انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث
انتقال چک صیادی که در سامانه صیاد ثبت نشده است، از منظر حقوقی فاقد اعتبار تجاری بوده و قابلیت وصول از بانک را ندارد. این اقدام پیامدهای قانونی متعددی برای صادرکننده، انتقال دهنده و دریافت کننده ثالث به همراه خواهد داشت و می تواند حقوق طرفین را به شدت تضییع کند. این مسئله به دلیل الزامات قانون جدید چک و نقش محوری سامانه صیاد در اعتباربخشی به اسناد تجاری اهمیت ویژه ای یافته است.
چک، به عنوان یکی از رایج ترین ابزارهای پرداخت و تضمین در نظام مالی ایران، همواره نقش حیاتی در تسهیل معاملات و مبادلات اقتصادی ایفا کرده است. با این حال، تحولات قانونی اخیر، به ویژه پس از اصلاح قانون صدور چک در سال ۱۳۹۷ و راه اندازی سامانه یکپارچه چک (صیاد)، دگرگونی های اساسی در اعتبار و چگونگی انتقال این سند تجاری ایجاد کرده است.
هدف قانونگذار از این تغییرات، افزایش امنیت مبادلات، شفافیت در گردش چک، کاهش آمار چک های برگشتی و در نهایت، اعتباربخشی بیشتر به چک در جامعه بوده است. اما این تغییرات، پرسش ها و ابهامات حقوقی جدیدی را نیز مطرح کرده اند، به خصوص در مورد وضعیت چک صیادی که مراحل ثبت خود را در سامانه مذکور طی نکرده است.
موضوع انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث، یکی از مهم ترین چالش های حقوقی است که هم صادرکنندگان، هم دریافت کنندگان و هم انتقال دهندگان را درگیر می کند. در واقع، بسیاری از افراد بدون آگاهی از الزامات قانونی جدید، اقدام به ظهرنویسی فیزیکی چک هایی می کنند که اساساً در سامانه صیاد ثبت نشده اند، و همین امر می تواند منجر به از دست رفتن حقوق و تحمیل مسئولیت های ناخواسته شود. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق ابعاد حقوقی و پیامدهای این اقدام خواهیم پرداخت.
مبانی و الزامات قانونی چک صیادی
برای درک عمیق تر وضعیت حقوقی انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث، ضروری است ابتدا با مبانی و الزامات قانونی حاکم بر چک های صیادی آشنا شویم. قانون جدید صدور چک، تحولات بنیادینی را در نظام پرداخت کشور به وجود آورده است که آگاهی از آن ها برای تمامی فعالان اقتصادی و عموم مردم حیاتی است.
چک صیادی: تفاوت ها و اهمیت ثبت
چک صیادی، نوعی سند تجاری است که با هدف افزایش امنیت و شفافیت در مبادلات مالی و کاهش سوءاستفاده ها و دعاوی مربوط به چک های بلامحل معرفی شده است. تفاوت اصلی چک های صیادی با چک های قدیمی، در ماهیت اعتبار آن ها نهفته است. در گذشته، اعتبار چک بیشتر به امضای صادرکننده و موجودی حساب او وابسته بود، اما در چک های صیادی، عنصر ثبت در سامانه صیاد به عنوان یک شرط اساسی برای اعتبار تجاری آن اضافه شده است.
مشخصات ظاهری این چک ها شامل رنگ صورتی، کد ۱۶ رقمی منحصربه فرد صیادی و طرح یکپارچه است. اما جوهره اصلی اعتبار این چک ها، فراتر از ظاهر آن ها، در فرایند ثبت الکترونیکی آن ها در سامانه صیاد نهفته است. بر این اساس، هرگونه عملیات مرتبط با چک شامل صدور، دریافت و انتقال، باید در سامانه صیاد ثبت و تأیید شود. این یعنی صرفاً صدور فیزیکی چک یا ظهرنویسی دستی، برای اعتبار تجاری آن کافی نیست.
چرا ثبت در سامانه صیاد ضروری است؟
قانونگذار با وضع این قانون و راه اندازی سامانه صیاد، اهداف متعددی را دنبال کرده است که اصلی ترین آن ها عبارتند از:
- افزایش امنیت: با ثبت اطلاعات در سامانه، امکان جعل و سوءاستفاده از چک ها به شدت کاهش می یابد. هر چک صیادی یک شناسه منحصربه فرد دارد که اصالت آن را تضمین می کند.
