رشد اندام‌های حرکتی، به‌ویژه پاها، از نوزادی آغاز شده و تا حدود سه سالگی به تکامل می‌رسد. در برخی از کودکان، مشاهده فاصله بین زانوها و پاها جزئی از روند طبیعی رشد استخوان‌ها و مفاصل است. اما گاهی این وضعیت به مرور زمان اصلاح نشده و می‌تواند منجر به مشکلات حرکتی و دردهای مزمن شود. تشخیص زودهنگام این انحرافات، نقش بسیار مهمی در درمان موثر دارد.
یکی از ساده‌ترین راه‌های شناسایی انحراف زانو، اندازه‌گیری فاصله بین دو زانو با استفاده از انگشتان دست است. این روش نه تنها در کودکان ۳ تا ۴ ساله، بلکه در بزرگسالان نیز قابل اجراست. با این کار، می‌توان هرگونه علامت غیرطبیعی را شناسایی کرد و در صورت نیاز به متخصص ارتوپد مراجعه نمود.
فاصله طبیعی بین دو زانو چقدر است؟
برای تشخیص عارضه پا ضربدری نیازی به اندازه‌گیری فاصله بین زانوها نیست، زیرا در این حالت، زانوها به یکدیگر نزدیک شده و فاصله بین مچ‌ها کاهش می‌یابد. اما در پا پرانتزی، زانوها از هم فاصله می‌گیرند و به سمت بیرون خم می‌شوند. بسیاری از نوزادان با پا پرانتزی متولد می‌شوند که این انحراف در حالت طبیعی حداکثر ۱۵ درجه است. اما سوال اینجاست که فاصله طبیعی بین دو زانو چقدر باید باشد؟
به‌طور کلی، فاصله ۲ تا ۴ انگشت بین زانوهای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان طبیعی در نظر گرفته می‌شود. اگر این فاصله بیش از ۴ انگشت باشد، به عنوان پا پرانتزی شناخته می‌شود. با این حال، این روش سنتی بوده و برای تشخیص دقیق، مشورت با یک متخصص ارتوپد ضروری است.
علت‌های فاصله بین دو زانو
ایجاد فاصله بین زانوها در سنین مختلف به دلایل گوناگونی رخ می‌دهد. برخی از این دلایل عبارتند از:
اضافه وزن
شکستگی استخوان و بد جوش خوردن آن
صافی بیش از حد کف پا
آسیب‌های رباط زانو
مسمومیت با سرب و فلوراید
اختلالات هورمونی، دیسپلازی استخوان و بیماری‌هایی مانند پاژه و بلانت
در بزرگسالان بالای ۴۵ سال، آرتروز زانو یکی دیگر از عوامل ایجاد پا پرانتزی است. اما در کودکان، دلایل معمول‌تر عبارتند از زود راه افتادن، آسیب به صفحه رشد، استفاده از پوشک‌های حجیم و نرمی استخوان ناشی از کمبود ویتامین D، کلسیم و فسفات.
پا پرانتزی چیست؟
پا پرانتزی یا انحراف زانو به حالتی گفته می‌شود که زانوها از حالت طبیعی فاصله می‌گیرند و به سمت بیرون خم می‌شوند. اگر فردی در حالت ایستاده مچ پاهایش را به هم بچسباند و فاصله زانوها بیش از حد معمول باشد، به احتمال زیاد دچار پا پرانتزی است.
شدت‌های مختلف پای پرانتزی
پا پرانتزی دارای سه درجه شدت است:
خفیف: در این حالت فاصله بین کندیل‌های داخلی ران کمتر از ۵.۲ سانتی‌متر است.
متوسط: فاصله زانوها بین ۵ تا ۵.۲ سانتی‌متر می‌باشد.
شدید: فاصله زانوها بین ۵ تا ۵.۷ سانتی‌متر است که به عنوان پا پرانتزی شدید شناخته می‌شود.
روش‌های درمان پا پرانتزی
پس از تشخیص فاصله غیرطبیعی بین زانوها، درمان باید هر چه سریع‌تر آغاز شود. در مواردی نیاز به جراحی وجود دارد، اما در بسیاری از موارد، درمان‌های غیرجراحی نظیر موارد زیر موثر خواهند بود:
- کاهش وزن
- استفاده از کفی‌های طبی
- انجام تمرینات یوگا و پیلاتس
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند نرمی استخوان
- رژیم غذایی سرشار از ویتامین‌های D، کلسیم و فسفات
- فیزیوتراپی و ماساژ درمانی برای تقویت عضلات
پزشک با توجه به شرایط بیمار تصمیم می‌گیرد کدام روش درمانی مناسب‌تر است. برای آشنایی بیشتر با گزینه‌های درمانی و انتخاب بهترین کلینیک، مطلب درمان پا پرانتزی را مطالعه کنید.
منبع: دکتر تن صاف