی مبلغ چک) و تعرفه های سالیانه قوه قضائیه تعیین می شود. این تعرفه ها معمولاً درصدی از مبلغ خواسته هستند. در دعاوی مالی تا سقف معینی، مبلغ ثابت و برای مازاد بر آن، درصدی از مازاد دریافت می شود. برای تامین خواسته نیز همین نرخ ها ملاک عمل قرار می گیرد. نکته حائز اهمیت: برای چک هایی که در مهلت قانونی (۶ ماه از تاریخ سررسید برای مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت) برگشت خورده اند و تمام شرایط قانونی را دارند، در اکثر موارد نیاز به پرداخت خسارت احتمالی نیست، که خود به کاهش چشمگیر هزینه ها کمک می کند. اما برای چک هایی که از این مهلت گذشته اند، ممکن است دادگاه تا ۲۰ درصد از مبلغ خواسته را به عنوان خسارت احتمالی از خواهان دریافت کند.
۶.۲. هزینه اجرای قرار
پس از صدور قرار تامین خواسته، برای اجرای آن توسط اجرای احکام دادگستری، هزینه های اجرایی نیز دریافت می شود. این هزینه نیز بر اساس تعرفه های قانونی و معمولاً درصدی از مبلغی است که توقیف می شود یا قرار است توقیف شود. این هزینه نیز در ابتدا توسط خواهان پرداخت می شود.
۶.۳. هزینه حق الوکاله (در صورت استفاده از وکیل)
اگر پرونده به وکیل سپرده شود، هزینه حق الوکاله وکیل نیز به جمع هزینه ها اضافه خواهد شد. حق الوکاله وکیل می تواند بر اساس توافق طرفین یا تعرفه های مصوب کانون وکلای دادگستری تعیین شود. در مواردی که مبلغ چک بالا است یا پرونده دارای پیچیدگی های خاصی است (مانند تعدد ظهرنویسان یا عدم شناسایی اموال بدهکار)، سپردن پرونده به وکیل می تواند با وجود هزینه اولیه، در درازمدت به صرفه جویی در زمان، جلوگیری از خطاهای احتمالی و افزایش شانس موفقیت منجر شود.
۶.۴. امکان مطالبه تمامی هزینه ها از خوانده
خبر خوب برای دارنده چک این است که در صورت پیروزی در دعوای اصلی مطالبه وجه و صدور حکم قطعی به نفع خواهان، تمامی هزینه هایی که برای دادرسی، اجرای قرار و حق الوکاله وکیل (در صورت مطالبه در دادخواست) پرداخت شده است، به عنوان هزینه دادرسی قابل مطالبه از خوانده (بدهکار) خواهد بود. به این ترتیب، خواهان می تواند علاوه بر اصل مبلغ چک، تمامی هزینه های قانونی انجام شده را نیز از صادرکننده چک دریافت نماید.
۷. نمونه دادخواست تامین خواسته چک (کامل و آماده استفاده)
در این بخش، یک نمونه دادخواست تامین خواسته چک ارائه می شود. این نمونه صرفاً جهت آشنایی شما با ساختار کلی و محتوای لازم در این نوع دادخواست است و توصیه می شود برای پرونده خاص خود حتماً با یک متخصص حقوقی مشورت نمایید.
فرم دادخواست تامین خواسته
خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شما]
نام پدر: [نام پدر شما]
کد ملی: [کد ملی شما]
آدرس: [آدرس کامل پستی شما]
تلفن: [شماره تماس شما]
خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی صادرکننده چک]
نام پدر: [نام پدر صادرکننده چک]
کد ملی: [کد ملی صادرکننده چک]
آدرس: [آدرس کامل پستی صادرکننده چک]
تلفن: [شماره تماس صادرکننده چک]
وکیل خواهان: (در صورت وجود)
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
نام پدر: [نام پدر وکیل]
کد ملی: [کد ملی وکیل]
آدرس: [آدرس کامل دفتر وکیل]
تلفن: [شماره تماس وکیل]
خواسته:
صدور قرار تامین خواسته معادل مبلغ یک فقره چک به شماره [شماره چک]، به مبلغ [مبلغ چک به ریال و حروف]، و توقیف اموال منقول و غیرمنقول خوانده به میزان خواسته، از طریق استعلام از مراجع مربوطه (مانند اداره ثبت اسناد و املاک، راهور، بانک مرکزی و سازمان بورس) و یا توقیف اموال معرفی شده به شرح ذیل (در صورت وجود).