- شفافیت در گردش مالی: تمامی مراحل صدور، دریافت و انتقال چک به صورت الکترونیکی ثبت می شود. این شفافیت، امکان پیگیری و نظارت بر گردش چک را فراهم می آورد.
- افزایش مسئولیت پذیری صادرکننده: صادرکننده مکلف است مشخصات چک و گیرنده را در سامانه ثبت کند. این اقدام، مسئولیت پذیری وی را در قبال چک صادره افزایش می دهد.
- کاهش دعاوی حقوقی: با شفافیت و قابلیت پیگیری بیشتر، آمار چک های برگشتی و به تبع آن، دعاوی حقوقی و کیفری مربوط به چک کاهش می یابد.
- امکان استعلام وضعیت چک: هر یک از طرفین معامله می توانند با استعلام از سامانه، از وضعیت اعتباری صادرکننده و وضعیت ثبت چک اطمینان حاصل کنند.
فرایند ثبت و انتقال چک در سامانه صیاد
فرایند ثبت و انتقال چک در سامانه صیاد، به صورت الکترونیکی و از طریق ابزارهای بانکی (مانند اینترنت بانک، موبایل بانک و اپلیکیشن های پرداخت مجاز) انجام می شود و شامل مراحل کلی زیر است:
- ثبت صدور چک: صادرکننده چک پس از نوشتن اطلاعات روی برگه چک، باید مشخصات آن (مبلغ، تاریخ سررسید، نام و کد ملی گیرنده) را در سامانه صیاد ثبت کند.
- تایید دریافت چک: گیرنده اول چک، پس از دریافت فیزیکی برگه چک، باید با مراجعه به سامانه صیاد، اطلاعات ثبت شده توسط صادرکننده را بررسی و دریافت چک را تایید کند. بدون این تایید، چک در وضعیت نامعتبر باقی می ماند.
- ثبت انتقال چک: در صورتی که دارنده چک (گیرنده اول یا هر انتقال دهنده بعدی) قصد انتقال آن به شخص ثالث را داشته باشد، باید مشخصات چک و گیرنده جدید را در سامانه صیاد ثبت کند. این اقدام جایگزین ظهرنویسی صرف فیزیکی می شود.
- تایید انتقال توسط گیرنده جدید: شخص ثالث (گیرنده جدید) نیز باید پس از دریافت فیزیکی چک و اطلاع از ثبت انتقال در سامانه، با مراجعه به سامانه، انتقال را تایید کند.
این مراحل تضمین می کنند که هویت تمامی طرفین در زنجیره نقل و انتقال چک، برای سیستم بانکی و مراجع قضایی مشخص باشد و از سوءاستفاده ها جلوگیری شود. عدم رعایت هر یک از این مراحل، می تواند اعتبار تجاری چک را خدشه دار کند و آن را به یک سند عادی تقلیل دهد.
پیامدهای حقوقی چک صیادی ثبت نشده
یکی از مهم ترین بخش های این بحث، روشن ساختن پیامدهای حقوقی چک صیادی است که مراحل ثبت آن در سامانه صیاد به درستی انجام نشده است. این بخش، هسته اصلی موضوع مقاله را تشکیل می دهد و به وضوح نشان می دهد که چرا انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث می تواند تبعات جبران ناپذیری داشته باشد.
تعریف چک صیادی ثبت نشده
چک صیادی ثبت نشده، به چکی گفته می شود که صادرکننده آن، اطلاعات مربوط به صدور و مشخصات گیرنده اول را در سامانه صیاد ثبت نکرده باشد. همچنین، اگر چک به نام گیرنده اول ثبت شده باشد اما دارنده آن قصد انتقال به شخص ثالث را داشته باشد و این انتقال در سامانه صیاد ثبت و تأیید نشود، آن چک نسبت به شخص ثالث، در حکم چک ثبت نشده تلقی می شود. به عبارت دیگر، چک از لحظه ای که از زنجیره ثبت در سامانه صیاد خارج می شود، از اعتبار تجاری خارج می گردد.
عدم اعتبار بانکی و فقدان وصف تجاری
مهمترین پیامد عدم ثبت چک صیادی در سامانه، بی اعتباری آن از نظر بانکی است. بانک ها بر اساس قانون، اجازه پرداخت وجه چک را در صورت عدم ثبت صحیح در سامانه صیاد، ندارند. این بدان معناست که حتی اگر صادرکننده در حساب خود موجودی کافی داشته باشد، تا زمانی که چک در سامانه ثبت نشده باشد، دارنده نمی تواند وجه آن را از بانک دریافت کند.
فراتر از عدم امکان وصول وجه از بانک، یک چک ثبت نشده، وصف تجاری خود را از دست می دهد. این به زبان ساده یعنی، چکی که باید یک سند تجاری با مزایای خاص خود (مانند مسئولیت تضامنی، سرعت در اجرا و امکان طرح شکایت کیفری) باشد، صرفاً به یک سند عادی تبدیل می شود. به عنوان یک سند عادی، چک دیگر مشمول قوانین خاص اسناد تجاری نیست و دارنده آن نمی تواند از مزایای ویژه ای که قانون تجارت برای چک قائل شده است، بهره مند شود. به عنوان مثال، امکان شکایت کیفری علیه صادرکننده چک بلامحل (که طبق قانون جدید فقط شامل چک های ثبت شده می شود) از بین می رود و پیگیری وجه آن تنها از طریق دعاوی حقوقی و طبق قواعد عمومی قانون مدنی امکان پذیر خواهد بود.
طبق قانون جدید صدور چک، ثبت چک در سامانه صیاد، شرط لازم و اساسی برای برخورداری از مزایا و ضمانت های اسناد تجاری است و چک های ثبت نشده، صرفاً یک سند عادی تلقی می شوند.
تبیین نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
در راستای تبیین دقیق تر وضعیت حقوقی چک های ثبت نشده، اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره 7/1402/753 مورخ 1402/10/16 به صراحت به ابهامات موجود پاسخ داده است. این نظریه، که سندی کلیدی در این زمینه محسوب می شود، نکات مهمی را روشن می سازد:
- شرط اعتبار تجاری: نظریه مشورتی تأکید می کند که به موجب تبصره یک اصلاحی ۲۹/۱/۱۴۰۰ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک مصوب ۱۳۹۷/۸/۱۳، ثبت چک در سامانه صیاد، شرط اعتبار و شمول قوانین مربوط به سند تجاری است. این یعنی بدون ثبت، چک از ماهیت تجاری خود خارج می شود.
- عدم امکان ظهرنویسی تجاری: در صورت عدم ثبت در سامانه، دارنده نمی تواند از مزایای اسناد تجاری از جمله ظهرنویسی استفاده کند. این به آن معناست که ظهرنویسی فیزیکی روی چنین چکی، آثار حقوقی یک ظهرنویسی تجاری را نخواهد داشت و مسئولیت تضامنی ظهرنویسان را ایجاد نمی کند.
- حاکمیت قانون مدنی: نظریه مشورتی صراحتاً بیان می دارد که در صورت عدم ثبت، روابط طرفین (صادرکننده، دارنده، انتقال دهنده) تابع عمومات قانون مدنی است. بنابراین، اگرچه دین اصلی پابرجاست، اما برای مطالبه آن باید از قواعد و تشریفات دعاوی مدنی پیروی کرد که معمولاً زمان برتر و پیچیده تر هستند.
- وضعیت ظهرنویسی فیزیکی در چک ثبت نشده: این نظریه مشخص می کند که ظهرنویسی فیزیکی بر روی چک ثبت نشده، مشمول مقررات قانون تجارت و قانون صدور چک نیست. تشخیص نوع رابطه دارنده با صادرکننده و همچنین ظهرنویس (فرد انتقال دهنده)، امری موضوعی و مصداقی است که بر عهده مرجع قضایی رسیدگی کننده خواهد بود. این یعنی، قاضی باید با توجه به قصد طرفین و ادله موجود، ماهیت این عمل (مثلاً ضمانت، حواله، یا صرفاً یک رسید عادی) را مشخص کند.
این نظریه مشورتی به وضوح نشان می دهد که انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث، یک عمل پرخطر و فاقد پشتوانه تجاری قوی است و دارنده نهایی را در موقعیت بسیار ضعیفی قرار می دهد. از این رو، آگاهی از این پیامدها برای جلوگیری از تضییع حقوق ضروری است.
مسئولیت ها و ریسک های انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث
انتقال یک چک صیادی که در سامانه صیاد ثبت نشده است، به شخص ثالث، مجموعه ای از ریسک ها و مسئولیت های حقوقی را برای تمامی طرفین درگیر ایجاد می کند. این بخش به تفصیل به این پیامدها برای هر یک از بازیگران اصلی می پردازد تا اهمیت رعایت قوانین جدید بیش از پیش آشکار شود.