دلایل و منضمات:
- یک برگ چک به شماره [شماره چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به تاریخ [تاریخ سررسید چک]
- گواهی عدم پرداخت (برگشتی) صادره از بانک [نام بانک] به شماره [شماره گواهی] به تاریخ [تاریخ گواهی]
- کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان
- (در صورت معرفی اموال) کپی مدارک اثبات مالکیت اموال خوانده (مثال: شماره پلاک خودرو، پلاک ثبتی ملک، شماره حساب بانکی)
- وکالتنامه (در صورت وجود وکیل)
شرح دادخواست:
با سلام و احترام به حضور ریاست محترم دادگاه [نام دادگاه صالح، مثال: حقوقی تهران]
احتراماً به استحضار می رساند که اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، دارنده یک فقره چک به شماره [شماره چک]، به مبلغ [مبلغ چک به ریال]، صادره از حساب جاری شماره [شماره حساب] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه]، با تاریخ سررسید [تاریخ سررسید چک]، می باشم. متاسفانه، علیرغم سررسید موعد چک و مراجعات مکرر اینجانب به بانک محال علیه، خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] از پرداخت وجه چک خودداری نموده اند. لذا، بانک محال علیه در تاریخ [تاریخ گواهی] اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت (برگشتی) به شماره [شماره گواهی] نموده که تصویر آن به پیوست تقدیم می گردد.
با توجه به عدم پرداخت وجه چک مذکور و مستند به گواهی عدم پرداخت بانک، و نظر به اینکه اینجانب بیم آن را دارم که خوانده محترم با نقل و انتقال اموال خود، موجب تضییع حق و عدم امکان وصول طلب اینجانب در آینده گردند، و با عنایت به اینکه چک در حکم سند لازم الاجرا محسوب می شود و درخواست تامین خواسته مستند به بند د ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی می باشد، از آن مقام محترم قضایی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته به میزان وجه چک و توقیف اموال منقول و غیرمنقول خوانده را دارم. شایان ذکر است که این توقیف تا زمان رسیدگی به دعوای اصلی مطالبه وجه چک و صدور حکم قطعی، جهت جلوگیری از فرار از دین و تضییع حقوق اینجانب، مورد تقاضا است.
همچنین، اعلام می دارم که دادخواست اصلی مطالبه وجه چک، متعاقباً و در مهلت قانونی (۱۰ روز پس از اجرای قرار تامین خواسته) تقدیم خواهد شد.
با احترام فراوان
امضای خواهان/وکیل خواهان
۸. چرا سپردن این کار به وکیل هوشمندانه ترین انتخاب است؟
با وجود راهنماهای جامع، فرآیندهای حقوقی نظیر تامین خواسته چک، دارای پیچیدگی ها و ظرایفی هستند که عدم آگاهی از آن ها می تواند به تضییع حق یا طولانی شدن فرآیند منجر شود. سپردن این امور به یک وکیل متخصص، انتخابی هوشمندانه محسوب می شود.
۸.۱. پیچیدگی های حقوقی و جلوگیری از خطاهای رایج
قوانین مربوط به چک، آیین دادرسی مدنی و اجرای احکام، گسترده و گاهی دارای تبصره ها و استثنائات متعددی است. یک وکیل با تجربه، به تمامی این جزئیات مسلط است و می تواند از خطاهای رایج که ممکن است توسط افراد عادی صورت گیرد (مانند عدم رعایت مهلت های قانونی، اشتباه در تنظیم دادخواست، یا عدم شناسایی صحیح دادگاه صالح)، جلوگیری کند. این خطاها می توانند به لغو قرار تامین خواسته یا حتی از دست رفتن برخی از حقوق قانونی دارنده چک منجر شوند.