برای دریافت کننده ثالث (کسی که چک را از نفر دوم دریافت می کند)
شخص ثالثی که چک صیادی ثبت نشده را دریافت می کند، با چالش های جدی مواجه خواهد شد:
- عدم امکان وصول وجه از بانک: مهمترین و اولین چالش این است که بانک، حتی با وجود ظهرنویسی فیزیکی یا موجودی کافی در حساب صادرکننده، وجه چک را پرداخت نخواهد کرد. دلیل آن هم عدم ثبت اطلاعات مربوط به صدور یا انتقال در سامانه صیاد است.
- عدم امکان طرح شکایت کیفری: قانون جدید چک صراحتاً اعلام کرده است که تنها در مورد چک های ثبت شده در سامانه صیاد می توان اقدام به شکایت کیفری از صادرکننده چک بلامحل کرد. بنابراین، دارنده ثالث چک ثبت نشده، از این مزیت قانونی مهم محروم خواهد بود.
- تنها راهکار: طرح دعوای حقوقی (مطالبه وجه سند عادی):
- برای وصول وجه چک، دارنده ثالث مجبور است به جای روش های سریع تر و مؤثرتر وصول چک های تجاری، از طریق طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه سند عادی اقدام کند. این فرایند به مراتب زمان برتر و پیچیده تر است.
- در این نوع دعوا، دارنده باید وجود دین و انتقال آن به خود را بر اساس قواعد عمومی قانون مدنی اثبات کند. به عنوان مثال، باید ثابت شود که این چک بابت حواله یک دین یا به عنوان وثیقه یا به وکالت در وصول به او منتقل شده است. صرف ظهرنویسی فیزیکی ممکن است برای اثبات این موارد کافی نباشد و نیاز به ادله دیگری (مانند رسید کتبی، شهادت شهود، پیامک یا قرارداد بین طرفین) خواهد بود.
- امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه بر اساس نرخ قانونی (نرخ سود مصوب بانک مرکزی) وجود دارد، اما این هم منوط به اثبات اصل دین و طی مراحل قانونی خواهد بود.
برای انتقال دهنده (فردی که چک ثبت نشده را به شخص ثالث می دهد)
انتقال دهنده یا ظهرنویس فیزیکی چک ثبت نشده نیز مسئولیت هایی را بر عهده خواهد داشت:
- مسئولیت مدنی در قبال دریافت کننده ثالث: با توجه به اینکه ظهرنویسی فیزیکی در چک ثبت نشده، وصف تجاری ندارد، مسئولیت انتقال دهنده تابع عمومات قانون مدنی خواهد بود. اگر انتقال دهنده چک را به عنوان تسویه یک بدهی یا ضمانت به شخص ثالث داده باشد، در صورت عدم وصول وجه چک، دارنده ثالث می تواند بر اساس روابط حقوقی موجود بین خود و انتقال دهنده، از او مطالبه وجه کند. نوع و میزان مسئولیت بسته به قصد و اراده طرفین و نحوه اثبات آن در دادگاه متفاوت است.
- عدم معافیت از مسئولیت در قبال صادرکننده اصلی: حتی اگر انتقال دهنده چک را به شخص ثالث منتقل کرده باشد، این اقدام او را از مسئولیت احتمالی در قبال صادرکننده اصلی (در صورت عدم وصول وجه توسط خودش) معاف نمی کند. به عبارت دیگر، هر چند چک فاقد وصف تجاری است، اما دین اصلی که منجر به صدور چک شده، همچنان پابرجاست و در صورت عدم انجام تعهدات، مسئولیت ها باقی می ماند.
برای صادرکننده اصلی
صادرکننده اصلی چک نیز از پیامدهای انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث بی تأثیر نخواهد بود:
- همچنان مسئول پرداخت وجه چک را دارد (تحت قانون مدنی): اگرچه چک ماهیت تجاری خود را از دست داده است و دارنده ثالث نمی تواند از مزایای سرعت و سهولت وصول چک های تجاری بهره مند شود، اما دین اصلی که چک بابت آن صادر شده، همچنان به قوت خود باقی است. دارنده اول یا حتی دارنده ثالث (در صورت اثبات رابطه حقوقی با انتقال دهنده و در نهایت صادرکننده) می تواند از طریق دعوای حقوقی، وجه دین را از صادرکننده مطالبه کند.
- عدم امکان طرح شکایت کیفری علیه وی توسط دارنده ثالث: همانطور که اشاره شد، دارنده ثالث نمی تواند به دلیل ثبت نشدن چک، از صادرکننده شکایت کیفری کند. این امر ممکن است برای صادرکننده در کوتاه مدت یک مزیت به نظر برسد، اما در بلندمدت مسئولیت مدنی او همچنان پابرجاست و با حکم دادگاه ملزم به پرداخت خواهد شد.
این تفاسیر نشان می دهد که عدم ثبت چک صیادی در سامانه، به جای اینکه ریسک ها را کاهش دهد، آن ها را به سمت پیچیدگی های قانونی و زمان بر شدن فرایندهای حقوقی سوق می دهد و می تواند برای تمامی طرفین، از جمله صادرکننده، دردسرساز باشد.
راهکارهای پیشگیرانه و توصیه های عملی
با توجه به پیچیدگی ها و مخاطرات حقوقی ناشی از انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث، رعایت نکات پیشگیرانه و آگاهی از راهکارهای عملی برای حفظ حقوق خود، امری ضروری است. در این بخش، به مهمترین توصیه ها برای جلوگیری از مشکلات احتمالی می پردازیم.
همیشه قبل از دریافت یا انتقال چک صیادی، وضعیت ثبت آن را استعلام کنید
این اولین و مهمترین گام برای اطمینان از اعتبار یک چک صیادی و جلوگیری از ورود به چالش های حقوقی است. قبل از اینکه چکی را دریافت یا به شخص دیگری منتقل کنید، حتماً از ثبت صحیح آن در سامانه صیاد اطمینان حاصل نمایید. روش های مختلفی برای استعلام وضعیت چک وجود دارد:
- اپلیکیشن های پرداخت: اکثر اپلیکیشن های پرداخت معتبر و دارای مجوز از بانک مرکزی (مانند آپ، سکه، ایوا، ۷۲۴ و…) امکان استعلام وضعیت چک صیادی را فراهم کرده اند. کافیست کد ۱۶ رقمی صیادی روی چک را وارد کنید.
- اینترنت بانک و موبایل بانک: تمامی بانک ها در سامانه های اینترنت بانک و موبایل بانک خود، قابلیت استعلام و مدیریت چک های صیادی را برای مشتریان فراهم آورده اند.
- سامانه صیاد بانک مرکزی: با مراجعه به وب سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و ورود به بخش سامانه صیاد، می توانید اطلاعات مربوط به چک را استعلام نمایید.
اطلاعات کلیدی قابل استعلام شامل نام گیرنده فعلی (که باید با نام شما یا گیرنده جدید مطابقت داشته باشد)، وضعیت ثبت (ثبت شده یا نشده)، مبلغ و تاریخ سررسید چک است. عدم تطابق اطلاعات یا وضعیت ثبت نشده باید زنگ خطری جدی تلقی شود.
اقدامات لازم در مواجهه با چک ثبت نشده
در صورتی که با یک چک صیادی مواجه شدید که در سامانه ثبت نشده است، باید اقدامات زیر را در نظر بگیرید:
- خودداری از دریافت: بهترین و امن ترین راهکار این است که به هیچ عنوان چک صیادی ثبت نشده را دریافت نکنید. ریسک های حقوقی و مالی آن به قدری بالاست که ارزش دریافت چنین سندی را ندارد.
- اصرار بر ثبت چک: از صادرکننده یا انتقال دهنده بخواهید که فوراً و قبل از تحویل فیزیکی چک، آن را در سامانه صیاد به نام شما ثبت کند. این فرایند باید به صورت آنلاین و در همان لحظه انجام شود و شما نیز باید بلافاصله دریافت آن را در سامانه تایید کنید.
- تنظیم قرارداد یا رسید کتبی دقیق: در موارد استثنایی و در صورت ناچاری از دریافت چک ثبت نشده (مثلاً به عنوان ضمانت یا در شرایطی که امکان ثبت فوری فراهم نیست و با ریسک های آن آشنا هستید)، حتماً یک قرارداد یا رسید کتبی جامع و دقیق تنظیم کنید. در این سند باید تمامی جزئیات مربوط به چک (شامل مبلغ، تاریخ، شماره صیادی)، هدف از انتقال (مثلاً بابت ضمانت فلان قرارداد، تسویه فلان بدهی)، و مسئولیت های طرفین به وضوح قید شود. این قرارداد می تواند در صورت بروز مشکل، به عنوان دلیل و مدرک در دعاوی حقوقی (تحت قانون مدنی) مورد استناد قرار گیرد و رابطه حقوقی بین شما و انتقال دهنده را شفاف سازد.