۸.۲. تسریع در فرآیند و صرفه جویی در زمان و هزینه
وکلای متخصص با شناخت کامل از رویه های قضایی و اداری، می توانند فرآیند تامین خواسته و مطالبه وجه را به شکل چشمگیری تسریع بخشند. آن ها می دانند چه مدارکی لازم است، چگونه باید دادخواست را تنظیم کرد و کدام دادگاه صالح به رسیدگی است. این امر نه تنها زمان زیادی را برای شما صرفه جویی می کند، بلکه با جلوگیری از اشتباهات و نیاز به طرح مجدد دعوا، در هزینه های احتمالی نیز صرفه جویی خواهد شد. همچنین، یک وکیل می تواند با پیگیری مستمر پرونده در مراحل مختلف قضایی و اجرایی، از توقف های غیرضروری جلوگیری کند.
۸.۳. تجربه و تخصص در شناسایی اموال و پیگیری پرونده
شناسایی دقیق و کارآمد اموال بدهکار، از مهمترین عوامل موفقیت در تامین خواسته است. وکلای با تجربه، اغلب با روش های قانونی و منابع مختلف برای شناسایی اموال آشنایی دارند و می توانند به صورت مؤثرتری اقدام به استعلام و معرفی اموال به دادگاه کنند. همچنین، آن ها در مراحل اجرای قرار و پیگیری توقیف اموال، از تخصص لازم برخوردارند و می توانند اطمینان حاصل کنند که قرار تامین خواسته به درستی و به صورت کامل اجرا می شود.
۸.۴. افزایش شانس موفقیت و وصول طلب
با توجه به تجربه و تخصص وکیل در تمامی مراحل پرونده، شانس موفقیت در توقیف اموال و در نهایت وصول کامل طلب به طور قابل توجهی افزایش می یابد. وکیل می تواند بهترین استراتژی حقوقی را بر اساس جزئیات پرونده شما اتخاذ کند و در مواجهه با چالش های احتمالی، راهکارهای مناسب را ارائه دهد.
۸.۵. امکان ارائه مشاوره های حقوقی تکمیلی
یک وکیل علاوه بر پیگیری پرونده تامین خواسته، می تواند مشاوره های حقوقی جامعی در مورد سایر ابعاد حقوقی چک (مانند دعوای کیفری چک، تقسیط بدهی، یا مذاکره با بدهکار) ارائه دهد و شما را در تصمیم گیری های بعدی راهنمایی کند. این دیدگاه جامع حقوقی، اطمینان خاطر بیشتری را برای شما به ارمغان می آورد.
نتیجه گیری
دادخواست تامین خواسته چک، بدون شک یکی از قدرتمندترین ابزارهای قانونی در دست دارندگان چک برگشتی است. این سازوکار حمایتی به شما امکان می دهد تا پیش از آنکه بدهکار فرصت از بین بردن یا انتقال اموال خود را پیدا کند، نسبت به توقیف آن ها اقدام نمایید و بدین ترتیب، شانس وصول مطالبات خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهید. همانطور که در این راهنمای جامع مشاهده شد، از مراحل ابتدایی برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت، تا تنظیم دادخواست، شناسایی اموال و اجرای قرار تامین خواسته، هر گام نیازمند دقت و آگاهی کامل از قوانین و رویه های قضایی است.
با این حال، با توجه به پیچیدگی های حقوقی، اهمیت رعایت مهلت های قانونی و ضرورت شناسایی دقیق اموال، همواره توصیه می شود که برای پیگیری دادخواست تامین خواسته چک، از مشاوره وکلای متخصص و با تجربه در این حوزه بهره مند شوید. تجربه یک وکیل نه تنها می تواند فرآیند را تسریع بخشد و شما را از خطاهای احتمالی مصون دارد، بلکه شانس موفقیت و وصول کامل طلب شما را به شکل چشمگیری افزایش خواهد داد. اقدام به موقع و صحیح، کلید حفظ حقوق شما در این فرآیند است. برای حفظ حقوق قانونی خود و اطمینان از پیگیری صحیح پرونده، از مشاوره با متخصصین حقوقی دریغ نکنید.