ملاحظات مربوط به چک های با محدودیت انتقال
برخی از چک ها دارای محدودیت در انتقال هستند که باید به آنها توجه داشت:
- چک های غیرقابل انتقال: اگر صادرکننده عبارت غیرقابل انتقال را روی چک درج کرده باشد، یا در سامانه صیاد آن را صرفاً برای فرد معین و به صورت غیرقابل انتقال ثبت کرده باشد، چک فقط توسط همان گیرنده اصلی قابل وصول است و امکان انتقال آن به شخص ثالث (حتی با ثبت در سامانه) وجود ندارد.
- چک های به حواله کرد غیر: این عبارت به این معناست که چک تنها در وجه فردی که نامش در چک قید شده است، قابل پرداخت است و امکان انتقال آن از طریق ظهرنویسی (چه فیزیکی و چه الکترونیکی) وجود ندارد. البته این بند بیشتر در مورد چک های قدیمی کاربرد داشت و در چک های صیادی، سیستم ثبت الکترونیکی جایگزین این عبارت ها شده است.
در هر صورت، قبل از هرگونه اقدام، متن روی چک و اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد را به دقت بررسی کنید تا از هرگونه محدودیت در انتقال آگاه باشید.
نتیجه گیری
قوانین جدید چک صیادی، با هدف ایجاد شفافیت، افزایش امنیت و کاهش مخاطرات در مبادلات مالی، تحولات شگرفی را در نظام حقوقی و بانکی کشور به ارمغان آورده است. در این میان، مسئله انتقال چک ثبت نشده به شخص ثالث، یکی از مهمترین چالش هایی است که عدم آگاهی از آن می تواند منجر به تضییع حقوق و بروز اختلافات عدیده شود. همانطور که تشریح شد، چک صیادی ثبت نشده در سامانه صیاد، به وضوح فاقد اعتبار تجاری است و صرفاً به عنوان یک سند عادی قابل طرح در مراجع قضایی خواهد بود.
پیامدهای این عدم ثبت، برای تمامی طرفین معامله – شامل صادرکننده، انتقال دهنده و به ویژه دریافت کننده ثالث – پر ریسک و هزینه بر است. دریافت کننده ثالث از امکان وصول وجه از بانک محروم بوده و نمی تواند از مزایای اسناد تجاری مانند سرعت در اجرا یا طرح شکایت کیفری بهره مند شود. راهکار او تنها محدود به طرح دعوای حقوقی و اثبات دین بر اساس عمومات قانون مدنی خواهد بود که فرایندی طولانی تر و پیچیده تر است. همچنین، انتقال دهنده نیز در قبال دریافت کننده ثالث و صادرکننده اصلی، همچنان مسئولیت های مدنی خواهد داشت.
با توجه به نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه، روشن است که ظهرنویسی فیزیکی روی چنین چکی، هیچ گونه وصف تجاری ایجاد نمی کند و ماهیت رابطه بین طرفین باید در مراجع قضایی و بر اساس ادله عمومی اثبات شود.
برای حفظ امنیت و اطمینان در معاملات، قویاً توصیه می شود که همواره قبل از دریافت یا انتقال هرگونه چک صیادی، از ثبت صحیح آن در سامانه صیاد اطمینان حاصل شود. استفاده از ابزارهای استعلام موجود (مانند اپلیکیشن ها، اینترنت بانک و سامانه بانک مرکزی) می تواند از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری کند. در شرایط ناگزیر از دریافت چک ثبت نشده نیز، تنظیم یک قرارداد کتبی دقیق و جامع با ذکر تمامی جزئیات، می تواند در مراحل بعدی دادرسی به عنوان یک مدرک مهم تلقی شود.
در نهایت، آگاهی از این قوانین و دقت نظر در هر مرحله از مبادله چک، ستون فقرات حفظ حقوق و منافع مالی شماست. در صورت بروز هرگونه ابهام یا مواجهه با مشکل، مشورت با وکیل متخصص در امور اسناد تجاری و چک، بهترین راهکار برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه و صحیح خواهد بود.